Рөстәм ХӘМИТОВ: “Ышанам, аграр җитештерүдә дөрес юлдан барабыз”

“Басу көне-2016” чаралары кысаларында, республика Башлыгы Рөстәм Хәмитов Стәрлетамак районына эш сәфәрен тәүдә урындагы аграр предприятиеләр һәм социаль объектлар белән танышудан башлады. Октябрьский авылында ул ял паркында урнашкан спорт мәйданчыгында булды. Биредә ял итү, спорт белән шөгыльләнү өчен барлык шартлар да тудырылган. Гимнастика комплексы, хоккей мәйданчыгы, йөгерешчеләр юлы — һәммәсе дә урында яшәүчеләр өчен хезмәт итә. Әйткәндәй, әлеге объектны төзү өчен федераль һәм республика казнасыннан гына түгел, район һәм урындагы аграр хуҗалык бюджетыннан да акча бүленгән.

“Басу көне-2016”да көн кадагына суккан мәсьәләләрнең берсе — республикада яшелчәчелекне үстерү иде һәм Рөстәм Зәки улы соңыннан семинарда катнашучылар алдында чыгыш ясап, җитештерүнең әлеге юнәлешенә зур игътибар бирергә кирәклеген ассызыклады, югары уңыш бирүче яңа сортлар таләп ителүен әйтте. “Салават” агрофирмасы” җәмгыятендә республика Башлыгына тәҗрибә участокларын күр­сәт­теләр. Биредә салаватлылар күчәнле ак кәбестәнең ике төрле гибриды, республика, илдәге һәм чит ил селекциясе белән үскән 25 төрдәге бәрәңге һәм аш чөгендеренең бер­ничә сортын тәкъдим итте. Эш барышы белән танышканда, яшелчә­ләрне өстәмә сугару мөмкинлекләрен күрсәттеләр. Хуҗалык белгечләре, мондый технология кулланудан аграр предприятие яхшы уңыш кына түгел, ә чыгымнарын да киметә, дигән фикердә.

Шушы ук хуҗалыктагы икенче бер яңалык — “мәрмәр ит” җитештерү технологиясе дә әлеге чарада катнашучылар игътибарын җәлеп итте. Сыер малын бу максатларда яңа ысул белән тәрбияләү зур табыш бирә. Әлеге вакытта республикада мондый симертү мәйданчыклары уннан арта. Аларда 300дән алып 3 мең башка кадәр терлек асрала. Калинин исемендәге хуҗалык республикада иң зурлардан исәпләнә. Тармак министры Николай Коваленко белде­рүенчә, ел ахырына кадәр “мәрмәр ит” җитештерүчеләр саны тагын берничә районда артачак.

Республика Башлыгы Калинин исемендәге җәмгыятьтә җитеш­терүнең барлык тармакларында фән һәм техника казанышларының уңыш­лы һәм нәтиҗәле кулланылуына зур бәһа бирде, төбәктә аларның эшчән­леге тәҗрибәсен киңрәк күрсәтергә кирәклеген әйтте.

Аграрийларның җәйге форумында Италиянең “Gruppo Gremonini” компаниясе җитәкчесе Луиджи Кремонини белән очрашу да бәйрәмнең бер бизәге булды. Италия бизнесменнары Башкортстанда сыер малын сугымга җибәрү (сую) заводын төзер­гә теләк белдерә. Компания президенты Луиджи Кремонини әфәнде куәтле проектны тормышка ашыру өчен Башкортстанның мөмкинлек­ләре зур булуын һәм килешүгә ире­шелгән очракта, җитештерелгән продукция аша республиканың зур сәүдә базарына чыгачагына да ышаныч белдерде. Әлеге мәсьәлә буенча республика Башлыгы, Италия эшкуарлары белән эшлекле сөйләшүләр дәвам итәчәк, диде.

Әлбәттә, “Басу көне-2016”ның үзәгендә — аграр тармак өчен тәгаенләнгән яңа техника һәм технология үрнәкләре. Биредә Русия төбәкләреннән һәм чит илләрдән килгән 100дән артык җитештерүче катнашуы да чараның мәртәбәсен күтәрә.

Рөстәм Хәмитов аграрийларның җәйге форумында тәкъдим ителгән технологияләр, һичшиксез, республика хуҗалыкларында кызыксыну уятырга тиеш, дип белдерде.

— Башкортстанның авыл хуҗа­лыгы — көчле, тотрыклы һәм үсеш юлында. Соңгы елларда без тармак эшчәнлегендә “дөрес юл”га бастык. Алга ничек барырга икәнен без беләбез һәм нәтиҗәләр берсүзсез яхшы булачак. Алар бүген дә бар, әмма киләчәктәгесе тагын да колачлырак булачак. Без сезнең белән базар шартларында, көндәшлекле эш мәйданында эшлибез икән — уңышка ирешәчәкбез. Безнең башка юл юк, — диде Рөстәм Зәки улы.

Зур мәйданда тезелгән авыл хуҗалыгы техникалары янәшәсендә Башкортстан җитештерүчеләре дә горур басып торуын республика Башлыгы да тойды кебек. “Дон-1500” ком­байны аналогын, әйтик, Дүртөйле районының Суккул ремонт предприя­тие­сендә эшли башлаганнар иде. Аның тәүге үрнәкләре аграрий­ларда зур кызыксыну уятты. Хәзер биредә әлеге техника базасында “Муромец-1500” комбайны дөнья күлә­мендә мо­ңа кадәр таләп ителгән иң нәти­җә­ле җиһаз-корылмалар белән модер­низацияләнә.

Республика Баш­лыгының басу мәй­данчыгындагы күргәз­мә-стендлар белән танышу барышында, Башкортстан авыл хуҗалыгы фәнни-тикше­ренү институты, Башкортстан аграр университеты һәм “Россельхознадзор” җитәкчелеге, га­лим­нәре белән очрашуы да игътибарга лаек. “Рес­пуб­ли­каның аграр тармагына үзе­безнең галимнәр тәкъдим ит­кән алдынгы казанышларны күбрәк кертер­гә кирәк. Башкортстан киләчәктә дә алдынгы технология һәм техникаларны сатып алуда субсидия бирү тәртибен саклаячак. Әлбәттә, беренче чиратта, үзебезнең илдә һәм республикада эшлән­гәннәргә өстенлек бирелергә тиеш”, — дигән фикердә Рөс­тәм Хәмитов.
Төбәк Башлыгының “Басу көне-2016”да катнашуын, гому­мән, республикада урып-җыю кампаниясенә старт бирелү дип тә кабул итәргә кирәк.

— Безнең беренче төп бурычыбыз — урак эшләрен оешкан төстә һәм бердәмлек белән оештыру. Барлык эшләр дә сыйфатлы һәм тиз башкарылырга тиеш. Әлеге эшчәнлекне яхшы алып барган үрнәкле хуҗалык­лар аз түгел. Үз эше­нең остасы булган белгечләр дә аз түгел авылда. Аларга “яшел юл” бирергә кирәк. Алар­ның эшләрен дәртләндерергә кирәк. Аларның эшчәнлеген пропагандаларга, башкаларга күрсәтергә кирәк, — диде пленар өлешендәге чыгышында Рөстәм Хәмитов.

Республика Башлыгы күр­гәзмә-экспозицияләр белән танышып йөр­гәндә белдергән шатлыклы хәбәрен тагын да тантаналырак рухта кабатлады. Урып-җыю эшләрендә фидакарь хезмәт үрнәге күрсәткән иң яхшы ун комбайнчы автомобиль белән бүләкләнәчәк. Рөстәм Зәки улы, гомумән, без­гә тәүдә намус белән эшләгән хезмәт кешесенең бәясен, дәрәҗәсен күтәрергә кирәк, дип белдерде.

Терлекчеләр алдында да киеренке бурычлар тора. Соң­гы елларда уңай үзгәрешләр күзәтелә. Узган ел, мәсәлән, һәм сыердан 4,5 мең килограмм чамасы сөт савып алынды. Соңгы 30 елда бу яхшы күрсәткеч... Әмма бу безне канәгатьләндерми, диде республика Башлыгы. Без 5-5,5 мең килограмм биеклеген яуларга тиеш. Моның сере бик гади — яхшы мал азыгы һәм токымлы маллар.

Әлеге вакытта Башкортстан Республикасын 2030 елга кадәр үстерү стратегиясе эшлә­нә һәм анда авыл хуҗа­лыгына, аграр җитештерүгә зур урын бирелә, диде Рөстәм Зәки улы. Анда тәгаен бурычлар билгеләнә.
Соңгы 4 елда республикада авыл хуҗалыгы продукциясе җитеш­терү үсүен дәвам итә. Алдагы уңыш та мулдан булмакчы. Аграрийлар ки­мендә 3 миллион тонна ашлык җыеп алу максаты белән эшли. Ә бу 30 миллиард сум акча дигән сүз.

Рөстәм Зәки улы әлеге нисбәтне киресенчә үзгәртергә кирәклегенә басым ясады. Әлбәттә, эш белән. Күрше төбәк­ләрдә, мәсәлән, аграр про­дукциянең 80 проценты эре предприятиеләр өлеше. Мо­ның өчен тармакта инвести­ция­ләр кертүне җанлан­ды­рырга кирәк.

Республика Башлыгы семинар-киңәшмәдәге чыгышында, шулай ук, продукция саклагычлар төзү коопе­рация­ләрен оештыру, хуҗалык­лар­ның күбрәк минераль ашлама алу мөмкинлеген күтәрү, авылда кадрлар мәсьә­лә­сен хәл итү юлларына тукталды.

— Безгә базар шартларына яраклашып кына түгел, ә аңа йөз тотып эшли белергә кирәк. Әмма базарларны, шул исәп­тән, без үзебез дә формалаштырабыз. Без базарларны үзебез оештырырга бурычлыбыз. Бу бик катлаулы эш. Нәрсә җитеште­рәчәгебез һәм сатачагыбыз турында гына уйланып утыру аз. Ул базарны без үзебез формалаштырырга, көй­ләргә тиеш. Әгәр яңа продукция иясез икән — димәк, базарны үз кулларың белән оеш­тырырга кирәк, — диде Рөстәм Зәки улы. — Авыл хуҗалыгы җитештерүенең катлаулы, җаваплы икәнен, әмма эшчәнлегебездәге бу юнәлеш­тәге проблемаларны хәл итеп булырын да яхшы аңлый­быз. Без яңа нәтиҗә­ләргә ирешәчәкбез. Безнең яңа казанышларыбыз булачак. Бездә аграр җитештерүне оештыруда яңа юнәлешләр булачак. Барысы да безнең үзебездән һәм җирдә эшләүче һөнәр ияләреннән тора.

Семинар-киңәшмәдә катнашучылар алдында Николай Коваленко чыгыш ясады, тармакның яртыеллык эш йомгаклары белән таныштырды һәм алда торган бурычлар хакында сөйләде. Үзенең чыгышында министр республикада урып-җыюны тиз һәм сыйфатлы үткәрү өчен Хөкүмәт тарафыннан барлык чаралар да кулланылуын билгеләде. Очрашуда бөртеклеләрнең 80 процентын 1 сентябрьгә кадәр җыеп алу максаты куелды. Николай Коваленко сүзлә­ренә караганда, киләчәктә отышлы культуралар чәчүгә өстенлек бирергә кирәк. Җирләрнең уңдырышлылыгын күтәрүгә, районлаштырылган сортлар игүгә игътибарны көчәйтәсе бар. Җыеп алынган ашлыкка контрольне көчәйтүгә, орлык сатуга һәм техниканы нәтиҗә­ле файдалануга таләп артырга тиеш.

“Басу көне-2016”ның төш­тән соңгы пленар өлеше Хө­кү­мәт Премьер-министры урынбасары Ирек Мөхәм­мәтдинов рәислегендә үтте. Ул үзенең чыгышында республикада аграр тармакны үстерү мәсьәләләренә һәм алда торган бурычларга тукталды.

— Бүген аграр тармакның икътисадта перспектив юнә­леш­ләрнең берсе булуын күз уңында тотып, безгә авыл хуҗа­лыг­ына квалификацияле кадрларны күбрәк җәлеп итү юлларын билгеләргә кирәк, — диде Ирек Рәдил улы. — Бу проблема хакында сүз алып барганда, беренче чиратта, аларга уңайлы тормыш һәм эш шартлары тудыру турында уйларга кирәк. Икенче бурыч — ин­вес­тицияләр җәлеп итүне җанлан­дыру мөһим. Әлбәттә, мин чит ил инвесторларын гына күз уңында тотмыйм. Үзебездә дә ныклы икътисады белән куәтле агрохолдингларга әверелүче хуҗа­лыклар аз түгел. Авыргазы районы­ның “Урожай”, Чакмагыш районы­ның “Базы”, Стәрле­тамак райо­нының Калинин исемен­дәге хуҗалык­лары хәтсездән инде яңа җирләрне үзләш­тереп, анда яхшы нәтиҗәләр күрсәтә.

Ирек Рәдил улы киңәшмәдә катнашучы район башлыкларына мөрә­җәгать итеп, алар­ның һәркайсы теге яисә бу төр җитештерүдә үзләренең брендын булдыра ала, диде. Әйтик, Зианчура районы сарыкчылык белән горурлана ала, Миякәдә сөт эшкәртү яхшы оештырылган, дүртөй­лелеләр токымчылык хуҗалыкларын күрсәтә алыр иде.

22-23 июльдә район авыл хуҗа­лыгы идарәләре җитәк­челәре һәм белгечләре, аграр предприятие һәм фермер хуҗалыклары башлыклары, гомумән, аграр җитештерү белән кызыксынган һәркем килеп экспозиция­ләр белән таныша. “Түгә­рәк өстәл” һәм галимнәр катнашлыгында узган конференцияләрдә авыл хуҗалы­гындагы күпкырлы проблемалар тикшерелә, тәкъдим-фикерләр тың­лана. Үсемлек­челек, терлекчелек тармакларындагы фән казанышлары, техниканың яңа модельләре, шулай ук, әлеге чарада катнашучыларда зур кызыксыну тудырды.
“Басу көне-2017” киләсе елның июлендә Уфа районында үтәчәк.