Малтабарлыкка микроскоп аша караш

- Әкрам Мөхәммә­тович, мәгълүм булуынча, 2011 елда кече бизнес эшчән­легенә гомум күзәт­челек үткән иде. Бу җа­ваплы һәм күләмле эшне янә оеш­тыруның сәбәбе нидә?

– “Русия Федерациясендә кече һәм урта бизнес үсеше турында” 209 санлы Федераль законга ярашлы, кече һәм урта бизнеска гомум күзәтчелек биш елга бер тапкыр оештырыла. 2011 елда күзәтчелек 2010 ел йомгаклары буенча үткән иде. Әйтергә кирәк, мондый эш Русия тарихында беренче тапкыр башкарылды. Шул чордан соң бик күп үзгәрешләр булды, мәгълүматлар искерде. Малтабарлар да урынында таптанып тормый. Яңа пред­прия­тиеләр оештырыла, кай­бер­ләре тарала, кече пред­прия­тиеләр үсешә. Быел хуҗалык итүче субъектларны кече бизнес категориясенә кертеп карау критерийлары үзгәрү дә алда торучы кампаниянең мөһимлеген дәлилли.

– Гомум күзәтчелек­нең төп максаты нидә?

– Төп максат – кече һәм урта бизнесның бүгенге хәле турында анык, тулы мәгълүмат алу һәм аны иътисад­ның өстен­лекле секторы буларак үстерү мөмкинлекләрен бил­геләү. Килешергә кирәк, төгәл статистика мәгълүмат­ларын исәп­ләп чыгармыйча, төбәк биз­несының гамәлдәге хәлен белмичә, аңа ярдәм буенча дөрес карарлар кабул итеп булмый. Гомум күзәт­челек нәтиҗәләренә нигезлә­неп кенә илдә кече һәм урта бизнеска ярдәм программаларын планлаштырырга һәм нәти­җәле гамәлгә ашырырга мөмкин.

– Башкортстан гомум күзәтчелеккә ничек әзер­ләнә?

– Алда торучы күзәтчелектә 130 меңнән артык респондент, шул исәптән 87 меңнән артык шәхси эшкуар, турында мәгъ­лүмат җыелачак. Шулар­ның 60 меңнән артыгы Уфада теркәлгән. Мондый күләмле кампания тирән уйлап, әзерлек эшләрен төгәл оештыруны таләп итә. Әлеге вакытта кече бизнес күпләп тупланган бизнес-үзәкләрдә, сәүдә-сервис комплексларында, базарларда йөрибез. Максатыбыз – рес­пондентларның чынбарлыктагы адресын, алар белән бәйләнешкә керү мәгълүмат­ларын ачыклау. Шулай ук, отчет бирү өчен бланклар да тапшырабыз. Чираттагы этапта исә безнең теркәүчеләр таба алмаган эшкуарларга юридик адреслары буенча “Русия почтасы” аша статистика инструментарийлары җибәреләчәк. Электрон почтасы булганнар бу мәгълүматны Интернет челтәре аша алачак. Алган бланкларны респондентлар тутырып, 2016 елның беренче апреленә кадәр үзләре яшәгән район яки шәһәрнең статистика бүлекләренә җибәрергә тиеш. Бу максатка һәркем үзе өчен уңайлы юл белән ирешә. Мәгълүматны Интернет аша да җибәрергә мөмкин.

– Гомум күзәтчелеккә кече бизнесның мөнә­сәбәте нинди?

– Нигездә, яхшы мөнәсә­бәттә. Тикшерү фискаль максатлар белән оештырылмый. Тагын бер тапкыр кабатлыйм; төп максатыбыз – республикада кече бизнесның гомум хәлен чагылдыручы мәгълүмат туплау. “Башкортостанстат” гомум күзәтчелекнең барлык этапларында да тупланган мәгъ­лүматның сер итеп сакланачагына ышаныч белдерә. Бернинди шартларда да мәгълү­мат салым органнарына, прокуратурага тапшырылмаячак. Закон моңа каршы килә. Бу хакта яхшы белүчеләр гомум күзәтчелеккә адекват карый. Әлбәттә, хезмәттәшлек итәргә теләмәүче предприя­тиеләр дә очрый. Аларга штраф санкция­ләре турында исләренә тө­шерәбез.

– Сез штрафлар да билгели аласызмы?

– Хисап бирмәүчеләргә һәм дөрес мәгълүмат китер­мәү­челәргә Русия Феде­рация­сенең Административ хокук бозулар турында кодексына ярашлы штраф салына.

– Әкрам Мөхәммә­тович, исәп-хисап һәм статистика белән таныш булмаган эшкуарларга бланк тутыру авыр булмасмы?

– Һәр эшкуар күпмедер дәрәҗәдә исәп-хисап белән бәйле. Чөнки барысы да эшенең нәтиҗәлелеген исәпли, керемен ачыклый. Декларация дә эшкуарлар кулы аша үтә. Бланклар, нигездә, гади сорау­лардан тора. Бизнес субъек­тының төгәл адресын (урнашкан урынын), аның икътисади һәм җитештерү эшчәнлеге күләмен (керемнәр, чыгымнар) язарга кирәк. Төп чараларның бәясе һәм составы, күләме һәм төп капиталга юнәлтелгән инвестицияләр, хезмәт салучылар саны һәм аларга билгеләнгән эш хакы күләме дә мөһим мәгълү­матлар. Икътисади үсеш министрлыгы тәкъдиме белән дәүләт ярдәме турындагы сораулар аерым төзелде. Әйтик, эшкуар дәүләт ярдәме турында беләме? Кайчан һәм нинди рәвештә ярдәм алган? 2010 елгысы белән чагыштырганда, алда торучы күзәтчелек программасы ка­мил­ләш­терелде.

– Гомум күзәтчелек нәти­җәләре кайчан билгеле булачак? Нәтиҗәләр ил буенча гомумиләш­терелә­чәкме, әллә төбәк­ләрдәге мәгъ­лүматлар белән аерым танышып булачакмы?

– Мәгълүматлар белән “Росстат” һәм “Башкортстанстат” сайтларында һәркем таныша алачак. Нәтиҗәләр ясау һәм аларны бастыру ике этапта үтәчәк. Беренче, башлангыч нәтиҗәләр 2016 елның декаб­рендә әзер булачак. Нәти­җәләр Русия һәм аның тө­бәкләре буенча ясалачак. Тулы нәтиҗәләр 2017 елның июненә әзер булыр дип көтелә. Ил төбәкләре, урыннардагы район һәм шәһәрләр буенча да нәтиҗәләр белән танышырга мөмкин булачак.

– Эчтәлекле әңгәмә өчен зур рәхмәт! “Башкор­тос­тан­стат”­ның бердәм коллективына якынлашып килүче Яңа елда уңышлар, алда торучы мөһим эшне нәтиҗәле башкарып чыгуын телибез!