Әдәбияттан – Кинога!

Конференцияне якташыбыз, фәл­сәфә фәннәре докторы, профессор, Дәүләт думасының Мәдәният буенча комитеты рәисе урынбасары, Башкортстан халыклары ассамблеясе рәисе Зөһрә Рәхмә­туллина алып барды. Иң тәүдә ул республика җитәкчеле­генең, Дәүләт думасы Рәисе Сергей Нарыш­кинның кон­ференциягә тәбрикләү хатларын укып ишеттерде. Респуб­ликаның мәдәният министры Әминә Шәфыйкова, мәгариф министры урынбасары Венера Вәлиева һәм Башкортстан Язучылар берлеге рәисе Наил Гаетбаев, үз чиратларында, гыйльми җыенда катнашучыларга ихлас теләкләрен һәм тәбрикләү сүзләрен җиткерде.

Русия халыклары ассамблеясе рәисе урынбасары Игорь Круговыхның чыгышы бәйрәм рухында булса да, уйланырга мәҗбүр итте. Ул югары уку йортларда тәрҗе­мәчеләр әзерләү бүлекләре күп булса да, аларның берсе дә Русия халыклары телләре белән шөгыльләнмәвен билге­ләде. Шуның нәтиҗәсендә, төрле милләт әдәбиятлары – бер-берсен баетудан, ә каләм осталары тәҗрибә уртаклашудан мәхрүм кала. Бу исә милләтләрне дә бер-берсен­нән ераклаштыра. Докладчы Русия халыкларының төрле телләрдәге әдәби әсәрләрен урысчага тәрҗемә итүне кичекмәстән җайга салырга чакырды, моның дәүләт дәрә­җәсендәге бурыч икән­леген ассызыклады.

Пленар утырыш “Кызыл таң” нәшрият йорты директоры, филология фәннәре кандидаты Ф. Фәтхетдиновның “Нәфис әдәбиятның идеологик вазыйфалары” дигән чыгышы белән ачылды. И. Н. Ульянов исемендәге Чуваш дәүләт университеты профессоры, филология фәннәре докторы В. Родионов чуваш әдәбиятының милләтне берләштерүдәге роле турында фикерләре белән уртаклашты. Уфадагы Тарих, тел һәм әдәбият институтының фольклор бүле­ге мөдире Г. Хөсәенованың чыгышы исә дөньякүләм танылу яулаган “Манас” кыргыз халык эпосын башкортчага тәрҗемә итү мәсьәләләренә багышланган иде. Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапханә җитәкчесе Айгөл Моратова үз чыгышын республика китапханәләре торышына һәм әдәбиятның яшь буынны тәрбияләүдәге роленә багышлады.
Пленар утырыштан соң конференция үз эшен өч секциягә бүленеп дәвам итте. Аларда әдәбиятта мәдәният­ара диалог, фольклор һәм әдәби әсәрләрне чагыштырма анализлау, тематика, поэтика, стилистика мәсьәләләре, Русиядә китап тарату эше анализланды. Ахырда резолюция кабул ителде.

Төштән соң Мостай Кәрим исе­мендәге Яшьләр театрында алма төшәрлек тә урын юк иде. Биредә Әдәбият елы йомгакларына багышланган әдәби-музыкаль кичә узды. Каләм ияләрен Федерация Советы­ның Мәгариф, фән һәм мәдәният комитеты рәисенең беренче урынбасары Лилия Гомәрова, Башкортстан Хөкү­мәте Премьер-министры Рөстәм Мәрданов, мәдәният министры Әминә Шәфыйкова сәламләделәр.

Рөстәм Мәрданов республикада Әдәбият елына багышланып, киңкүләм яңгыраш алган чараларны аерым билгеләде. “Матбугат укучы троллейбус”, “Русиянең әдәби картасы”, “Библиотөн”, “Дәва­ханәгә – китаплар” кебек акцияләр, “Яшьләр тавышы”, “Әйтер сүзем бар” кебек фестиваль проектларын гамәлгә ашыру нәтиҗәсендә Башкортстан үзен “Русиянең әдәби флагманы” дип атарга хаклы, диде ул. Бүген республика китап уку буенча илдә дүртенче урында. Әлеге болгавыр, икътисади авырлыклар кичергән заманда да халыкның әдә­биятка тартылуы – шатлыклы күренеш.

Шулай да яшьләрне әдәби иҗатка җәлеп иткән иң үтемле чара “Әдәби марафон” булды. Танылган язучылар, шагыйрь­ләр, республиканың һәр районына чыгып, яшь каләм­кярләр белән очрашулар үткәрде, тәҗрибә уртаклашты, башлап язучыларның кулъязмаларын тикшерде. Нәтиҗәдә, республикада 61 әдәби берләшмә оешты яисә яңа сулыш алды. Башкортстанда 23 әдәби музей эшләве дә, Баймак районындагы Талкас күле буенда язучылар өчен ял йорты ачылу да республика җитәкчелегенең әдәбиятка һәрчак хәерхаһлы мөнәсәбәттә булуын күрсәтә.

Бәйрәм бүләкләүләргә дә бай булды. Кунагыбыз, танылган язучы һәм публицист Александр Прохановка Премьер-министр республиканың югары әдәби бүләген – Сергей Аксаков исемендәге премияне тапшырды. “Кызыл таң”ның элекке хезмәткәре, шагыйрь Равил Шаммас “Халыклар дуслыгы” орденына лаек булды. Язучы Алла Докучаевага Башкорт­стан­ның Мактау грамотасы тапшырылды, бер төркем иҗатчыга “Башкорт­стан­ның атказанган мәдәният хезмәт­кәре” исеме бирелде.

Тантана җыр-моң белән үрелеп барды. Танылган артистлар Шәехзадә Бабич, Рәшит Нигъмәти, Мостай Кәрим, Равил Бикбаев, Рәсимә Ураксина шигырьләрен укыды, Наҗар Нәҗми, Әнгам Атнабаев кебек шагыйрьләрнең сүз­ләренә язылган җырлар башкарды. Чара тәмамлануга кунаклар Хөсәен Әхмәтов исе­мендәге Башкортстан дәү­ләт филармониясенә юл алды. Биредә “Урал-батыр төне” дип аталган этнофестиваль узды.

Шулай итеп, Әдәбият елы эстафетаны рәсми рәвештә Кино елына тапшырды. Ләкин бу әле Әдәбият елы тәмам­ланды дигән сүз түгел. Бер уй­ласаң, кино да экранга төш­кән әдәби әсәр бит ул. Иҗади энҗеләрдән бөркелгән илаһи нур киләчәктә дә күңел­ләре­безгә яктылык сибеп торыр дип ышанабыз.