Сәламәтлек чикләнү – мөмкинлекләр чикләнү түгел

– Үзеңнең сәламәтлегеңә зарланып, мескенләнеп утырырга ярамый. Кызгану хисен­нән дә начары юк. Ир-егеткә бигрәк тә үз-үзеңне кызганып, яшь түгеп утыру килешми. Сүз дә юк, өйрәнелгән мохит, туган нигез, гаилә сагындыра. Мин дә башта якыннарымны сагынып, кайтасым килеп, еш кы­­на балавыз сыгып ала идем. Әмма тора-бара өйрән­дем. Әгәр дә яхшы якка үзгә­рәсең килсә, ни белән дә булса шөгыльләнергә кирәк. Мин дзюдо белән шөгыльләнә башладым. Спорт көчне генә тү­гел, үз-үзеңә ышанычыңны да арттыра, – ди Андрей.
Аңа бүген 15 яшь. Сигез яшеннән ул тренировкаларга йөри, үз өстендә күп эшли. Әл­бәттә, нәтиҗәләр дә бар. 11 яшендә ул республикада дзюдо буенча беренче урынны яулый, шуннан соң икенче-өченче урыннар алганы бик сирәк, һәр ярышта диярлек җиңүче исеменә лаек була. Күптән түгел Йошкар-Олада күрү сәләте буенча инвалидлар арасында Русия беренче­­легенә ярышлар үтте. Анда да үз авырлыгында (42 килограммга кадәр) Андрей беренче урын яулады. Озакламый – тагы ярышларга барачак.
– Инвалид балаларның тормышы үзенчәлекле, дәв­а­лануны калдырып торып булмый, әмма ничек тә чирең ту­рында уйлап йөрүдән туктарга, үзеңә бер шөгыль табарга кирәк, ул соры көннәрне бизи, тормышка мәгънә бирә, – ди егет.
Әле ул туган авылы Арланда, җәйге каникулларга аларны туган йортларына кайтаралар. “Авылда елга бар, су керәбез, футбол уйныйбыз, хуҗалыкта булышам”, – ди Андрей. Әйткәндәй, үсмернең кече туганы Никита да абыйсы белән интернатта укый, яши. Ул да, өлкән туганына ияреп, дзюдо белән шөгыльләнә башлаган, тренерлары аңа да зур өметләр баглый.
– Сәламәтлеге буенча мөм­кинлекләре чикләнгән балаларның ялын оештыруда нинди җитешсезлекләр бар? – дип сорадым мин хушлашканда Андрейдан.
– Бернинди дә. Алар лагерьларда, ял йортларында, реабилитация үзәкләрендә сәламәт балаларга караганда күбрәк тә була. Шәхсән мин үсмерләр үзләрен кулланучылар итеп кенә тоймасын, миңа бөтен нәрсә дә тиеш, дип үс­мә­­сен, аларның аңы зарар­лан­масын, дип хафаланам. Бала­ларны сез инвалид дип үсте­рергә ярамый, мөмкинле­кләре чикләнгән кешеләр арасында тормышта үз юлын тапканнар, башкаларга үрнәк булып торучылар бик күп, – ди Андрей. Ул яшенә карата бик җитди егет. Киләчәктә тренер булырга хыяллана. “Башта медицина белеме алачакмын”, ди ул.
– Инвалид балалар ел әйләнәсенә бездә реабилитация үтә. Безнең, Нефтекама реабилитация үзәге ел саен якынча мең баланы хезмә­т­ләндерә. Дүртөйледән – 350, Агыйдел шәһәреннән – 40-45, Краснокамадан – 100, Нефтекамадан 430 бала социаль хезмәтләндерүгә мохтаҗ. Алар елына ике тапкыр бездә дәвалана. Яшь буынның сәла­мәтлеге бик мөһим, сәл­амәт­леге чикләнгән балага вакытында тиешле ярдәм күрсәтү, аңа социаль адаптация бирү­нең мөһим­леген аң­латып тору да кир­әк­мидер. Без аларның җәйл­әре генә тү­гел, кышлары, язлары да матур булсын, дип тырыша­быз, – ди реабилитация үзәге директоры Зилә Гәрәева.