Кыпчак-Аскар борынгылыгын саклап яши

Киләсе елда оештырылуына 80 ел тулачак Әлшәй районында шушы уңайдан күп кенә чаралар билгеләнгән. Атап әйткәндә, ике дистәгә якын авылның юбилеен үткәрү күздә тотыла. Чараларга әзерлек барышында авылларның килеп чыгышын ачыклау, тарихын өйрәнү, күренекле якташларны барлау белән генә чикләнеп калмыйча, төбәкләрдә төзекләндерү буенча да зур эш җәелдермәкчеләр: урамнар, юлларны тәртипкә китерү, җәмәгать урыннарын бизәү, бер сүз белән әйткәндә, авылларны яңарту планлаштырыла. Әйе, уй-ниятләр зурдан һәм аларның тормышка ашачагына да ышаныч зур. Болары — киләсе елда, ә бүген авыллар нинди мәшәкатьләр белән яши, елны ничек тәмамлый? Көнкүрешнең асылын билгеләүче шушы һәм башка сорауларга җавап эзләп, без Кыпчак-Аскар авылы биләмәсенә юлландык.

Тарихка сәяхәт

Бу төбәкне сайлау очраклы түгел иде, әлбәттә. Биләмә үзәге Кыпчак-Аскар, төбәкнең башкорт авыллары арасында килеп чыгышы, урын-җир һәм тел-сөйләш үзенчәлекләре буенча аерым урын тоту белән бергә, иң борынгы авыллар исәбенә дә керә. Әйтик, районның Дим буенда урнашкан күпчелек авыллары халкы Мең ыруы вәкилләре буларак билгеле. Кыпчак ыруының тарихы исә Алтын Урда чорындагы Дәшт-и-Кыпчакка барып тоташа. Тарихи чыганакларда исә бу уңайдан күренекле галим Вафа Әхмәдиевның сүзләре китерелә: “ Дәшт-и-Кыпчак, Хәрәзми, Кыпчак, Карагай Кыпчак – бер канлы ханнар. Карагай Кыпчактан буыннар бәйләнеше Эткенәгә илтә, аңардан — Сүрәккә, аның улы – Карабай, аңардан — Үкәш”. Димәк, кыпчаклыларның нәсел тамырлары Үзәк Азия тарафларыннан килә.

Кыпчаклар шәҗәрәсе 1426 елдан баш алса да, бу, әлбәттә, соңрак Кыпчак волостенда билгеле булган Кыпчак-Аскар авылына шушы чорда нигез салынуын аңлатмый. Тарихчы Әнвәр Әсфәндияровның Әлшәй төбәге авыллары тарихы турындагы хезмәтендә 1763 елда Кыпчак волосте Аскар авылы сотнигы Ишалим Мусинның Әби патша (Екатерина Икенче) исеменә хат-үтенеч язуда катнашуы турында әйтелә. Гомумән, архив чыганакларында Кыпчак-Аскарның нәкъ менә шушы чорда телгә алына башлавы берничә тапкыр теркәлгән. Авылның барлыкка килү датасын билгеләгәндә әлеге фактлардан чыгарга кирәктер, безнеңчә.

Читайте нас:

Теркәлү саны: 2019 елның 24 маендагы Эл сериясе № ФС 77-75682.

Басманың яшь категориясе 12+

___________________

Сетевое издание «KizilTan» зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР)

Регистрационный номер: серия Эл № ФС 77-75682 от 24 мая 2019 г.

Возрастная категория издания 12+

Гамәлгә куючылары: Башкортстан Республикасы Матбугат һәм киңкүләм мәгълүмат чаралары агентлыгы, Башкортстан Республикасының “Республика Башкортостан” Нәшрият йорты дәүләт унитар предприятиесе.

____________________

УЧРЕДИТЕЛИ: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан, Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».

Баш мөхәррир Фаил Камил улы Фәтхетдинов.

Кабул итү бүлмәсе телефоны: 8 (347) 272-13-61.

___________________

Главный редактор: Фатхтдинов Фаил Камилович.

Телефон приемной: (347) 272-13-61.

Телефон

8(347)272-13-61

Электрон почта

kyzyltan@mail.ru

Адресы

450079, Уфа шәһәре, Октябрьнең 50 еллыгы урамы, 13 нче йорт

Реклама хезмәте

8(347)272-62-27

Хезмәттәшлек

8(347)272-62-27