“Журналистлар Берлек белән көчле!”

Ике ел рәттән республика журналистларының һөнәри берләшмәсе Русия Журналистлар берлегенең иң нәтиҗәле эшләүче төбәк бүлекчә­ләре рейтингында, Волгоград өлкәсе һәм Мәскәү шәһәрләреннән кала, өченче урынны били. Бу – “Башкортостан” республика гәзитенең баш мөхәррире, Башкортстанның атказанган матбугат һәм киңкүләм мәгълүмат хезмәткәре Вәдүт Исхаков җитәкчелегендәге Башкортстан Журналистлар берлеге эшчәнлегенең нәтиҗәлелеген күрсәтә. Уңышка илтүче юл нинди? Бүгенге әңгәмәдә сүз шул хакта.

– Русия Журналистлар берле­генең төбәкләрдәге бүлек­чәлә­ренең еллык эшчәнлегенә өченче тапкыр йомгак ясала. 2020 елда илдә иң яхшы егерме төбәк исемлегенә кереп, 2021 һәм 2022 елларда безнең Берлек инде лидерлар өчлегендә…
– Дөресен әйтәм, рейтингта урын өчен көндәшлек елдан-ел катгыйлана бара. Безне традицион киңкүләм мәгълү­мат чараларында, социаль челтәрләрдә һәм мессенджерларда мәгълүмати эш алып бару активлыгы, файдалы һәм кызыклы чаралар саны һәм сыйфаты, иҗтимагый берләш­мә­нең яңа әгъза­лары буенча бәялиләр. Бу мәгълүмат киңле­гендә һәм иҗтимагый тормышта безнең Бер­лекнең абруен тагын да арттырырга мөм­кинлек бирә. Моны очраклы гына түгел, барлык Башкортстан журналист­ларының гомум җиңүе дип кабул итәм.
Соңгы елларда Башкортстан Журналистлар берлеге Матбугат һәм киңкүләм мәгълүмат чаралары агентлыгы, “Республика Башкортостан” нәшрият йорты, “Башкортостан” дәүләт–радио компаниясе, шул исәптән Башкортстан юлдаш телевидениесе, “Баш­информ” мәгъ­лүмат агентлыгы белән бер­лектә ел саен 200гә якын мөһим чара оештыра. Без Журфест (журналистлар сабантуе), журналистларның районара бер­ләшмә­ләре эшен тергездек. Журналистларыбыз Русия Герое Миңнегали Шәймо­ратовның кече ватанына оештырылган автоузышта, “Медиа Геройлар ярышы”н­да кат­нашты, танылган радио дикторы Әхәт Мортазин истәлегенә волейбол тур­нирын, барлык буын журналистлар клубы утырышларын үткәрде, Мәгариф һәм фән министрлыгы белән берлектә Бөек Җиңү көненә өлкән сыйныф укучылары өчен конкурс оештырды, язын һәм көзен Журналистлар аллеясында агач утыртты һәм башка зур эшләр башкарды. Аларның һәрберсендә диярлек районара иҗат берләшмәләре рәисләре һәм Берлекнең урындагы бүлекчә­ләре секретарьлары, басма һәм электрон киңкүләм мәгълүмат чаралары, “Башинформ” мәгълүмат агентлыгы, телевидение һәм радио җитәкчеләре катнаша.
Республика Башлыгы Радий Хәбиров­ның форумнарда катнашуы иҗтимагый оешманың һәм, гомумән, киңкүләм мәгъ­лү­мат чарала­рының абруен арттыра. Без төбәк җитәкче­сенә киңкүләм мәгъ­лүмат чараларына карата булдырылган яңа проектлар һәм грантлар өчен рәхмәтле. Нәтиҗәдә, колле­галарыбыз­ның һөнәри осталыгы һәм зыялылык дәрә­җәсе арта, тыгыз хезмәттәш­лек ныгый. Радий Хәбиров башлангычы белән булды­рыл­ган “Медиайыйын” дип аталган медиафорум журналистларның эш тәҗрибәсе белән уртаклашу, рәсми булмаган аралашу өчен уникаль мәйданчык булып тора. Әлеге чара Дәүләт җыелышы-Корылтай Рәисе урынбасары Эльвира Аеткулова ярдәме белән уза. Моның өчен без аңа бик рәхмәтле.
“Медиайыйын” форумыннан соң, Хөкүмәт Премьер-министрының беренче урынбасары Азат Бадранов йөкләмәсе буенча, без Донбасс балалары өчен “Акбузат” бала­лар журналының махсус санын (мөхәр­рире Лариса Абдуллина) урыс телендә чыгару буенча актив эш башладык. Бүген дә бу юнәлештә эшне дәвам итәбез. Журналистлар беренче­ләрдән булып үзләренең бер көнлек хезмәт хакын махсус хәрби операциядә катнашучылар файдасына күчерде һәм алар бу эшне дәвам итәргә планлаштыра. Коллегаларыбыз якташларыбыз турында сугыш хәрәкәтләре урыннарыннан дистәләгән репортаж һәм очерк эшләде, фильмнар төшерде, сүз һәм эш белән ярдәм күр­сәтте.
Русиянең Журналистлар берлеге рәисе Владимир Соловьев тарафыннан республика журналистларына зур игътибар күрсәтелә. Әйткәндәй, узган елның 29 октябрендә жур­налистларның ХIII съездында Владимир Геннадиевич бертавыштан яңадан Русия Журналистлары берлеге башлыгы итеп сайланды. Анда 10 делегаттан торган Башкортстан делегациясе дә катнашты.
Безнең төбәк оешмасы – илдә иң зурлар­ның берсе, бездә 7 районара бер­ләш­мә эш­ли, күптән түгел тагын бер – Уфа шәһәре оешмасы булдырылды. Журналистлар берлеге сафларын тулыландыру аерым дәрәҗә бирә, шуңа күрә безгә яшьләр күпләп кушыла. Ел саен 50-60 яңа әгъза кабул ителә, бу үзе үк иҗтимагый оешманың абруе үсә баруны раслый. Танылган телевидение алып баручысы һәм “Башинформ” мәгъ­лүмат агент­лыгының баш мөхәррире Руслан Шәрә­фетдинов шаяртып әйткән­чә, ул үзе Берлеккә киңкүләм мәгълүмат чараларында 30 ел эшләгәннән соң керә, “чөнки республика иҗат берле­генең актив эшчәнлеген күрә”. Һәм бу дөрес тә. Берлекне югарыда торучы орган дәрә­җәсендә генә түгел, Сочидагы киңкүләм мәгълүмат чаралары форумнарында да билгеләп үттеләр.
Русия дәрәҗәсендә төрле юнәлештә­ге чараларда катнашуыбызны аерым билге­ләп үтәсем килә. Узган ел үткән “Бө­тен Русия” форумында икенче урынны яуладык. Донецк Халык Республикасы журналистлары белән хезмәттәш­лек турында ике яклы килешү төзедек. Быел Луганск Халык Республикасы журналистлар оешмасы белән шундый ук килешү төзергә ниятлибез. Моннан тыш, даими рәвештә төрле конкурслар, семинарлар, презен­тацияләр, спорт, мәдә­ни чаралар үт­кәрә­без. Бу зур эшнең күре­неп торган өле­ше генә.
Ышанычлы фикердәшләребез күп, алар белән берлектә эшлибез: Матбугат һәм киңкүләм мәгълү­мат агентлыгы җитәкчесе Максим Ульчев һәм аның урынбасары Марат Газизов, “Республика Башкортостан” нәшрият йорты генеральный директоры вазыйфаларын башкаручы Рәсүл Сәфәр­галиев. Озак еллар Берлеккә Дәүләт җыелышы-Корылтай депутаты Денис Назаров ярдәм итеп килә. Аның хуп­лавы белән төсле корпоратив басма – “Башкортстан журналисты” гәзите дөнья күрә.
Журналистлар берлеге Аппара­ты­ның кечкенә, әмма көйле эшләүче командасы турында да әйтеп китмәү дөрес булмас. Яшермим, монда җаваплы секретарь Мәүлидә Якупова, шулай ук берлекнең консультанты (“Тамаша” журналының баш мөхәррире) Илшат Зарипов һәм бухгалтер Софья Вәлиул­лина тәҗрибә һәм яшьлек, “шигырь һәм проза”, “боз һәм ялкын”ны бергә куша.
– Журналистика ул, һичшиксез, яшәү рәвеше. Аңа төрле юллар алып килә. Сез әлеге һөнәргә ничек килдегез һәм ул Сезнең өчен нәрсәне аңлата?
– Килешәм, кемдер табигый сәләте бул­ганга журналист була, ә кемдер журналист һөнәрен аңлы рәвештә һәм соңрак сайлый. Мин үземне икенче төркемгә кертәм. Мин беркайчан да журналист булырмын дип уйламаган идем! Мәгариф системасында эшләгәндә, шул исәптән уку-җитештерү комбинаты директоры итеп тәгаенләнгәнче һәм тәгаен­ләнгәч тә, республика һәм район гә­зитләрендә яшьләрне тәрбияләү, башкорт телен һәм әдәбиятын үстерү проблемалары буенча мәкаләләрем даими басылып торды, балалар иҗатыннан махсус тематик полосалар да әзерләдем. Педагогик темага язылган мәкаләләр игътибарга алынып, мине редакциягә эшкә чакыра башладылар.
Укытучы булып эшләгән чорда үзем яшәгән шәһәрдә ике тапкыр иң яхшы педагог һәм “Башкортстанның ел укытучысы” республика конкурсы лауреаты булдым. Һәм алты ел дәвамында республика гәзитенең үз хәбәрчесе булып эшләдем. Мин Башкорт­станның көнья­гын – Стәр­ле­тамак һәм Ишембай шәһәр­ләре һәм районнарын, Салават шәһәрен хезмәт­ләндер­дем. Арытаба хакимият башлыгы чакыруы буенча “Торатау” басмасы мөхәррире булып эшли башладым, соңыннан Ишембай мәгълүмат үзәген җитәк­ләдем, параллель рәвештә Башкортлар корылтае башкарма комитеты рәисе һәм район Советы депутаты булдым. Тормышта бер­нәрсә дә очраклы түгел, дип юкка гына әйтмиләр. Күрәсең, бу шулайдыр. Мин мәктәпне һәм укытучы һөнәрен яратуымны дәвам иттем, һәм кайвакыт укучыларны сагындым. Шул ук вакытта гәзит эшенә дә кереп киттем.
Әгәр журналистиканы тезисларга салып күз алдына китерсәк, ул, минемчә, кеше­ләргә (укучыларга, язылучыларга, җәм­гыять­кә, балалар яисә өлкәннәр булсынмы) чын ярдәм күрсәтү мөмкин­леге; ул тәүлек әйлә­нәсенә, хәтта ял иткән­дә, балык тот­канда, юлда чагында да тормышта кайнау; я тор­мышның югары ритмы һәм югары басым, еш йөрәк тибеше һәм кайвакыт артык эмо­цияләргә бирелү; ул урман ешлыгына үтәргә омтылу, тауларга менү, ул чиксез юл, үз өс­теңдә эшләү һәм камил­ләшү; ул фидакарьлек һәм хәтта үз-үзеңнән (ял, отышлы сәяхәттән) баш тарту һәм башкалар.
– Узган елның 3 октябрендә Башкортстан Журналистлар берлегенең XXIII чираттан тыш съездында иҗти­магый оешманың яңа тарихи юл ба­шы 1921 ел­ның 7 феврале дип аталды. Димәк, республика Журналистлар бер­легенең 100 елдан артык тарихы бар?
– Чыннан да, безнең әйдәүче республика басмалары гасыр чиген узган булса да, Башкортстан Журналистлар берлеген булдыру датасы итеп 1957 ел, ә башка мәгълүматлар буенча 1958 ел санала. Моңа кадәр иҗади оешма яки журналистлар ячейкасы булмаганмыни? Соңгы вакытта шушы сорауларга җавап эзләдек.
Тарихи дөреслекне тергезү өчен республика Журналистлар берлеге Милли архив ярдәме белән ике ел элек тикшеренү эшләре башлады. Ике оешма хезмәткәр­ләре “Башкортстан Журналистлар берлеге” төбәк иҗ­тимагый оешма­сының барлыкка килү датасын җен­текләп өйрәнде. Бу сорауга җавап, беренче чиратта, тарихи хакыйкатьне тергезү өчен кирәк иде. Ул, шулай ук, Башкортстан Журналистлар берлегенең алдагы юбилее­ның датасын билгеләү өчен дә мөһим. Документларга яраш­лы, журналистлар җәм­гыяте оеша, әмма архив материалларыннан кү­ренгәнчә, алар үз эшен тиешенчә төзи алмаган.
Архив чыганакларын җентекләп тикше­рү бөтенләй башка датаны раслады. Аерым алганда, Милли архивта 1921 елның 7 февралендәге 170 санлы “Уфа шәһә­рен­дә журналистлар җәм­гыятен оештыруга” бюл­летенә караган 1нче санлы материал документларында телеграф агент­лыгының Башкортстан бүлекчәсе буенча журналистлар секция­сенең октябрьдән (елы күрсәтелмәгән) башлап барлыкка килүен раслаучы мәгълү­матлар бар. Мөгаен, нәкъ шул вакытта кызыл журналистлар җәмгыяте оештырылган булгандыр. Архив белгечләре дә бу фикерне хуп­лый. Шул ук вакытта, 1920-23 елларда КПССның Башкорт өлкә комитеты, РКП(б)­ның Уфа губерна комитеты, РКП(б)ның Башкорт өлкә комитеты, ВКП(б)ның I шәһәр-район комитеты (Истпарт) архив фондлары документларында “БР Журналистлар берлеге” оештырылуы турында башка мәгълү­матлар табылмаган.
Димәк, архив документына ярашлы, 1921 елның февралендә октябрьдән (елы күр­сәтелмәгән) оештырылган журналис­тлар секциясе турында сүз бара. Логика буенча, бу узган – 1920 елның октябре. Димәк, оешма озак яшәмәгән, ләкин ул булган. Без аның куел­ган бурычларга ирешкәнме яисә таркалганмы икәнен белмибез. Һәм оешманың нәкъ 1920 елда оештырылганын раслаучы башка дәлилләр булмаганлыктан, әмма 1921 елда ячейка оештыру фактына сылтама документ бул­ганлыктан, нигез итеп нәкъ соңгы елны алырга карар иттек.
Бу документка нигезләнеп, республика Журналистлар берлеге, Башкортстан Архив идарәсе белән күпсанлы фикер алышулардан, сөйләшүләрдән соң, республика иҗат оешмасы булдырылган датага карата аның хуплавын алып, югары органга – Русиянең Журналистлар берлегенә мөрәҗәгать итте. Узган елның июнендә алынган җавап­та, “Башкортстан Республикасында 1921 елда журналистлар оешмасы (җәм­гыяте, секциясе) оештырылуын раслаучы документлар яки башка дәлилләр табылган оч­ракта, сез агымдагы елда Башкортстан Республикасында журналистлар җәмгыяте оешуга 102 ел тулуны бил­геләп үтәргә хокуклы” дип әйтелә. Нәти­җәдә, узган елның 5 октябрендә журна­лист­ларның чираттан тыш съездында бертавыштан 1921 елның 7 феврален Башкортстан Журналистлары берлеге оешкан көн дип санарга карар кабул ителде. Шуңа күрә хәзер бу дата документаль төгәллек белән Бер­лекнең туган көне булачак.
Барысы да логикага туры килә. Чөнки узган гасырның 20нче елларында журналистлар һәм редакция коллективлары инде булган, һәм республиканың әйдәүче гәзитләре “Башкортостан”, “Республика Башкортостан” (“Советская Башкирия”), “Кызыл таң” берничә ел элек үзләренең йөз еллыгын билгеләп үтте, Башкорт­стан­ның яшьләр матбугаты да, “Ағиҙел” журналы быел барлыкка килүенә 100 ел тулуны билгели.
Шулай итеп, хакыйкать өстенлек итте: нигез итеп яңа дата – 1921 елның 7 феврале алынды. Гасыр үтте, икенче гасырга атлыйбыз! Алга, коллегалар! Без Баш­кортстанның Милли архивы директоры Гали Хәйрет­диновка, аның урын­басары Ниязбай Сәлимов­ка, архив идарәсе хез­мәткәрләренә тарихи гаделлекне тергезүдә ярдәм иткән өчен рәхмәт белдерәбез.
– Республика иҗат оешмасының якын киләчәктә нинди планнары бар?
– Алга таба атлыйбыз, чөнки заман­ның яңа чакырулары көтә. Традицион чаралар белән беррәттән, яңаларын планлаштырабыз һәм параллель рәвеш­тә гадәти чараларны модернизациялибез. Башкортстан Журналистлар берлеге ресурсларында журналистлар тормышындагы иң кызыклы мизгел­ләрне яктыртырга тырышабыз. Әйтик, махсус хәр­­би операция башланганнан соң, киңкүләм мәгълүмат чаралары редакция­ләре моби­лизацияләнгән якташларына гуманитар ярдәм күрсәтү мәсьәлә­ләренә актив кушылды. Тынгысыз, игелекле мис­сия белән шөгыльлә­нәләр: үз бас­маларының махсус чыгарылышларын әзерли, солдатларга хатлар яза, бәйлән­гән һәм башка әйберләр җыюга штаттан тыш ярдәмчеләр оештыра. “Акбузат” журналы редакциясе Луганск Халык Республикасы һәм Донецк Халык Республикасы балаларын аларның рәсем­нәре, шигырьлә­рен­нән торган махсус номер бүләк итеп шатландырды!
Безне иҗтимагый оешма сафларын тулыландыру буенча эш көтә һәм, бер үк вакытта, аны Берлек уставын бозучылардан, әгъзалык взносларын түләмәү­челәрдән, аның белән элемтәне югалтучылардан “чистартачакбыз”. Традицион чараларыбызны дәвам итәбез – журфест, волейбол буенча турнирлар, матбугат турлары, журналистлар клубында очрашулар үткәрә­чәк­без, анда, гадәттәгечә, хезмәттәш­ләре­безне профессиональ уенга өйрәтәчәк халыкара шашка буенча дөнья чемпионнарын чакырачакбыз. Башкорт дәүләт универ­сите­тының журналистика факультеты студентлары өчен Полиграфия музеена экскурсияләр үткәрәчәкбез, Урманчылар паркында Журналистлар аллеясында үсентеләр утыртачакбыз һәм башкалар. Киңкүләм мәгълүмат чаралары вәкил­ләре арасында яңа конкурслар игълан итәчәк­без. Әйткәндәй, күптән түгел без “Үзебез­нең геройларыбыз турында сөй­либез” конкурсын игълан иттек, ул махсус хәрби опе­рациядә катнашучыларга, хәр­би хез­мәткәр­ләрнең гаиләләренә, Башкортстан волонтерларына багышланган.
Мәгълүм булуынча, республикада журналистларга Шаһит Ходайбирдин исемен­дә­ге премия тапшырыла, соңгы елларда ул Хөкүмәт статусын алды. Сүз уңаеннан, Берлек тарафыннан лауреатлар өчен яңа таныклыклар әзерләнде, Шаһит Ходайбирдин музее каршында әлеге конкурста җиңүчеләр почмагы булдырыла.
Узган елның сентябрендә Журналист­лар берлеге идарәсе советы утырышында бер­лекнең беренче рәисе Ризван Хаҗиев (1990 елдан) истәлеген мәңге­ләштерү мәсьәләсе тикшерелде. Шуңа күрә публицистика буенча Р. Хаҗиев исемендәге иҗтимагый премия булдырырга тәкъдим ителде. Конкурсны Матбугат көнендә игълан итәргә һәм аны ике елга бер тапкыр үткәрергә телибез. Көзен үзебезнең киңкүләм мәгълүмат чаралары презентациясе белән Сочида “Бөтен Русия – 2023” форумында катнашу көтелә.
Проблемалар да бар, алар безне борчуга сала. Бу – хезмәт хакы түбән булу сә­бәпле, яшьләр арасында журналист һө­нәренең абруе төшү, бигрәк тә басма тар­мактан иң яхшы кадр­ларның китүе. Киңкүләм мәгълүмат чара­ларының көнүзәк бурыч­ларын тикшерү һәм фикер алышу өчен җәй көне клубка барлык буын журна­лист­ларының районара иҗат берләш­мәләре рәисләрен һәм урындагы бүлек­чәләр секретарьларын җыячакбыз. Сөй­ләшер сүзләр күп. Яхшы якка үзгәрешләр бу­лыр дип ыша­нам, без аларга омтылабыз. Нәрсә генә әйтсәләр дә, безнең берлек искиткеч!

Мәүлидә ЯКУПОВА әңгәмәләште.