Яңалык түгел!

Элек тә яучылык белән җор телле, үткен зиһенле кешеләр шөгыльләнгән. Бүген дә шулай. Башкалабыз Уфада гына дис­тәләгән таныштыру-кавыштыру агентлыгы эшләп килә, алар бүгеннән сине парлы итәргә әзер.

Әйтик, Уфаның Рихард Зорге урамында урнашкан “Гаилә хезмәте” ялгызларны парлы итү белән 20 еллап шөгыльләнә. Кызлар — бездән, ә кияүләр чит илләрдән эзләнә. Франция, Германия, Испания, Мисыр, Италия, Төркиядән тыш, башка чит ил кешесенә кияүгә чыгам дисәң — 4 мең сум акчаңны түлә дә, рәхим ит! Ике дистә елда 150ләп гаилә корылган.

— Башлыча кандидат сайлыйбыз, парлар хат алыша, социаль челтәрләр аша аралаша, видеоэлемтәгә чыга. Бераздан кияүне ике атнага кунакка чакырабыз. Аралашуда киртә тумасын өчен тәрҗемә­челәр әзер тора, — ди агентлык директоры Рима Әхкәмова. — Гадәттә, мондый танышу бер елга сузыла, аннары инде бергә калыргамы, әллә хушлашыргамы — парлар үзләре хәл итә. Тәҗрибә күрсә­түенчә, биш парның берсе гаилә коруга ризалык белдерә. Телә­гән­нәр чит илгә китә, кайберләре Башкортстан­да кала, ике гражданлык алучылар да бар.
Киленнәр 25 яшьтән алып 65 яшькә кадәр икән.

25 яшьлек кызлар кияү таба алмый җәфаланадыр, дип уйлавы да читен. Хатын-кызның чәчкә аткан чоры бит! Ай-һай, чит илгә китү, бай кияү эләкте­рү теләге гаилә кору теләген­нән өстенрәк түгелме икән?

— Элек мин “кавыштыру агентлыгы” дигәнне бөтенләй аңлап җиткерми идем, — ди Башкортстанның халык артисты, җырчы Асия Смакова. — Балачактан ук, я булмаса, беренче күрешүдән гашыйк булуга ни җитә? Күзгә-күз карашулар, меңнәр арасыннан аны гына сайлавыңны тою, мәхәб­бәт хисендә януларны бернигә дә алыштырып булмый бит! Тарихтагысы инде, аңла­шыла. Кыз баланың ирке­нә каршы төшеп, ата-аналар аны бай, кайчагында карт кияү­гә бирергә тырышканнар. Мә­хәббәтсез бәхетсез гаиләләр корылган. Ә бүген бит алай ирексезләүче юк, заманы башка!
Шул ук вакытта, бүгенге яшьләрне күзә­тәм дә, аларга икенче яртысын табу авыр булуын аңлыйм. Иртән эшкә чыгып китәләр, кичкә кадәр бер үк коллективта кайныйлар. Аларга акча эшләргә, карьера булдырырга кирәк. Әгәр дә эшендә бер генә кеше дә күңеленә ятмаса, ә эштән соң вакыты булмаса, җиткән кызлар каян кияү табарга тиеш?

Уйласаң, чынлап та шулай бит! Бүген кызлар башта югары белем ала, яхшы эшкә урнаша, акча эшли, фатир алу хәстәрен күрә. Бу арада инде 30 яше дә тула һәм, ниһаять, ул ир эзләргә вакыт таба. Тик тиң булырдай юньле ирләрнең аны көтеп утырмаганлыгы аңла­шыла — алар инде үз парларын күптән тапкан. Калганнар белән канәгатьләнергә яисә димчеләргә мөрә­җәгать итәргә генә кала. Һәм уңыш көтәргә.

Уфа кызы Ләйсән М. тарихын мисал итеп китерәсем килә. Ул башкаланың иң көч­ле­ләрдән саналган 39нчы гим­назиясендә тик “бишле” бил­геләренә генә укыды, шул арада музыка мәктәбе тәмам­лады, өлкән сыйныфларда өстәмә курсларда белем алды. Аннары беркемнән ярдәм, хуплау өмет итмичә, Мәскәүнең бер абруйлы югары уку йортында укыды, үз белгечлеге буенча эшкә урнашты. Кредитка Мәскәү яныннан фатир сатып алды, бүген хезмәт хакы — 100 мең сумнан артык. Бар да яхшы, әмма ул 25 яшендә әле һаман да ялгыз.

— Танышу сайтында тер­кәлдем, — дип серен чиште Ләйсән. — Бөтен туганнарым, дусларым күземне дә ачтырмый, кайчан кияүгә чыгасың, ахирәтләреңнең балалары үсеп бетте бит инде, диләр. Бер егет белән таныштым, хатлар алыштык, ошады да кебек. Беренче очрашуга барсам — теге миннән бер башка бәлә­кәйрәк!!! Тагын берәү белән танышып карадым. Икенче очрашуда ук мине гаиләсе белән таныштырырга теләде. Көненә әллә ничә тапкыр миңа картә­нисенең, апа-абыйларының фотоларын сала. Очрашуларыбыз тулысынча диярлек аның гаиләсе турында сөйлә­шүдән тора. Кыскасы, аның белән дә эш пешмәде. Әле көтәм...

Танышу-кавышу сайтлары, әлбәттә, Интернет тулы. Анда кемнәр теркәлә, үзләре турында дөрес мәгълүмат бирәме, нинди максат белән танышу көтә — билгесез. Шул ук Интернет челтәрендә сайтларда танышучылар белән булган төрле хәлләр дә языла. Менә бер хат: “Мин дә танышу сайты аша бик җитди генә тоелган ир белән таныштым. Димче Татьяна аның исеменнән шалтыратып, кавыштыру агентлыгына очрашуга чакырды. Мин сайлаган ирне Татьяна хупламады, өч мең сум түләсәм, мине базага кертәчәген һәм, һичшиксез, лаеклы ир табачагын вәгъдә итте. Папкасын ачып күрсәткән иде — нинди генә асыл ирләр юк! Ә инде 89 мең сум акча түләсәң, бер елга “алтын карта” хуҗасы булып, иң-иңнәрен сайларга мөмкин иде. Мин өч мең сумда тукталырга булдым. Бер айда нибары... бер шалтырату, бер кандидат булды. Очрашуга барсам, кияүкәй миннән күпкә яшь, өйләнергә дә җыенмый икән, икәүләп кофе эчтек тә, рәхәтләнеп көлеп, хушлаштык. Килешүне таркаттык. Ә бер айдан булачак иремне очраттым. Димчем шалтыратты, ә мин инде кияүдә! Кыскасы, алдансам да, гаиләле булдым. Интернетта очрашулар турында еш укырга туры килә. Уңыш­лылары турында яучылар үзләре язадыр, дип уйлыйм...”

— Минемчә, кавыштыру агентлыклары бик кирәкле эш башкара, — дип үз фикерен белдерә Башкортстанның атказанган табибы, медицина фәннәре кандидаты, травматолог-ортопед Радик Нурлыгаянов. — Элек-электән шулай булган — парларны димлә­гәннәр, матур гына гаиләләр туган. Бөтен кеше дә җиңел генә танышып китә алмый. Дискотекаларга, башка күңел ачу өчен тәгаенләнгән урыннарга йөрмәсәң, яки бик нык оялчан булсаң, гомерең ялгызлыкта үтүе дә бар.

— Шәһәрдә яшәүчеләр турында әйтә алмыйм, авылда үзеңә пар табу күпкә авыррак, — ди Стәрле­баш районы­ның ЗАГС бүлекчәсе начальнигы Роза Кәри­мова. — Биг­рәк тә ялгыз ирләр күп. Туган нигездә яшиләр, әти-әниләре үлеп киткәч, алар тормышларын үз­гәртергә кыймыйча, шулай ук көн күрүләрен дәвам итәләр. Аннары, иртә ирсез калган хатыннар да яңадан гаилә корудан куркып кала. Авылларда кавыштыру-таныштыру агентлыклары эшләсә, бик яхшы булыр иде, әмма бу эш белән бушлай шөгыль­ләнүче табылмаячак, ә тү­ләүгә бәйле булса, бүгенге кыйммәтчелек за­манында авыл кешесе моңа акча җит­керәлмәячәк.

— Димчеләр клубы аеруча пенсия яшенә якынлашып килүче кешеләр өчен бик кирәк, дип исәплим, — ди уфалы Галия Камалова. — Өлкән яшьтәге ялгызларның да игътибарга, назга, уртак уй-ниятләр белән янып яшәргә хакы бар. Олыгая барган саен бер-береңне хәстәрләү ихтыя­җы да арта. Балалары, оныклары иңнәренә йөк булып ятмау өчен дә алар үз шәхси тор­мышын корырга тиеш, минемчә. Әти-әнисе, дәү әти-дәү әнисенең парлы булып, үзен бәхетле, кирәкле итеп тоеп, тормыштан ямь табып яшәве алар өчен дә шатлык түгелмени?

Әмма күпләр димчеләр ярдәмендә үз тиңен табуга ышанмый. Бу очракта димче­нең һөнәри осталыгы, кеше­ләрне дөрес аңлый, күрә, аларга ихлас теләктәшлек итә бе­лүе, үзенең дә югары кешелек сыйфатларына ия булуы зур роль уйный. Шуларга өстәп, ул үзен педагог, психолог, дипломат буларак та күрсәтергә тиеш. Шу­ңа күрә димчелек — җитди һөнәр, аны һәркем дә булдыра алмый.

Чынлап та, кеше үз бәхетен табу өчен бөтен ысулларны да файдаланырга, көрә­шергә тиеш, дигән фикердә калабыз. Тау Мөхәммәткә килмәсә, Мөхәммәт тауга барган кебек, сез дә мәхәббәтегезгә таба кыю адым ясый аласыз... димче ярдәмендә! Ә аны гомерлек юлдаш итәсезме-юкмы, анысы инде икенче мәсьәлә...