Син – юрист, мин – түрә, урамны кем себерә?

Агымдагы елның дүрт аенда республикада 19,7 мең рәсми теркәлгән кеше эшкә урнашып, мәшгульлек хез­мә­теннән исәптән төшкән. Алар­ның 10,9 меңе хезмәт биржасы аша эш тапкан. Ә менә 2,3 меңнән артык кеше мәшгуль­лек хезмәте тарафыннан белемен камилләштерүгә юнәл­тел­гән. Эшсезләр саны 27,2 меңгә җиткәндә 28,4 мең эш урыны тәкъдим ителгән булган. Бу күрсәткеч нәрсә турында сөйли? Димәк, хәзер эш урынына карата таләп­ләр арткан. Аеруча, яшьләр тарафыннан. Кулына диплом алучылар тиз арада җитәкче, түрә булырга тели. Баштагы мәлдә үк югары хезмәт хакына өметләнәләр. Кыскасы, үсеп килүче буын тир түкмичә генә, “көрәп” акча эш­ләргә омтылып яши. Мондый таләп­ләргә туры килгән эш урыннары гамәлдә булмаганга, алар әти-әни җилкә­сендә яшә­вен дәвам итә. Сәбәбе дәрә­җәсе зур, ихтыяҗ аз бул­ган һөнәр сайлауга да бәйле. Хә­зер икътисадчылар, юристлар буа буарлык. Юристлар дәүләт оешмаларында зур эш хакы алмавын, шәһәрләрдә дә халык ышанычын яулаган бер­ничә генә адвокат булуын белүчеләр бар микән? Икъти­сад белгечлеге белән дә беркайда да колач җәеп көтеп тормыйлар. Шул ук вакытта, җәмгыять­тә эшче һөнәрләргә ихтыяҗ зур. Йортлар төзергә, машиналар төзәтергә белгеч­ләр җитми. Гамәлдә, ташчы һө­нәрен үзләштерүче югары белемле икътисадчыдан тиз-рәк эшкә урнашып, күбрәк акча эшли ала. Бу һөнәр иясенә төп эшеннән тыш та акча эш­ләү мөмкинлекләре җитәр­лек. Авыл җирендә кирпечтән гараж, йорт, мунча салдырырга теләүчеләр баштан ашкан. Төзелеш предприятиеләре мондый аз күләмле объектка алынмый. Ә менә “алтын” куллы һөнәр ия­лә­ре “шабашкага” теләп йөри. Тимерчеләр, эретеп ябыштыручылар, балта осталары да беркайчан да эшсез утырмый. Димәк, һөнәр сайлаганда аның дәрәҗә­сен­нән тыш, җәмгыятьтәге их­тыяҗ­га да игътибар итү зарур. Дәрәҗәле югары белемең белән эшсез­ләр исәбендә торудан ни файда?

Эшсезлек мәсьәләсен тө­бәкләргә үзаллы гына авызлыклавы авыр. Моны федераль үзәктә дә аңлыйлар. Быел Русиядә 11 төбәккә бу максатка 1,06 миллиард сум бүленгән. Шул исәптән Башкортстан 178 миллион сум федераль ярдәм алачак. Бу акчаны укытуга, стажировкалар үткәрүгә, эш­тән бушатылу янаганнарны, эшсез­ләрне вакытлыча эшкә урнаштыруга тотыну күзал­ла­на. Чит ил продукциясен үзе­без­некенә алыштыруга булышлык итүче программаларны гамәлгә ашыручылар да яр­дәмгә дәгъва итә ала. Инвалидларны эшкә урнаштыру белән бәйле чыгымнар да шушы субсидия исәбенә капланачак. Акчалар максатлы тотылырмы? Әйтик, былтыр бу максатка федераль бюджеттан республикага – 200, төбәк бюджетыннан 11 миллион сумнан артык акча бүлен­гән. Акчалар республика­ның алты предприя­тиесенә юнәл­телгән. Нәтиҗәдә, 5400 кеше белемен камил­ләштергән һәм 4400е яңа һөнәр үзләштергән.

Эшсезлек җәмгыятьтә кие­ренке­леккә китерә. Халыкның сатып алу мөмкинлеге кимү яшәү дәрәҗәсендә дә, төбәк икътисадында да кире чагылыш таба. Мәсьәләгә ил дәрә­җәсендә җитди игътибар бү­ленә. Димәк, авыр тормыш хә­лендә калучыларга ярдәм кулы сузыла. Бүгенге хәл-шартларда эштән тартынып тору урынсыз. Җаның теләгән, тузансыз эшкә урнашу авыр. Шуңа күрә, булганы белән канә­гатьлә­нүдән башка чара юк.