Радик ЮЛЪЯКШИН: “Борыныңны чөеп йөрмә, чиләк элеп куярлар”

Балачак һәм гаилә

Гомеремнең күбрәк өле-шен мин Уфаның Черниковка бистәсендә уздырдым, гаиләбез белән анда яшәдек. 11 яшькә кадәр баш­кортча гына сөйләшә идем. Урыс телен белмәү укуда һәм иҗатта зур сынау булды. Музыка мәктәбенә курай һәм баян классына укырга кердем. Әмма ноталар миңа бирелмәде. Әле дә аларны аңламыйм. Уен коралларында ишетү сәлә­те көчле булу сәбәпле генә уйный беләм. Музыка мәк­тә­­бендә килештерә идем: янәсе, ноталарга карап уйныйм, нота дәфтәренең чираттагы битен ачам... Әмма укытучы моны тиз арада сизеп алды һәм әниемне, мәктәпкә чакырып: “Улыгыз, урыс телен белмәвеннән тыш, ноталарны да танымый. Аңа монда урын тү­гел”, — дигәч, музыка мәк­тәбе белән хушлашырга туры килде.

Әмма мин музыканы ташламадым. Подъездларда гармун уйнап йөргә­­­н­ем­не хәтерлим. Бервакыт дустыма кунакка килдем дә, карасам, ул компьютерда көй язып утыра. Кызыктым. Кайттым да, әти-әниемнән компьютер сорадым. Кредитка минем теләгем үтәл­де. 12 яшьтән компьютерда көйләр яза башладым. Төн йокламаска, мәк­тәптә дәрес калдырырга да риза идем – бары тик музыка язарга! Компьютерда, башка малайлар кебек, уен уйнаганымны хәтер­ләмим.

Тиздән әтиебез үлде. Тормышта кара полоса башланды. Әни ике бала белән торып калды. Ничек тә ач калмаска, ялангач йөрмәскә була фатирны сатты. Мин вагоннар бушатырга эшкә чыктым. Вакытлыча яшәгән фатирларның берсеннән икенчесенә күченеп йөрдек. Авыр еллар...

Мин гади гаиләдән. Әтием балта остасы иде. Әнием — штукатур-маляр. Алар — музыкадан ерак ке­­ше­ләр. Җыр-моңга мә­хәб­бәтне дәү әнием уятты. Ул шәп җырлый, аптырап тормый — гитарада да уйный иде. Ә ни өчен мин җыр белән шөгыльләнә башладым? Чөнки башлангыч өчен зур акчалар таләп ителми. 9нчы сыйныфтан ук эш хакы алып эшли башладым. Тышкы кыяфәтем балага охшаса да, мин — күптән мөстәкыйль кеше.

Мәктәптән соң Мәскәү дәүләт педагогия универ­ситетының Уфадагы филиалына психологка укыдым. Музыкага вакыт җит­мәвен аңлагач, бер елдан соң читтән торып укып, уңышлы тәмамладым. Әм­ма үземне шәп психолог дип атый алмыйм.

Сеңлем Регина бүген Санкт-Петербургта яши, банк хезмәткәре булып эш­ли. Читтән торып Мәск­әүдә белем дә ала.

Бүген

Мәскәүдә инде алтынчы ел яшим. Ул, зур кала буларак, хыял-теләкләрне тормышка ашыру ягыннан да зур мөмкинлекләр ача. Анда үземнең студия бар. Көне-төне мин шунда дисәң дә була.

Мәскәүгә үз теләгем бе­лән киттем. Сочи белән ике шәһәр арасында озак сайландым. 2011 елда Уфага гастрольләре белән Юра Шатунов килгән иде. Синтезаторда уйнаган егетләре чирләгәч, аңа алмашка мине чакырдылар. Тиз арада Юра Шатунов төрке­мендә эшли башладым. Гастрольләрдән соң Юра миңа үзенең телефон номерын калдырды һәм Сочига чакырды. Шул вакытта Мәскәүдән продюсер шалтыратып: “Йолдыз буласың киләме? Теләгең булса, Мәскәүгә кил”, — диде. Тәү­дә мин Сочига киттем. Каршы алдылар, өч катлы особнякка алып килделәр. Бераздан Юра да кайтты. Өченче каттагы үзенең студиясен күрсәтте. Шаккаттым. Үз-үзем өчен сөендем. “Мин, Радик, Черниковка малае, кайчандыр подъездда җырлап йөргән идем, ә бүген Юра Шатуновка җырлар иҗат итәм”, — ди­гән уй баштан чыкмады. Берничә көн эйфориядә бул­ганнан соң, “Мин бит монда нибары җыр авторы, җырчы түгел”, дигән уй белән соңгы акчама Мәс­кәүгә билет алып, башкалага юл тоттым.

Сүз дә юк, Мәскәү — кырыс шәһәр, күз яшьләренә ышанмый, анысы дөрес. Беренче елны аеруча кыен булды. Барлык эшне ташлап кайтып китәсе килгән чаклар да булды. Әмма бирешергә, артка чигенергә ярамый! Җырдагыча: “Елама, ярсыма, син үзең гаепле барсына”.

Әни

Әнием алтынга тиң. Исеме – Нәфисә Зәйнулла кызы. Аның ярдәме булмаса, бер план да тормышка ашмас иде. Кечкенә чакта музыка белән шөгыльләнә башлагач, мәктәпкә, дәрес­ләргә карата миндә битарафлык башланды. Укыйсы килмәде, сирәк йөри башладым. Иҗат белән кызыксынуымны кү­реп, әни бер дә ачуланмады.

Хәзер ул минем белән гастрольләрдә йөри. Аның, миннән башка, тагын 10 улы бар. Бөтен төркемнең әнисе ул. Чәен дә әзерли, кирәк икән — ашарга пешерә. Сәх­нәгә пөхтә булып чыгуым да — аның хезмәте нәтиҗәсе.

Мине һәрвакыт күзәтеп тора. Нәрсә дә булса дөрес эшләмәсәм, ипләп кенә килеп аңлата. Ул мине беркайчан да мактамый.

Тамашачы

Тәүге тапкыр үз концерт программам белән гаст­рольләргә чыккач, тамашачыны күреп шаккаткан идем. Анда 75 яшьлек әбиләр дә, 80 яшьлек инәйләр дә бар иде. Мин тамашачым белән бик бәхетле. Беренче программа, чыннан да, дискотека форматында иде. Әмма өлкән яшьтәге тамашачыны күреп, мин аны үзгәртергә булдым. Хәзер мәгънәле җырлар өстендә дә эшлим, репертуарымда уйландыра торган җырлар байтак.

“Фанатларың арасында кемнәр күбрәк: татарлармы, әллә башкортлармы?” – дип сорыйлар. Әлеге милләт­ләрне аерырга һәм чагыштырырга ярамый дип саныйм. Мин — иҗат кешесе, иҗатта милләт вәкилләренә бүленү дөрес күренеш тү­гел. Безнең телләр, көй-моң­нар бер-берсенә охшаган.

Концертым ике сәгать барса, аннан соң тагы 2 сәгать автографлар бирәм, тамашачы белән фотога төшәм. Һәм моны кирәк дип саныйм. Үземнең кечкенә чакны хәтерлим: һәрвакыт артистның янына барасы килә иде, аның белән фотога төшү хакында хыяллана идем. Ничек кенә арыган булсам да, миңа тамашачым белән аралашу бернинди дә кыенлык тудырмый. Тамашачыга һәр­ва­кыт якын булырга кирәк.

Костюмнар

Минемчә, сәхнә киеме – ул үзе бер сәнгать. Урамга да, дискотекага да, кунакка да, зур сәхнәдәге концертка да бер кием киеп булмый. Сәхнә киемен яңартып тору да мөһим. Биш ел буе бер күлмәк киеп йөрүче җыр-чылар бар. Бу кызык та, кыз­ганыч та. Киемне үзең түгел, ә стилист-дизайнерлар белән берлектә уйлап чыгарырга кирәк. Сиңа матур булып тоелган кием, сәхнәдә бөтенләй “югалуы” да бар.

Әйе, килешәм, кайбер костюмнарым бигрәк сәер. Дизайнерлар тәкъдим ит­к­әч, моны ничек киям дип, үзем дә аптырап куям. Әле киләчәктә тегелгәннәре бөтенләй “телсез” калдырыр (көлә). Мәсәлән, кемдер мин кигән плащларны аңлап бетерми. Сүз дә юк, классик кием матур, әмма бөтен кеше дә сәхнәгә костюм белән галстук тагып чыкса, кызыгы каламы соң?

Костюм белән генә эш бетми. Тулысынча образ тудыру мөһим. Костюмга килешле итеп прическа эшлисең. Шоу-бизнесның нигезе булып иң тәүдә образ тора да инде.

Уңыш формуласы

Аз йокларга, күп эш­ләргә! Йокыга вакытым жәл. Өчәр көн йокламый йөргән чаклар була. Көн­ләшмәскә! Кемдер, зур үрләр яулап, югарыга таба менеп бара икән, аның өчен сөенергә!
Ярты юлда эшен ташлап калдыра торганнарны өнә­мим. Минем тормышта да андый очракның булганы бар. Зур уңышка ирешеп, сине оныткан кешеләрне аңламыйм. Кем генә булсаң да, беренче чиратта кеше булып калу мөһим. Бу — аеруча безнең гаиләнең кагыйдәсе. Гади гаилә булгач, борын чөеп йөрү дигән күренеш бөтенләй булырга тиеш түгел. Чөеп кенә кара, шундук урыныңа утыртып куялар.