Саумы, мәктәп — белем учагы!

Республикада 500 меңгә якын бала өчен бүген яңа уку елы башлана.

Бу көнне балалар да, аларның әти-әниләре дә, укытучылар да, югары җитәкчелек тә, гомумән, мәгариф өлкәсенә кагылышы булган һәркем зур дулкынлану белән көтте. Ни өчен дигәндә, коронавирус пандемиясенә бәйле белем бирү учреждениеләрендә укулар апрельдән башлап гадәти режимда туктатылганга күрә, 1 сентябрьдән балаларның мәктәптә парта артына утыруы ахыргача диярлек шик астында булды. Шулай да ил һәм республика җитәкчелеге коронавирус таралуга каршы дәүләт дәрәҗәсендә күргән колачлы чаралар нәтиҗәсендә җәй айларында, ниһаять, хәлне тотрыкландыруга ирешелде. Һәрхәлдә авыручылар санының кискен артмавын, кимүгә баруын, бу җәһәттән тотрыклылык урнашуын исәпкә алып, республика җитәкчелеге 1 сентябрьдән мәктәпләрдә һәм башка уку йортларында укытуны гадәти режимда тергезү мөмкин дип тапты.

Дөрес, Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров билгеләвенчә, укыту процессы иң катгый санитар-эпидемиологик һәм хәвефсезлек таләпләре шартларында оештырылачак. Аерым алганда, мәктәпләрдә һәм уку йортларында барлык керү урыннары да ачылып, төрле сыйныф укучылары алардан аерым, төрле вакытта үтеп йөриячәк. Физика, химия, физкультура кебек дәресләрдән башка, барлык фәннәр фәкать бер кабинетта укытылачак. Һәр сыйныф өчен тәнәфесләр дә аерым булачак, ягъни гомум мәктәп укучылары өчен кыңгырау әлегә шалтырамый тора. Мәктәп бинасына кергәндә, мотлак рәвештә һәр укучының тән температурасы үлчәнәчәк, ул 37 градустан югары булган очракта, бала медицина кабинетына җибәреләчәк, арытаба аның ата-анасы белән берлектә тиешле чара күреләчәк. Тулысынча савыкканга кадәр ул башка укучылар белән контактка кермәячәк. Янә дә шул: агымдагы елдан мәктәпләрдә медицина университеты һәм медицина колледжлары студентларыннан торган медицина инспекторлары эшләячәк. Алар белем бирү учреждениесендә санитар-эпидемиологик таләпләрнең төгәл үтәлүен — барлык өслекләр, тоткаларның ике сәгать саен сулы чүпрәк белән сөртелүен, уку кабинетларының даими җилләтелүен һәм җыештырылуын, өлкәннәр арасында битлек режимы үтәлешен һәм башкаларны җитди контрольдә тотачак. Әйткәндәй, яңа таләпләргә ярашлы, укытучы балалар белән мотлак 1,5 метр социаль дистанцияне саклап, һәм битлектә эш алып барырга тиеш. Тагын бер яңалык, барлык белем бирү учреждениеләре дә рециркулятор дип аталучы бинадагы һаваны чистарту һәм зарарсызландыру җиһазлары белән коралландырылды.
Мәктәпләрдә укулар барлык сыйныфлар өчен гадә­ти режимда башланса, колледжларда әлегә 1нче һәм соңгы курсларга, югары уку йортларында “беренчеләр”гә генә оффлайн уку рөхсәт ителде. Колледжларда укучы калган курслар производство практикасына китсә, башка курс вуз студентлары белем үрләрен әлегә дистанцион режимда яулаячак. Бу алар яшәгән тулай торакларда кеше санын минимумга калдырып, анда коронавирус таралмасын өчен шулай эшлә­нә. Бер сүз белән, ил һәм республика җитәкчелеге, җаваплы министрлык һәм ведомстволар, тарафыннан уку елы башлануга бәйле эпидемиологик хәл катлауланмасын өчен барлык тиешле хәвефсезлек чаралары кү­релде. Республиканың мәга­риф министры Айбулат Ха­җин Хөкүмәттә узган атнада үткән оператив киңәш­мәдә белдерүенчә, Башкортстанда гына да мәктәпләрне коронавирус таралуга каршы әзер­ләү өчен 284,5 миллион сум акча бүленгән. Һәм бу очраклы түгел.
— Укулар башлануга бәйле 1 сентябрьдән яңа эпидемиологик чор башлану ихтималлыгы да юк тү­гел. Чөнки 900 меңләп бала (шул исәптән 488602 мәктәп укучысы — И.Ф.), 165 мең чамасы тәрбияче, укытучы, преподаватель, башка хезмәткәрләр ябык биналарда эш башлаячак. Шуңа да алар арасында коронавирус йоктыру куркынычы сизелерлек арта. Моңа юл куймас өчен уку процессын яңача оештыруга кагылышлы катгый хә­вефсезлек таләплә­ренең барысы да төгәл үтә­лергә тиеш. Барысы да без­нең яңа уку елына ни дәрә­җәдә җитди әзерлек белән килүе­безгә бәйле, — диде бу уңайдан әлеге киңәш­мәдә Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров, барлык җа­вап­лы ведомство­ларның игътибарын янә бер тапкыр хәвефсезлек мәсьә­лә­­лә­ренә юнәл­теп.
Республиканың барлык белем бирү учреждение­ләрендәге кебек үк, Уфадагы данлыклы 84нче татар гимна­зиясендә дә яңа уку елына, ихтимал булган барлык хә­вефләрне һәм хәл-шартларны исәпкә алып, гаять җитди әзерлек белән килгән­нәр. Гимназия капкасын атлап керү белән безне ихата мәй­данында бер-берсеннән 1 метр чамасы ераклыкта урнашкан асфальтта төшерел­гән ак шакмаклар каршы ал­ды. Аңлатуларынча, 1 сен­тябрьдә 1нче, 9нчы, һәм 11нче сыйныф укучылары өчен төрле вакытта ачык һавада үтәчәк тантаналы линейкада укучылар арасында социаль дистанцияне саклау өчен, махсус рәвештә һәр балага шундый “шакмак” әзерләнгән. Ә алар­ның ата-аналары инде тамашаны укучылардан 2 метр читтә аерым урында күзәтәчәк. Тантаналы линейкалар һәркайсы яртышар сәгать дәвам итә­чәк, аннары укучылар да, аларның ата-аналары да өйләренә таралышачак. Әйт­кән­дәй, 1 сентябрьдә дә, 2сендә укулар башлангач та, ниндидер аерым ихтыяҗ юк икән, ата-аналар гимназия эченә кермәячәк. Мәсә­лән, быел 6 сыйныф кабул ител­гән беренче­ләрне һәр сыйныф өчен билгеләнгән махсус вакытта укытучылары гимназия ихатасында каршы алып, дәресләр тә­мамлангач шунда кадәр үк озатып, һәр­кайсын әти-әнисенең кулына тапшырачак. Бу җәһәт­тән безне дә гимназия бинасына кергән урында “җиде иләк” аша үткәрделәр. Тәүдә һәр керү урынында урнаштырыл­ган металл эзләгеч тикше­рүен үттек. Аннары вахтада утыручы, махсус журналда теркәп, һәркайсы­бызның тән температурасын тикшерде. Шуннан соң битлек, перчаткалар, аякка бахила кием, гимназия эченә үттек. Ә анда күз явын алырлык чисталык-пөхтәлек! Җәй эчендә төзек­лән­дерелгән, буялган, агартылган коридорлар, уку бүл­мә­ләре диварларыннан һәм идәннә­рен­нән җиңелчә генә буяу исе килеп тора. Директор да, укытучылар да барысы да битлек­ләрдә булсалар да, һәркай­сының күзлә­рен­дә яңа уку елының гадәти режимда башлануына бәй­ле шатлык нурлары балкый, очкын уйнап тора. Әнә гимназия директоры Равил Рифкать улы Идрисов бе­ренче­ләрне каршы алыр өчен кызыл тасма бәйлән­гән җиз кыңгырауны да инде әзерләп куйган. Ә алар — азмы-күпме 205 бала икән быел!
— Шөкер, безнең микрорайонда яшәүчеләр арасында да, гомум Сипайлово бистәсе, башкала халкы арасында да гимназиянең абруе артканнан-арта бара. Былтыр, мәсәлән, беренче сыйныфка 185 баланы кабул иткән булсак, быел бездә укырга теләк бел­дерү­челәр саны тагы да артып, 205 баланы алдык. Алар алты сыйныфка бүле­неп укыячак. Берен­челәр өчен тагын бер сыйныф булдыру да көн та­ләбе булып тора. Киләчәктә бу мәсьәләне дә уңай хәл итә алырбыз, дип ышанам. Ә, гомум алганда, 84нче татар гимназиясе яңа уку елына һәр җәһәттән җитди әзер­лек белән килә. Беренчедән, коронавирус таралу куркынычы булуга бәйле, Роспот­реб­надзор кушкан барлык таләп­ләр дә тиешенчә үтәлде һәм укыту процессы катгый рә­вештә алар кысаларында оештырылачак. Монысы ин­де һәркемгә аңлашыла торгандыр. Шул ук вакытта гимназия укыту процессын тагын да нәти­җәлерәк оештыру, белем бирү сыйфатын күтәрү җәһәтеннән дә яңа уку елын мөһим казанышлар белән каршы ала. Әйтик, быел без, гимназия укучылары саны елдан-ел артуын күздә тотып, “Мәга­риф” гомумдәүләт проекты кысаларында 25 балага исәплән­гән өр-яңа инглиз теле кабинеты булдырдык. Эчендәге барлык җиһазлар өр-яңа булган бу кабинет заманча ноутбуклар, телемедиа аппаратура, 3Д тех­но­логияләре белән җиһаз­ландырылды. Болар барысы укучыларның инглиз теле буенча белем сыйфатында да уңай чагылыш табар дип ышанасы килә.
Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров игълан иткән Эстетика елы да гимназия тормышында мөһим вакыйга белән билгелә­нә­чәк. Моңа кадәр артык күр­кәмлек белән аерылып тормаган гимназия­гә терәлеп торган территорияне коймалап алдык. Агач-куаклар да үскән бу мәйдан­чык чистартылып, яшел хәт­фә үлән чәчелеп, анда укучылар өчен ял зонасы булдырылачак. Әйткәндәй, анда урнаштыру өчен татар милли орнаментлары белән тимер­дән коеп зәвык белән ике эскәмия эшләттек. Әлегә алар мәктәп алдына урнаштырылды. Ял зонасында эшләр тәмамлангач, шунда күчереләчәкләр. Эпидемиологик хәл яхшыргач, укучылар тәнәфес вакытында бирегә яшел хәтфәгә утырып ял итәр, саф һава сулар, дип уйлыйм. Хәтта ки, көн яхшы булганда, кайбер дәресләрне дә анда үткәреп булачак, дигән фикердәмен. Әмма, кабатлап әйтәм, илдә һәм республикада эпидемиологик хәл яхшыргач кына.
Мөһим төзекләндерү эш-лә­ренә килгәндә, кече сыйныфлар өчен барлык бәд-рәф­ләрдә дә санузел яңага алыштырылды. Әйт­кән­дәй, алар укулар башлангач һәр ике сәгать саен махсус химик препарат бе­лән эшкәртелеп, юылып, сөртелеп торачак. Моның өчен 60 литр препарат кайтарылды, — дип башкарылган эшләр һәм гимна­зия­нең яңа уку елына әзер­леге белән таныштырды аның директоры Равил Идрисов.
Җәмгысы быелгы уку елында гимназиядә 1500­дән күбрәк бала белем алачак. Санитар-эпидемиологик таләпләргә һәм алдан эшлән­гән графикка ярашлы, алар бер-берсе белән кисеш­мәгән дүрт агымга бүленеп укыячак. Ашханәдә туклану да шушы тәртиптә булачак. Ягъни бер сыйныф төш­ке ашны ашаганда башкалар аларны күрмәячәк. Ә менә укыту, ба­лаларның күпкырлы үсешенә юнәл­тел­гән эшне көчәйтү, тәр­бияви чараларны арттыру җәһәтен­нән, директор белде­рүенчә, гимназия коллективы, быел, элек булганнарына өс­тәп, яңа проектларны да җәелдерергә ниятли. Мәсә­лән, быел укуларын 10нчы сыйныфта дәвам итә­чәк өч сыйныфка бүленгән 80 бала, теләклә­ренә һәм сәләтләренә карап, махсуслашкан өч юнәлештә укытылачак. Төгәл фәннәрне үз итүчеләр — техник, химия-биологияне яратучылар — табигый фәннәр, тел-әдәбият-тарихка тартылучылар социаль-гуманитар сыйныфларга берләш­тере­ләчәк һәм әлеге юнәлеш­ләрдә ти­рәнтен укытылачак. Аңла­шыла, баштан ук шулай үзе теләгән фән­нән баланың тирәнтен шөгыль­ләнүе со-ңыннан аңа җиңел генә югары уку йортларына керергә юл ача. Сүз уңаеннан, быелгы чыгарылыштагы укучылардан 12 бала гимназияне медаль белән тәмамлаган. Аларның барысы да, БДИны уңышлы тапшырып, үзләре теләгән уку йортларына кергән.
84нче татар гимназия­сендә бүгенге көнгәчә бик уңышлы эшләп килүче һәм бик күп мәртәбәле конкурслар җиңүчеләре булган фольклор, бию ансамбль­ләре, театр студиясе белән бергә, быелдан гимназия каршында журналистика түгәрә­ге дә эшли башлаячак. Балаларны туган телдә каләм тибрәтергә зур тәҗрибәле татар теле укытучысы Айгөл Ахунова өйрәтәчәк. Янә бер мөһим яңалык, быелдан шулай ук, гимназиядә телевидение студиясе эш башлаячак. Әйткән­дәй, моның өчен барлык тиешле корылмалар, аппаратура сатып алынган да инде.
— Татар гимназиясендә балаларны татар теленә, әдәбиятына, мәдәниятенә, фольклорына өйрәтүгә, аларны татар рухлы шәхес итеп тәрбияләүгә гаять зур урын бирәбез. Шуны да яхшы аңлыйбыз: төп фәннәр яхшы, тирәнтен, җиренә җиткереп укытылганда гына гимназиягә укучылар киләчәк, мәгариф системасында да, халык арасында да аның абруе югары булачак. Һәм безнең уку йортына татар милләтле генә түгел, башка милләттән бул­ган балаларның да елдан-ел күбрәк килүен күреп, дөрес фикердәбез, дөрес юлдабыз, дип әйтә алам. Шөкер, бу җәһәттән педагогик коллективыбыз алга таба да сынатмас, белем сыйфаты да, тәрбия эше дә, милли рух та бездә иң югары дәрәҗәдә булыр дип ышанам, — дип яңа уку елына иң изге теләк­ләр, иң пакъ уйлар белән керүен белдерде Равил Рифкать улы.
Сүз дә юк, 65 укытучыдан 75 проценты югары категорияле булган алдынгы педагогик коллективның марканы киләчәктә дә югары тотачагы шик калдырмый. Шундый зур тәҗрибәле башлангыч сыйныф укытучыларының берсе, 27 ел стажга ия югары категорияле мөгаллимә Фәйрүзә Кашапова белән без аның булачак укучылары — 1 “в” сыйныфы белән тәүге очрашуы вакытында таныштык.
— 84нче татар гимназиясе коллективына шактый тирән белем (Благовещен педагогия училищесы, М. Акмулла исемендәге Башкорт дәүләт педагогия университеты) һәм эш тәҗрибәсе туплап, 2007 елда кушылдым. Быелгы беренчеләр минем эш тәҗрибәсендә инде алтынчы чыгарылыш булачак. Атнага ике сәгать татар те-лен­­нән һәм чит телдән тыш, дүрт ел дәвамында калган барлык дәресләрне мин өй-рә­тәчәк­мен. Тәүге чорда 30ар минутлык өчәр дәрес булачак, аннары программа акрынлап катлауланачак. Китаплар белән тулысынча гимназия тәэмин итә. Уку әс­бап­ларын, дәфтәрләрне, башка кирәк-яракларны ата-аналар ала. Алар барысы да әзер. Бу җәһәттән булачак укучы­ларымның ата-аналары бе­лән тәүге очрашудан ук эшлекле һәм җылы мөгамәлә урнашты. Әле менә булачак укучы­ларымның күзләрендә очкын уйнавын, белемгә зур омтылышларын күреп тә күңелем шатлана. Шушы очкыннарны сүндермичә, кире­сенчә, аларны йолдыз дәрә­җәсенә җит­кереп, хезмәттәш­ләрем, ата-аналар белән берлектә бу чыгарылышны да бишенче сыйныфка лаеклы итеп алып барып җитке­рермен дип ышанам, — диде яңа уку елына якты өметләр белән килүче Фәйрүзә Кашапова .
Абруйлы укытучы сүзлә-рен куәтләп, 84нче татар гим­назиясенең 1 “в” сыйныфы укучыларына гына түгел, иртәгә укуларын башлаячак республикадагы һәр балага Яңа уку елында фәкать уңыш­лар гына юлдаш булуын, былтыргы сынаулар сагаламавын телисе килә! Ә моның өчен һәркайсыбыз — бала-укытучы-ата-ана чылбырындагы һәркем — уяу булырга, хәвефсезлек мәсьәлә­сенә иң җитди игътибар би­рергә тиеш. Хәерле сәгатьтә!

Илдар Фазлетдинов.