Халык рәссамы халык мәнфәгате белән яшәде

Георгий бала чагыннан ук тома ятим кала. Күпбалалы гаиләдәге кече сабыйларны кардәшләре тәрбиягә ала. Георгий Түбән Иванайда 11 яшькә кадәр генә яшәп кала. Тормыш сукмаклары энесе Сережа белән икесен Бөре шәһәрендәге 1нче балалар йортына алып килә. Монда алар 1963-67 елларда тәр­бияләнә. 

Георгий сигезьеллык мәк­тәп­не бик яхшы билгеләр белән тәмамлый. Ходай аңа табигый сәләт биргән, уң­ганлыгы, үҗәтлеге белән аеры­лып тора. Яшүсмернең тормышында яхшы күңелле, изге кешеләр очрый, ул “Агыйдел” художество фирмасына эшкә керә. Сән­гатькә булган мәхәббәт 1968 елда аны Уфа сәнгать училищесына алып килә, 1972 елда аны “кызыл диплом”га тә­мамлый. Егет анда үзе­нең искиткеч сәләтен күрсәтә, шуңа да аны уку йортында калырга кыс­тыйлар. Ләкин Армия сафларына барырга, Ватанга хезмәт итәргә вакыт җитә.

Ил алдында бурычын үтәгәч, егет Балтач районының Иванай мәктәбендә укытучы, клуб мө­дире, рәссам, спек­такльләрне сәхнәгә куючы, концертмейстер булып эшли. 1975 елда аның тормышында яңа этап башлана — ул Уфа дәүләт сәнгать институ­тының рәсем факультетына укырга керә. Бер үк вакытта училищеда дәрес­ләр алып бара. Иҗади үсеш нәкъ шул елларда башлана. Коллективта иң көчле, оста портрет ясаучы булып таныла. Георгий монументалист буларак та киң танылу ала, график буларак та билгелелек яулый.

Үзенең иҗат гомерендә ул 50дән артык картина эшләде. Аның әсәрләре Уфада Нестеров исемендәге музейда, Милли музейда, Марий Элда (Йошкар-Ола) Республика милли музеенда, Башкорт дәүләт университетында һәм шәхси коллек­цияләрдә саклана. Бик күп күргәзмәләрдә катнаша. Профессиональ карашлары исә Башкортстанда, туган төбәгендә формалашты. Рәшит Зәйнетди­нов белән бергә иҗат ителгән “Җир рухы” картинасы дөнья күләмендә танылды. Бу — Башкорт­станның бөек кызлары һәм уллары турында триптих. Монда Салават Юлаев, Зәки Вә­лиди, Мифтахетдин Акмулла, Мостай Кәрим, Һәдия Дәүләтшина, Мәҗит Гафури, Наҗар Нәҗми, Җәлил Киекбаев һәм башкалар. Картиналардан 21 асыл шәхе­себез карап тора.

Башкортстанның атказанган мә­дәният хез­мәткәре, Салават Юлаев исе­мендәге дәүләт премиясе лауреаты, Русия Феде­ра­циясенең Рәс­сам­нар берлеге әгъзасы, Башкорт­станның халык рәс­самы, Я. Ялкайн исе­мендәге премия лауреа­тының картиналары чит илләрдә дә билгеле. “Халык рәссамы” исемен йөрт­кән 15 башкорт­станлының икесе Балтачтан булуы горурлык хисе тудыра.

Туган Башкортстаны­быз­ның сәнгать осталары төше­релгән картинаны Г. Калитов “Йолдызлык” дип атаган. Бу әсәрдә республикабызның төрле дәве­рендә иҗат иткән атаклы актерлар, режиссерлар, җырчы­лар сурәтләнгән.
“Йолдызлык” — гениаль әсәрләрнең берсе.

Георгий Гайниәхмәт улы­ның иҗади һәм һөнәри карашы Башкортстанда формалашты. Шуңа да ул зур теләк белән Башкорт курчак театрында күп спектакль­ләрнең рәссамы булды. А. Фаткуллинның “Утлы уклары”н, Н. Гаетбаевның “Кара тартма”, Мостай Кә­римнең ”Озын-озак балачак” спек­такльлә­рен зәвык белән бизәде. Аның эшлә­ре М. В. Нестеров исе­мендәге художество музеенда саклана. 1995 елдан соң Г. Калитов зона, республика, Бөтен­русия күр­гәзмәләрендә катнашып килде, аңардагы үзаллылык, эзмә-эзлеклелек шул елларда аеруча киң чагылыш тапты. Сәнгать әһелләре зур оста үсеп килүен билгеләде.

Г. Г. Калитов республи­каның иҗтимагый тормышында актив катнашты. Республика төбәк мари милли-мәдәни автономиясе “Марий Эрвел”ны оештырды, озак еллар аның алыштыргысыз җитәкчесе булды. Марий Элдан Уфага гастрольләргә килгән коллективларны кунакчыллык бе­лән каршылый иде. Үз хал­кының мәдәниятен, сәнгатен үстерүгә зур көч салды.

Георгий Гайниәхмәт улы М. В. Нестеров исемендәге музей хезмәткәре Мария Михайловна белән бәхетле тормыш кордылар, кызлары Анна әти-әни­ләрен ике онык белән куандырды.

Иванайга Георгий Калитов еш кайтты. Туган төбәгенең тарихы, этнографиясе, табигате, бәйрәмнәре, йолалары, хәстәрлеге, мәшәкатьләре, уй-хыяллары белән яшәде. Замандашларының киләчәген күзаллап иҗат итте, аның эш­ләрендә авыл төп тема булды. Гомер буена авылы алдында үзен бурычлы тойды. Район сәнгать мәк­тәбенә кереп, профессиональ киңәшләр биреп, авылдашлары белән сөй­ләшеп, иҗади илһам алып китә иде. Ул кешелеклелеге, саф күңел­лелеге, эчкерсезлеге, гадилеге, тормышны яратуы белән аерылып торды. Бөекләр гади була шул!

Ханис Хаҗимов,
Башкортстанның атказанган мәдәният хезмәткәре.