Телнең киләчәге мөгаллимнәр кулында

Туган телләр укытучысы алдында укучыларны ана телендә сөйләшергә өйрәтүдән тыш, аларның иҗади фикерләү сәләтен үстерү бурычы да тора. Яңа федераль белем бирү стандартлары буенча да җәмгыять өчен төрле яклап үсешкән, шәхси фикере, идея­ләре булган, иҗади сәләтле, эшлекле шәхесләр тәрбия­ләү күздә тотыла. Заман таләп иткән укучыларны әзерләү өчен барлык мөмкинлекләр дә тудырылганмы? Татар теле һәм әдәбияты укытучылары яңа белем бирү стандартлары таләпләрен гамәлгә ашырганда нинди кыенлыклар белән очраша? Укучыларны нинди дәреслекләрдән укытырга? Күптән түгел шушы мәсьәлә­ләрне уртага куеп сөйләшү һәм тәҗрибә уртаклашу максаты белән Уфа районының татар теле һәм әдәбияты укытучылары Алекссевка мәктәбенә семинар-киңәшмәгә җыелды.

Әйтергә кирәк, Алексеевка мәктәбендә туган телләр укытуга зур игътибар бүленә. Бу мәктәпнең үзенчәлеге шунда, бүген биредә 11 милләт баласы белем ала. Татар миллә­теннән булган 273 укучының 131е туган телен предмет буларак өйрәнә. Әлбәттә, укыту урыс телендә барган мәктәптә балаларны ана теленә өйрәтү, күңел­лә­ренә милли моңнарны, гореф-гадәтләрне җит­керү бик җиңел эш түгел. Бары тик укытучы үзе күңел биреп эшлә­гәндә, белемен даими камил­ләш­тереп торганда гына яхшы нәтиҗәләргә ире­шергә мөмкин. Бу уңайдан Алексеевка мәктә­бен башкаларга үрнәк булырлык, тәҗрибә уртаклашырлык мәйданчык дип атарга була. Тәҗ­рибәле белгеч, Уфа районы татар теле һәм әдәбияты укытучыларының методик бер­ләшмәсе җитәкчесе Резеда Хәмитова оештырган чараларга укучылар гына түгел, алар­ның әти-әниләре дә, башка мәктәпләрдән туган тел укытучылары да җәлеп ителә. Резеда Ризәлүн кызы җи­тәкче­легендә узган әлеге семинар-киңәшмәдә дә бире­дәге мөгал­лимәләрнең күп­кырлы талантына, тырышлыгына, берсен­нән-берсе сәләтле укучылар­ның активлыгына сокланмыйча мөмкин түгел иде.

Семинарның беренче өле­шендә татар теле һәм әдә­бияты укытучысы Гөлгенә Хә­лиуллина 4нче сыйныфта ачык дәрес күрсәтте. Әйтергә кирәк, Гөлгенә Раил кызы Алекссевка мәктәбендә беренче генә ел эшләсә дә, укучылар күңеленә юл табып, кызыксыну уята белгән. Дәрес барышында интерактив тактаны оста куллану яңа теманы ачуга, укучыларны кызыксындыруга, укыту сыйфатын яхшыртуга йогынты ясаса да, яшь белгеч укучы­ларның фи­керләү сәләтен, сөйләм осталыгын үстерүдә традицион ысулның күпкә отыш­лы булуын исбатлады.

— Туган телне дәрестә өй­рәнү белән генә чикләнмибез, уку­чы­ларны сыйныфтан тыш чараларга җәлеп итәбез. Мәк­тәп­тә сәләтле балалар бик күп, аларны вакытында күрә белер­гә һәм ачылырга мөм­кинлек бирергә кирәк. Безнең укучыларыбыз халкыбызның җыр-моң­нарын, гореф-гадәтләрен, йолаларын белеп үсә, — ди Резеда Ризә­лүн кызы.

Чынлап та, чара барышында 2нче, 4нче, 5нче сыйныф укучылары күрсәткән тамаша да мәктәп­нең рухи тормышын ачык чагылдырды. Сәхнәгә чыккан яшь җырчыларның, биюче­ләрнең чыгышлары алкышларга кү­мелде. Туган телдә чатнатып шигырь сөйлә­гән, милли моңна­рыбызны белгән балаларның күзлә­рен­нән җанны эретерлек җылы­лык бөркелә иде. “Әллүки”нең якын дуслары журналда басылган әкиятне сәхнәләш­тереп күрсәткәндә килгән кунаклар соклануын яшерә алмады.

Семинар барышында татар теле һәм әдәбияты укытучылары бүген үзләрен борчыган мәсьәләләр белән дә бүлеште. Укыту урыс телендә барган мәктәпләрдә белем бирүче мөгаллимәләрнең хәл итәсе проблемалары аеруча күп. Уфа районының Дорогино мәктәбеннән Зимфира Әхмә­това, Рида Кашапова, Булгаково мәктәбеннән Резеда Мө­хәммәт­җанова, Фәйрүзә Балыкина, Миловка мәктәбеннән Дамир Дәүләтгәрәев, Йоматау мәктәбеннән Рида Хаҗиева һәм башка мәктәпләрдән килгән укытучылар яңа белем бирү стандартлары таләп­ләрен тормышка ашыруда дәреслекләр җитмәвенә борчыла. Башлангыч сыйныфлар өчен дәреслекләр һәм эш дәфтәрләре кайтарыла башласа да, 5-9нчы сыйныфларны укыту өчен дәреслекләр табу зур кыенлык тудыра. Яңа стандарт таләпләре шартларында татар теле дәреслекләрендә төбәк ком­понен­тының тормышка ашырылуы да мөһим мәсьәлә булып кала. Шуңа да киңәшләшү, тәҗрибә уртаклашу өчен мондый семинарлар үткәрү бик мөһим, ди укытучылар. Әлеге чарада катнашучы Уфа районы мәгариф бүле­генең туган телләр буенча методисты Миңнегөл Иткулова районда туган телләр укыту торышы хакында сөйлә­де, укытучыларга белем би­рүдә федераль дәүләт стандартларын тормышка ашыруда киңәшләр бирде.