“Сайлау алдыннан биргән вәгъдәләрне үтәү вакыты җитте”

Хәзерге вакытта ил күләмендә һәм республикада тормышка ашырылучы гомумдәүләт проектларының һәм максатлы программаларның күпчелеге авылларның социаль йөзен яхшыртуга юнәлтелгән. Моңа өстәп, соңгы чорда Башкортстанда авылда тормыш-көнкүреш дәрәҗәсен яхшыртуга йөз тотучы төбәк программалары тормышка ашырыла башлады. Гомумдәүләт проектларыннан аермалы буларак, соңгыларына, мәсәлән, “Урындагы башлангычларга ярдәм”, “Атайсал”, “Аек авыл” кебек чараларга турыдан-туры бу төбәктә яшәүчеләр җәлеп ителә.
Республика программаларын гамәлгә куюда урындагы вәкаләтле власть вәкилләре актив чыгыш ясый. Алай гына да түгел, максатлы эштә авыл һәм район Советлары депутатлары әйдәүче көч булып тора. Бу юнәлештә Бүздәк районында бай тәҗрибә туплануын билгелисе килә. Советларның төрле дәрәҗәдәге депутатлары, төбәкләр халкын урындагы башлангычларга җәлеп итү максатында зур эшчәнлек җәелдереп, социаль мәсьәләләрне хәл итүгә лаеклы өлеш кертә. Төбәктә әлеге һәм башка көнүзәк бурычлар йөкләтелгән югары вәкаләтле органның соңгы чорда эшчәнлеге турында без Бүздәк районы Советы рәисе Рамил Салихов белән әңгәмә кордык.

— Рамил Мөсәлимович, ху­җалык эшчәнлегендә бай тәҗ­рибәле белгеч буларак, Сезнең бу вазыйфага үр­ләтелүегез очраклы түгел, әлбәттә. Моны озак еллар дәвамында берничә округта район Советы депутаты булып сайлануыгыз да раслый.
— Бүздәк РЭСы җитәк­чесе вазыйфасына билгеләнү белән, очраклы рәвештә генә дигәндәй, район Советы депутаты эше дә йөкләтелде миңа. Бу — 90нчы еллар ахыры, ул чакта урындагы сайлаулар да альтернатив кандидатлар катнашлыгында үткәрелә башлаган иде. Бүздәк авылы сайлау округында мин дә кандидатурамны күрсәттем. Сайлауларда көндәшем бик тә абруйлы җитәкче, моңа өстәп, элек тә шушы округта депутат булып торган кеше иде. Әмма сайлау нәтиҗәсе кемнәрдер өчен көтелмәгәнчә килеп чыкты — округ буенча сайлаучы­ларның күпчелеге Салихов өчен тавыш бирде. Шушы чордан башлап, район Со­ветының гомум алганда алты чакырылыш депутаты булып сайландым. Депутат вәкаләте 4 елны иңләвен исәпкә алганда, бу төр җәмәгать эшчән­легенә 24 ел бирелгән, димәк. Арслан, Күзәй округларыннан депутат булып сайландым. Соңгы сайлауларда миңа 4нче Бүздәк сайлау округы сайлау­чылары ышаныч күр­сәтте. Сүз дә юк, бу — шактый зур тәҗрибә чоры. Хәзерге эшчәнлегемдә аның ярдәме бәһаләп бетергесез.
— Сайлауларда район Сове­тының депутатлар корпусы үзгә­решләр кичердеме?
— Бу юнәлештә заманга ярашлы үзгәрешләр күзгә ташлана. Атап әйткәндә, 2020 елда үткән сайлаулардан соң район Советы шактый “яшәрде”. Депутатлар арасында 18дән 35 яшь аралыгындагылар 31 процент тәшкил итә, 50 яшькә кадәр­геләр дә шул чаклы. Күп­челекне “Бердәм Русия” партиясе вәкилләре алып торса да, район Советында башка партия­ләр әгъзалары да бар, шулай ук ике депутат үз-үзен тәкъдим итү юлы белән сайланды.
Район Советы тере организм кебек, аңа төбәк тормышындагы хәл-вакыйга­ларның да тәэсире көчле. Мәсәлән, 16 санлы Күзәй сайлау округыннан депутат булып “Башкирагроинвест” җәмгыятенең бу төбәктәге идарәчесе Рамил Хәбибул­лин сайланган иде. Әмма яшь һәм өметле белгеч, вазыйфасында үстерелеп, район хакимияте башлыгының авыл хуҗалыгы буенча урынбасары итеп тәгаенләнде.
Депутат эшчәнлеген киң колач белән алып баручылар исемлеген Килем округыннан сайланган Зөлфәт Камаловтан башлар идем. Ул – биредәге крестьян-фермер хуҗалыгы җитәкчесе. Әйтк­әндәй, аның хуҗа­лыгы да районда алдынгылардан. Зөлфәт Салихҗан улы җә­мәгать эшчәнлегендә дә актив, төбәк авылларын төзек­ләндерүгә саллы өлеш кертә. Мәсәлән, “Урындагы башлангычларга ярдәм” программасы кысаларында төзеклән­дерү буенча өч ел рәттән матди ярдәм күрсәтеп килә. Аның тырышлыгы белән Якуп авыл клубы яңартылды, биредәге су башнясы яңага алыштырылды. Моннан тыш, авыл зиратларын төзеклән­дерү, юллар ремонтлауда фермер-де­путатның өлеше зур.
Кәпәй-Кобау округыннан депутат, районның мәдәният бүлеге җитәкчесе Гөлназ Шәяхмәтова сайлаучылар наказларын үтәүдә зур җавап­лылык тоеп эшли. Иң мөһиме — эшчән­лекнең нәтиҗәләре дә күзгә күренеп тора: Кәпәй-Кобау төбәге авыллары зур социаль яңарыш кичерде. Район үзәк дәваханәсе баш табибы Айрат Хаҗиев турында да “депутатлык бурычларын намуслы үти”, дип ышанычлы белдерә алам.
— Халык белән эшләү­дә сайлаучылар мән­фә­гать­ләрен кайгырту, алар­ның тормыш-көн­кү­реш шартлары белән кызыксынып тору, өлгереп җиткән мәсьәлә­ләрне эзмә-эзлекле хәл итү белән бергә алдан күрүчәнлек күрсәтү — халык депутатларына куел­ган төп таләпләр шулардан гыйбәрәт, дип беләбез. Бүздәк депутатларына да хасмы бу сыйфатлар?
— Тоташ алганда, халык вә­килләре үзләренә күрсәтел­гән ышанычны анык эшләр белән акларга омтыла. Сүз дә юк, аерым мәсьә­ләләрне хәл итү өчен хәзерге чорда теләк-омтылыш кына аз. Бүгенге шартларда күп нәрсә финансларга бәйле икәнлеге аңлашыладыр. Әйткәндәй, хәлдән чыгу юллары барыбер табыла.
Пандемия шартларында депутатлар эшчәнлегендә үзгәрешләр барлыкка килде. Атап әйткәндә, депутатларга мөрәҗәгатьләр хәзер язма һәм электрон форматта, шулай ук башка уңайлы элемтә чыганаклары аша кабул ителә. Күтәрелгән мәсьә­ләләр арасында, элеккечә, өстен­лекне торак-коммуналь хез­мәтләр, газ ягулыгы һәм электр белән тәэмин итү, урамнарны яктырту, авылларны төзекләндерү, юллар төзелеше алып тора. Бу юнәлештә эшне Совет депутатлары авыл биләмәләре хакимияте башлыклары бе­лән тыгыз бәйләнештә алып бара. Әлеге эшчәнлекне район Советы ныклы күзәтүдә тота. Атап әйткәндә, депутатлар отчетлары даими тыңлану белән бергә, башкарылган эшләр һәм күрелгән чаралар турында мәгълүмат округлардагы сайлаучылар игътибарына да җиткерелә. Ягъни халык район Советындагы үз вәкилләре эшчәнлеге турында барысын да белеп тора.
Хәзерге чорда, килеп туган хәл-шартлардан чыгып, депутатларның активлыгын арттыру кирәклеге — көнүзәк мәсьәләләрнең берсе, дип исәплим. Сүз халык вәкил­ләренә сайлаучылар биргән наказлар турында. Сайлау алды җыелышларында халык алдында программалары белән чыгыш ясаганда депутатлар күпне вәгъдә иткән иде. Хәзер шуңа әйләнеп кайту вакыты җитте. Бу хакта район Советының күптән түгел үткән утырышында җитди сөйләшү булды. Анда чыгыш ясап, Бүздәк районы хакимияте башлыгы Илнур Игдиев депутатларны халык мәнфәгатьл­әренә якынрак булырга чакырды. Шушы максатта округларда сайлаучылар белән тыгыз бәйләнеш булдырып, халык белән җанлы аралашу таләп ителә, дип ассызыклады район җитәкчесе.
Әйтергә кирәк, бу юнә­лештәге эшчәнлектә безгә, депутатларга, Илнур Вильмер улы нәкъ үзе үрнәк булып тора. 22 октябрьдән башлап ул районның барлык авыл биләмә­лә­рендә эш сәфә­рендә булып, төбәкләрдә яшәүчеләр белән очрашулар үткәрде. Әлеге чараларда җитәкче белән берлектә аның урынбасарлары, депутатлар, Совет секретаре, районның мәгариф, мәдәният, эчке эшләр бүлекләре, үзәк дәваханә, мәшгульлек үзәге, Пенсия фонды бүлекчәсе җитәкчеләре һәм вәкил­ләре катнашты. Алар, үз эшчәнлеге даирәсе буенча мәгълүмат биреп, агымдагы хәл белән җентекле таныштырды. Җан­лы аралашу вакытында районның социаль-икътисади тормышына кагылышлы мәсь­әләләр күтәрелде, иң мөһиме – кешеләр үзләрен борчыган сорауларны турыдан-туры район хакимияте башлыгына җиткерде. Әйт­кәндәй, алар­ның бер өлеше урында ук хәл ителде. Шулай ук белгечләр аерым сорауларга анык җаваплар бирде, өстәмә ачыклык таләп иткәннәре исә күзәтүгә алынды.
Сүз дә юк, район дәрә­җәсендәге мондый очрашу­ларның нәтиҗәсе зур. Моны үз тәҗрибәмнән дә чыгып әйтәм. Мәсәлән, урыннарда булып, халык белән очрашулар оештыру эш графигымда ныклы урын алды. Халык белән җанлы аралашу, кулга-кул тотынып эшләү хәзерге чорда аерым әһәмияткә ия.
Гражданнарны үзләрен кызыксындырган мәсьәләләр буенча кабул итүләрнең дә эшчәнлеккә уңай йогынтысы зур. Район Советы аппараты эшендә дә чагыла бу. Атап әйткәндә, Совет секретаре Илдус Хәбибуллин башлангычы белән район биләмә­ләренең социаль паспортлары төзелә башлады. Совет аппараты белгече Рита Зарипова хокукый актлар проектларын әзерләүне заманча югарылыкта алып бара.
— Бүздәктә республика социаль программалары киң таралыш алды, аларда катнашу төбәк өчен уңай нәтиҗә бирә. Район Советы бу юнәлештә нинди максат куя?
— Җәмәгать эшчәнлеген­дәге һәр башлангычны урындагы законнарга тәңгәл китерү таләп ителә. Шуны күздә тотып, бу юнәлештәге чаралар, төзәтмәләр кертү юлы белән, район Уставында урын алды. Авыл билә­мәләрен төзекләндерүне күздә тоткан “Урындагы башлангычларга ярдәм” программасында район 2016 елдан бирле катнаша. Биш елда авыл биләмәләрендә 19 проект тормышка ашырылды. Былтыр өч проект гамәлгә куелса, быел сайлап алу конкурсында 12 авыл биләмә­сенең катнашуы көтелә. “Атайсал” проекты һәм “Аек авыл” конкурсы шулай ук төбәктә зур кызыксыну тудырды, бу юнәлештә матур гына казанышлар бар.

Фәнүр Гыйльманов әңгәмәләште.