“Мин җирдән аерылып яшәмәдем...”

Академик Үзбәк Госмановны бүген Башкортстанда авыл хуҗа­лыгы, аграр җитештерү пробле­малары белән җитди һәм нәтиҗәле шөгыльләнүче “беренче дәрәҗә­дәге” галим дип кабул итүләре дә очраклы түгел. Аның авыл хуҗа­лыгын һәм аграр җитештерүне табигый климатик шарт­лар­ны исәпкә алып үс­терү сис­темасы һәм республика икъ­ти­садының күпкыр­лы (многоукладность) булуы турын­дагы фәнни хезмәте Башкортстанда 1968-1998 елларда агро­сәнәгать комплексын сис­темалы үстерү документына кертелде. Әйтергә кирәк, элек СССР чорында илдә авыл хуҗалыгын үстерүнең төп юнә­лешләре һәр биш ел саен галимнәр тарафыннан әзерләнеп, Хөкүмәт карары белән кабул ителә иде. Академик Госманов респуб­ликада әлеге системаны эшләүдә 1968 елдан катнаша һәм әлегә кадәр төп авторларның берсе булып тора. Заманында СССР Фәннәр академиясе илдә аграр тармакны нәтиҗәле үстерү буенча аны иң төпле һәм ышанычлы документ дип билгеләде. Русиядә аның соңгысы 1997 елда чыкты. Аны эшләүдә дистәләрчә гыйльми уч­реждение, йөзләрчә галим катнашуга карамастан, билгесез сәбәпләр аркасында, илдә алдагы елларда мондый документ әзер­ләнмәде. 2012 елда Башкорт­стан Фәнни үзәге әлеге эшкә җәлеп ителә. Академик Госмановның тынгысыз хезмәте һәм зур тырышлыгы белән югарыда телгә алынган аграр документ әзерләнә. Шунысы игътибарга лаек, авыл хуҗалыгын үстерү буенча мондый документ соңгы 15 ел эчендә илнең башка бер төбәгендә дә әзер­ләнмәде. Үзбәк Госманов рәисле­ген­дә галимнәр тарафыннан тәкъ­дим ителгән бу хезмәт Башкорт­станның аграр тармагын 2020 елга кадәр үстерү буенча системалы икътисади бурычларны күз уңында тота. 2012 елда нәшер ителгән китап тармакны инно­вацион үстерүгә һәм импорт азык-төлеген алыштыру мөмкинлек­ләрен көчәйтүгә юнәл­телгән.

Академик Үзбәк Госманов 330дан артык фәнни хезмәт һәм илледән күбрәк китап авторы. Аның гыйльми эшчәнлеге илнең һәм дөньяның аграр икътисад юнә­лешендәге басмаларында урын ала. Зур шәхеснең укучылары арасында алты фән докторы һәм илледән артык фән кандидаты бар. Үзбәк Госман улы СССР Фәннәр акаде­миясенең Башкортстан филиалында икътисади тикшеренүләр бүлегендә сектор мөдире, БДАУда кафедра мөдире булып эшләде. 1998 елдан башлап Русия Авыл хуҗалыгы фәннәре академиясенең Башкорт­стан фәнни үзәге рәисе булды. Аграр галим һәм хезмәтләре фәнни даирәләрдә киң танылу алган шәхес – Баш­корт­стан Фәннәр академиясен оештыру­чы­ларның берсе. Ул Русиянең һәм Башкорт­станның атказанган фән эшлеклесе. Халыклар дуслыгы ордены белән бүләкләнгән. Башкортстан Фәннәр академия­сенең биология, медицина һәм авыл хуҗалыгы фәннәре бүлегенең академик сек­ретаре Үзбәк Госман улы шушы көннәрдә матур юбилеен билгели. 80 яшен тантана иткән көннәрдә без аның белән очрашып, берничә сорау бирдек.