Милләтчеләр бездә хәзер кайбер бабайлар гына...

Форум илнең унике төбәгеннән 250 яшьләр лидерын җыйды. Атна дәвамында алар тарих, мәдәният, социаль өлкә һәм икътисад юнәлеш­ләрендә белемен камилләштерде һәм фикер алышты. Яшь лидерлар өчен, шулай ук, төрки мәдәният буенча мастер-класслар, социаль-проектлау буенча тренинглар, әйдәүче экспертлар катнашлыгында панель дискуссияләре оештырылды. Кыскасы, шушы көннәр эчендә форумда катнашучыларны төрки халыклар мәдәнияте һәм гореф-гадәтләре белән мөмкин кадәр күбрәк таныштыру максаты куелды. Аның асылына исә яшьләрне федераль власть органнары вәкилләре, җәмәгать эшлеклеләре, илнең әйдәүче югары уку йортлары профессорлары, күренекле кинорежиссерлар һәм спортчылар төшендерде.

Форум ахырында яшьләр лидерлары ил Президенты Владимир Путин исеменә мөрәҗәгать кабул итте. Аерым алганда, алар төрки яшьләрне һәм халыкара, милләтара өлкәләрдә яшь белгечләрне берләштерүче бердәм оешма төзү башлангычы белән чыкты. Яшьләр аны Уфаның Ленин урамындагы 72нче йорт диварында граффити алымы белән ясалган “Төркиләр алтыны” форумының мәңге яшел шәҗәрә агачы янында укыды һәм видеога төшерде. Ахырда мөрәҗәгать форумны ябу тантанасында яңгыратылды.

Форумның мөһим йомгакларыннан түбәндәгеләрне дә атарга кирәк: Русия территориясендә туризмны үстерү, инновацион форматларда төрки мә­дәниятне популярлаштыру, рус­ия­леләрнең милли-мәдәни белемен күтәрү, бердәм милләтара мәгъ­лүматлаштыру платформасы төзү, эшкуарлык, шул исәптән төрки кәсебен үстерү буенча уникаль проектлар эшләнде. Алар, әлбәттә, форумның төп максатын — яшьләр арасында милләтара татулыкны ныгытуга һәм Русия халыкларының бер-берсенең мәдәниятен баетуга сизелерлек өлеш кертер дип ышанырга кирәк.

Яшь лидерларга форумда билге­лән­­гәннәрне чынбарлыкта тормышка ашыру өчен дә тиешле җирлек тудырылган. Әйтик, алар арасыннан биш кеше Җиңү көне уңаеннан Берлинда оештырылачак актив яшьләр кон­ференциясенә юллама алачак, үзләрен эшлекле сыйфатлары белән танытучылар “Клязьмада мәгънәләр территориясе” Бөтенрусия яшьләр мәгариф форумының “Халыкара һәм милләтара мөнәсәбәтләрдә яшь белгеч­ләр” сменасында һәм “Евразия” Халыкара яшь­ләр мәга­риф форумында катнашырга тәкъдим ителәчәк. Ягъни яшь лидерларга милләтара мөнәсә­бәтләрне ныгыту буенча үз башлангычларын, проектларын алга таба да үстерергә мөм­кинлекләр зур булачак. Шулай икән, бу юнәлештә Уфада яралган идея­ләрнең ил күләмендә тормышка ашырылуын да көтәргә кирәк.

Әйтергә кирәк, ил Президенты Владимир Путин да “Төркиләр алтыны” форумында катнашучыларга юллаган тәбрикләү телеграммасында Уфа форумының гаять мөһим әһәмияткә ия булуын сызык өстенә алды. Мондый чаралар җәмгыятьне туплауга, яшь буында югары әхлакый идеалларга, Русия халыкларының бердәм тарихына сакчыл караш тәрбияләргә булышлык итә”, — дип белдергән ил җитәкчесе.

Башкортстанның халыклар һәм милләтләр арасында дуслык-татулык традицияләрен ныгытуга мөһим өлеш кертүен һәм республикада бу җәһәттән зур тәҗрибә туплануын ил Президенты Хакимияте җитәкчесе урынбасары Магомедсәлам Магомедов та билге­ләде.

— Бу өлкәдә сез әйдәп баручылар­ның берсе булып торасыз. Һәм мондый мәртә­бә­ле форумның сездә үтүе дә Башкортстанның һәм Уфа­ның төрки республика­ларның мәдәни һәм сәяси башкала­ларының берсе булуы хакында гына түгел, бөек илебездә шундый урын тотуы хакында да сөйли, — диде ул.

Милләтләр эшләре буенча агентлык җитәкчесе Игорь Баринов исә милли сәясәт өлкә­сендә, гомумән, Башкортстанны бөтен илгә үрнәк итеп куйды.

— Социологик тикшере­нү­ләр нәти­җәләре күрсәтүенчә, Башкортстанда этноконфессиональ өлкәдә хәл тотрыклы. Биредә милли яисә дини үзен­чәлекләргә бәйле кысрыклаулар, чикләүләр юк. Бу гасырлар дәвамында шулай килә. Башкортстан төрле халык­лар­ның бер-берсе белән сыешып яшәве буенча гына тү­гел, республика җитәкче­ле­генең бу юнәлештә колачлы эшчәнлек алып баруы җәһә­теннән дә башкаларга яхшы үрнәк була ала, — диде ул форум­дагы чыгышында.

Һичшиксез, милләтара һәм конфессияара татулык республикада үткә­релүче дәүләт сәясәтендә төп өстенлек булып тора. Моны форум барышында Башкортстан Башлыгы Рөстәм Хәмитов янә бер тапкыр сызык өстенә алды.
— Халыклар арасында татулык, ихлас мөнәсәбәтләр, бер-береңә карата ихтирам — иң төп кыйммәтләр. Бу — һәр җәмгыятьнең нигезе. Әл­бәт­тә, икътисади үсеш мәсьә­ләләре дә мөһим. Шулай да бар­­­лык нәрсәнең дә ниге­зен­­­дә милләтара татулык һәм ки­лешеп яшәү ята, — диде ул, бу уңай­дан үз фикерен белдереп.

Иң мөһиме — мондый белдерүләр сүздә генә калмый, республикада бу юнәлештә көндәлек анык эш белән тормышка да ашырыла. Мәсәлән, милли сәясәт өлкәсендәге соң­гы чордагы төп вакыйгаларны гына барласак та, республика­да гомер кичерүче төп өч ха­лыкның — урысларның, баш­корт­ларның һәм татарлар­ның — зур җыен­нары үтте. Атап әйткәндә, узган елның нояб­рендә IV Бөтендөнья башкортлары корылтае, быел март ахы­рында Башкортстан урыслары со­борының IV съезды, апрель башында Башкортстан татарлары милли-мәдәни ав­тономия­сенең IV конференциясе узды. Әйтергә кирәк, милли җыеннарны югары дәрә­җәдә үткәрү максатында Хөкүмәт Премьер-министры урынбасары рәис­легендә эш­че төркем оештырылды, Уфаның иң күркәм мәдәният сарай­ларының берсе булган “Башкортостан” дәүләт концерт залы бирелде һәм иң мө­һиме, аларның барысы да бер милләт эченә бикләнмичә, күпсанлы иҗтимагый һәм милли-мәдәни оешмалардан вә­килләр һәм, әлбәттә, милли сәясәт өчен җаваплы җитәк­челәр катнашлыгында үтте. Милли җыеннар карарлары да, аерым милләт проблемалары белән генә чикләнмичә, Башкортстанда гомер кичерүче барлык халыкларны да икътисади, социаль һәм милли-мәдәни яктан үстерү, аларның тормыш-яшәеш шартларын арытаба яхшыртуны үзәккә чыгарды.

Әлбәттә, республикада һәр милләт­кә сүздә генә түгел, чынбарлыкта, анык эш-гамәл­ләр­дә шушы рәвешле тигез мөнә­сәбәт булу халык тарафыннан да һәрдаим хуплап кабул ителә. Ә аның иң мөһим нәти­җәсе — республикада тынычлык, милләтара татулык һәм дуслык хакимлек итә. Бу җә­һәт­тән бер нәр­сәгә генә игътибарны юнәлтәбез: соңгы алты елда республикада да, аның башкаласы Уфада да милли нигездә нәрсәгәдер канәгать­сезлек белдереп бер генә урам җыенының да, митингның да, транспарантлар күтәреп чыгу очрагының да булганы юк. Ә бит ил субъектларына күз салсаң, барлык җирдә дә бездәгечә тынычлык тантана итми, баш күтәрүләр дә, митинглар да булып тора. Хәер, нигә ерак китәсе? 2010 елга кадәр безнең республика өчен дә, шул исәптән милли нигездә, митингларның, ачлык игълан итүләр­нең әледән-әле кабатланып торуы ят күренеш түгел иде. Һәм ничек кенә әле! Моннан чыгып әйтәсе килгән фикер: бүген республикадагы милли сәясәт һәркемне канә­гатьләндерә икән, димәк, Башкортстан Башлыгы Рөстәм Хәмитов, Хөкүмәт, элекке хаталардан арынып, аны дөрес юнәлешкә сала алды. Һәм моның өчен республика җитәк­челегенә, чын-чыннан, әфарин дияргә кирәк.

Милли җыеннарга әзерлек чорында тагын бер нәрсә күзгә ташланды: власть үткәргән милли сәясәттән гаеп эзләргә маташучыларның күпчелеге — 70-80 яшьне узган, ягъни милли хәрәкәткә 90нчы елларда килгән кешеләр. Алар әлегәчә шул чор проблемалары белән яши һәм, дөресен генә әйткәндә, бүген инде вәзгыятьнең тамырдан үзгә­рүен, җәмгыятьнең бөтенләй башка кыйммәтләр белән яшәвен аңлап та бетерми. Алар — ул чордагы милли мохит тудырган кеше­ләр, һәм шул чорда тукталып калганнар да. Шунысы сөендерә: яшь буын арасында урыста да, башкортта да, татарда да үз милләтен генә өстен куючы, “милли кәрт”не уйнатырга маташучы, ызгыш-гауга чыгарырга тырышучы кешеләр юк дәрәҗәсендә. Димәк, республика җитәкчелеге үткәр­гән акыллы милли сәясәт халыкны милли-мәдәни тәрбияләү өлкә­сендә дә тиешле нәтиҗә бирә һәм монысы милләтара һәм халыкара татулыкны ныгытуга бәйле глобаль максатка ире­шүдә тагы да әһәмиятлерәк тү­гел микән әле?! Һәрхәлдә, яшьтән үк башка милләт кеше­сенә, аның мәдәниятенә һәм гореф-гадәтләренә ихтирамлы һәм игътибарлы булган буын, җәмгыятьтә шундый сәламәт мохит саклана икән, ул беркай­чан да милләтара низагка бармаячак дип тулы ышаныч бе­лән әйтергә мөмкин. Ә бу республикада гына түгел, илдә дә, дөнья дәрәҗәсендә дә төп бурыч, максат һәм өстенлек! Шө­кер, без инде моңа ныклы ирешү юлында. Бу җәһәттән Башкортстандагы уңай тәҗ­рибә, безнең җирлектә үткән һәр­төрле мәртәбәле форумнардагы идея-башлангычлар ил, дөнья күлә­мен­дә дә мил­ләтара һәм халыкара татулыкны ныгытуга юл ярсын, Ру­сия­нең бердәмлеген һәм бөтен­леген үстерүгә хезмәт итсен!