Бавырың авыртамы? Принтерда “яңарт”!

“Кешенең стволлы күзә­нәк­ләре институты” компаниясе директоры Артур Исаев фикеренчә, кеше ул — 3 миллиард билгедән торучы ДНК кодлы программа. Берәр генның сафтан чыгуы авыруларга, ахыр чиктә, үлемгә китерә. Галимнәр авыру геннар урынына сәламәтләрен урнаштыру юлын эзли. Ген хирургиясеннән тыш, ген терапиясе дә бар. Бу очракта кешенең гены яңартыла һәм камилләштерелә. Әйтик, Ру­сиядә җитештерелүче “Неоваскулген” препараты күзә­нәккә эләгү белән, генетик программаны эшләтеп җибә­рә. Нәтиҗәдә кан тамырларын үстерүче аксым эшләп чыгарыла башлый. Бу дару бик күп авырулар белән көрәшүдә уңай нәтиҗә бирә. Әлегә генетиклар кеше гомерен кыскартучы авырулар белән көрәшә. Киләчәктә, геннар үзгәртелгәч, ул авырулар тарихта гына калачак. Нәти­җәдә, кеше гомере дә озынаячак.

Мәгълүм булуынча, кәлтә еланының өзелгән койрыгы янә үсеп чыга. Безгә мәктәп­тән яхшы таныш гидраны (тө­че суларда яшәүче микроскопик җан иясе) ничә ки­сәккә турасаң, шул күләм­дәге яңа гидрага җан керәчәк. Галим­нәр кеше организмында да югалткан органны үс­терү һәм гамәлдәге искергә­нен яңарту процессын эшлә­теп җибәрү өстендә баш вата. Бу максатка стволлы күзә­нәкләргә бай соңгылык һәм кендектәге кан тамыры ярдәмендә ирешеп була икән. Бү­генге көндә Русиядә аларны саклау буенча 10 банк исәп­ләнә. Димәк, картлык көнендә каты авырый башлаучыларга исән калу өмете бар. Бер ке­шенең күзә­нәкләре башкаларны дәва­ларга да ярый.

Гадәттә, трактор ватылса, аны яңа запас частьләр бе­лән ремонтлыйлар. Ке­шенең дә чирле органын яңага алыштыру тәҗрибәсе күптән­нән файдаланыла. Шулай да, бу алымны бик үк нәтиҗәле дип әйтеп булмый. Донор органын организмның кабул итмәве бар. Моны күздә тотып, галим Владимир Миронов, биологик принтер җыеп, тәҗрибәләр үткәрә башлаган. Ул быел принтерында калкансыман бизне “пичәтләгән”. Якын килә­чәктә бөерне “әзер­ләп чыгаруга”­ исәп тота. Җи­һаз бик га­ди эшли. Язу карасы урынына стволлы күзә­нәкләр файдаланыла. Биологик кә­газьгә махсус җилем буяла. Кәгазь өстендә 3D форматта кирәкле орган ясала. Килә­чәктә мондый принтерларны заказ буенча җи­тештерә башлау күздә тотыла. Димәк, өебездә гади принтер белән янәшә биопринтер да торуы ихтимал. Кем белсен, бәлки таләп ителгән органны үзаллы “пичәтләү” мөмкин булыр?

Кеше гомерен озайту турында бәхәсләр киләчәктә дәвам итәчәк. Аңлашыла, мондый максатка баштагы мәлдә бары тик хәлле кеше­ләр генә ирешәчәк. Шуннан соң чират урта хәл­леләргә җитәчәк. Ди­мәк, киләчәктә йөзьяшәр­ләр саны артуын көтәргә кирәк.