“Күкрәгемдә былбыл сайратам”

— Мөдәрис Гайнелгыйлемович, сәнгатькә омтылу күңел­егездә кайчан бөреләнде?

— Үземне белә башлаганнан бирле дисәм, һич тә арттыру бул­мас. Беренче сый­ныф уку­чы­сы булган мә-лем­нән сәхнә­дән төшмә­дем. Сәнгатьле итеп шигырь сөй­ләү, җырлау, спек­так­льләрдә уйнау – болар барысы да миңа бик ошый иде. Мәктәптә укыганда ук киномеханик һөнәрен үзләштер­дем: күрше авылдан Даян абый безгә кино күрсәтергә килә иде дә, билетларын сатып бетергәч, мине үз урынына калдырып китә иде.

Әтиемнең гармун бүләк итүе балачагымның иң гүзәл хати­рәләренең берсе булып күңе­лемдә саклана. Уйнарга өйрән­гәч, авыл мәдәният йортында оештырылган бер генә чара да миннән башка үтмә­де. И күңел­ле чаклар! Туган авылым Түбән Әлкәш зур булмаса да, төрле спектакль­ләр, концертлар клубыбызда еш үткәрелә, халык аларга дәррәү йөри иде.

1974 елда мәктәпне тә­мам­­лагач, хезмәт юлымны колхозда комбайнчы ярдәм­че­се булып башладым. Аннан армиягә киттем. Билемдә солдат каешы булган елларда язмышымны бары тик сәнгать белән бәйләр­гә дигән ныклы карарга килдем. Беренче хикәямне дә нәкъ шул вакытта иҗат иттем.

Хәрби бурычымны үтәп кайткач, Уфа дәүләт сәнгать институтының театр факультетына режиссерлар әзерләү бүлегенә укырга кердем. Конкурс зур иде: йөз кешенең унысын гына алдылар. Бә­хетлеләр исемлегенә кергәч, иңнәремә канат үскәндәй булды! 1982 елда сигез кеше укуны уңышлы тәмамладык. Диплом эшемне туган районым мәдәният сараенда Туфан Миңнуллинның “Әлдер­меш-тән Әлмәндәр” спектакле белән якладым. Арытаба юллама буенча Дүртөйлегә кайтып, театрда режиссер булып эшли башладым. 21 ел район мәдәният бүлеге җитәкчесе вазыйфасын башкардым.

— Сезнең иҗат сандыгында сәхнә әсәрләре, хикәяләр белән беррәт­тән, балалар өчен әкият-ләр, шигырьләр дә бихисап. Кайсы аудитория өчен язу күңелегезгә якынрак — сабыйлар өченме яки өлкән­рәк яшьтәге укучыларгамы?

— Балалар өчен язарга яратам. Әкиятләремә тормыш тәҗрибәмне салып, кечкенә укучыларыма мавыктыргыч та, фәһемле дә әсәрләр бүләк итәргә тырышам. Бала күңеле бик сизгер бит: ихласлыкны да, ялганны да ныграк тоя. Әкиятләрем белән яшь буынны дөрес тәрбияләү эшенә үз өле­шемне кертә, сабый­ларның тормышын яктырак, матуррак итә алсам, үземне бик бәхетле кеше санар идем.

— Бихисап шагыйрь­ләрнең сүзләренә көй дә яздыгыз. Аларны Радик Динәхмәтов, Фәнүнә Сира­җетдинова кебек танылган җырчыларыбыз башкара. Ә менә “Фәүзия каеннары” җырының сүз­ләре дә, көе дә — Сезнең иҗат җиме-ше. Йөрәк­нең иң нечкә кылларына кагыла торган бу моңлы җырны, ишетеп белүемчә, әниегезгә багышлап язгансыз?

— Җырның тарихы белән таныштырыйм әле. Минем әнием Фәүзия — алты бала әнисе, бригадир булып эшлә­де. Аның тырышлыгы белән туган авылыбыз янында зур каенлык утыртылды. Бу каеннар матур итеп үсте, халык аларны бүген дә “Фәүзия каеннары” дип йөртә. Иң башта күңелемдә җырның:

Кайткан чакта каршы ала,
Юлга чыксам озатып кала
Фәүзия каеннары,
Әнкәем каеннары, —
дигән юллары туды.

Ә җырны Түбән Әлкәштә төп нигезебез янып көлгә әй­ләнгән айны яздым. Хәсрәт­тән күзгә күренеп ябыгып, боегып калган әниебезне кызгану хисе йөрәкне өткәндә... Августта туып-үскән йортыбыз көл-күмергә әверелде, ә сентя­брьдә инде кадерле­ләребез – әти белән әнигә өр-яңа өй салып бирдек. Без, алты баласы, тормыш иптәш­ләребез белән, кырык эшебезне кырык якка ташлап, төзүчеләргә әйләндек. Яңа йортта сөенеп гомер кичерде алар, әнием кайткан саен: “Балакаем, “Фәүзия каеннары”н җырла әле!” — ди торган иде.

Хәзер кадерле кешелә­ребез күптән гүр иясе инде, тик төп нигезне таркатмадык, анда энем Газинур гаиләсе белән күченеп кайтты. Ул да, минем кебек, сәнгать кешесе: бүгенге көндә район Мәдә­ният сараенда эшли, белеме буенча режиссер, музыкант, җырлар да яза.

— Игелекле, шәфкать­ле балалар үстергән әти-әни бәхетле, ди халык. Хак сүзләр. Әңгәмә­бездә тагын бер темага кагылыйк әле: Мөдәрис Гайнелгыйлемович, Сез бер ел элек оештырылган Дүртөйле районы татар­ларының милли-мәдәни мөх­тәриятенә рәис­лек итәсез. Аның эш­чән­легенең төп максаты үсеп килүче буын вәкил­ләре күңелендә туган теле-без­гә, халкыбыз йолаларына мәхәббәт тәр­бияләү, шулаймы?

— Әлбәттә. Мөхтәрият бүген район тормышында мөһим роль уйный, бихисап күркәм чаралар уздыра, милли мәдәниятне, гореф-гадәт­ләрне саклауга тоемлы өлеш кертә. Идарә составында укытучылар, китапханә, мәдә­ният хезмәткәрләре, журналистлар бар. Ә мөхтәриятнең эш­чәнлек даирәсе үтә киң. Былтыр Дүртөйледә киң колач белән республика Шә-җәрә бәйрәме, Зөфәр Солтанов исемендәге халык театры коллективы Казанда үткән “Идел-йорт” төбәкара халык театрлары фести­валендә уңышлы чыгыш ясады.

Районыбыздан чыккан, үзебездә яшәп иҗат итүче күренекле шәхесләр, талант ияләре белән очрашулар оеш­тыру мөхтәрият эш­чәнлегендә зур урын алып тора.

“Татар егете”, “Татар кызы” бәйгеләре яшьләребез күңе­ленә хуш килде, ветераннар Советы, районның үзәк мәчете “Мирас” катнашлыгында Бөек Болгарга сәяхәт оештырылды.

Үзешчән компози­тор­ларның “Моң чишмәләре” район фестивале, “Уйна, гармун!” бәй­рәме чарада катнашкан һәр­кемнең – тамаша­чылар­ның да, бәйгечеләрнең дә күңелендә якты тәэссо­ратлар калдырды. Районыбызда гомер итүче төрле милләт вәкилләренең дуслыгын пропагандалау — мөх­тәриятнең көндәлек бурыч­ларының берсе.

Районда Батырлар аллеясен барлыкка китерү идеясе ике еллап яшәп килә. Шушы изге эшне җанлан­дырып, Дүр­төйленең данлыклы шәхеслә­ренең истәлеген мәңгеләш­терүче аллеягә, ниһаять, нигез салыначак.

— Әңгәмә өчен рәхмәт. Күр­кәм башлангычларда уңышлар юлдаш булсын, яңа әсәрләр белән сөен­дереп торыгыз безне!