“Һәр сабый йөрәгем аша уза”

Әтисе кебек табиб булырга теләгән ул. Сугыш яланнарыннан гарипләнеп кайткан Гафи абзый сызлануларның ни икәнен ишетеп кенә белмәгән инде. 18 яше тулар-тулмас фронтка китеп, шунда ук Сталинград фронтының алгы сызыгына барып керә егет. Польшага кадәр барып җитә, берничә тапкыр яралана. Заманында үзе дә шушы шәфкатьле һөнәрне сайлаган, сугышка киткәнче үк Бөредә медицина училищесын тәмамлаган һәм 40 ел авылдашларының сәламәтлеге сагында торган фельдшер әтисе улының теләгенә каршы килми. Һәм дүрт баласы арасында җитдилеге белән дә, шуклыгы белән дә аерылып торган төпчегенең мотлак хирург булуын тели.

Айрат Тимершин белән сөйләшкәндә мин аның әнисе кебек бик яхшы укытучы була алырына да шикләнмәдем, чөнки ул һәрнәрсәне төгәл һәм җентекле аңлата. Ул гына да түгел, Айрат Гафи улы балачак хыялы булган космонавтиканы да җиңел генә үзләштерә алыр иде, чөнки ул ─– республикада балалар нейрохирургиясе башында торган, аны башлангыч мәгълүматлардан өйрәнгән искиткеч шәхес. Ә кешенең, аеруча баланың баш миен өйрәнеп, анда катлаулы операцияләр эшли алучы белгеч, минем фикеремчә, барысын да булдырачак.

Балтач районының Иске Тимкә авылы егете Башкорт дәүләт медицина институтының педиатрия факультетына укырга керә, 3нче курстан соң хәрби факультетка күчеп, хәрби табиб булырга хыяллана. Ләкин тормыш үз төзәтмәләрен кертә: укырга кергән елда Айрат булачак хатынын очрата, һәм планнар үзгәрә. Әлбәттә, хатыны Ирина Рәдил кызы да табибә була. Әйткәндәй, Айрат Гафи улының туган апасы Балтачта тәүге терапевтларның берсе бул­ган, икетуганнары да табиб һөнәрен сайлаган. Кызлары Алия дә әти-әнисе юлыннан киткән, уллары Илдар гына мәгълүмати технологияләр буенча инженер булырга карар иткән.

Айрат һәрвакыт актив тормыш позициясе белән аерылып тора: укыганда төркемнәренең старостасы була, балалар хирургиясе буенча студентлар түгәрәге эшендә уңышлы катнаша. Профессор Мөнәвәрә Мәүлетова, Шакирҗан Ишемов, Аетбай Гомәров җитәкчелеген­дәге субординатура, балалар хирургиясе интернатурасы да артта кала. Интернатура вакытында Г. Куватов исемендәге Республика клиник дәваханә­сен­дә нейрохирургия курсын узып, Айрат бу фәнгә гашыйк була һәм баш һәм арка миенең тумыштан килгән төрле патоло­гияләре, баш сөяге җәрәхәт­ләре, эпилепсия нәтиҗәләре вакытында балаларны дәвалау­чылар алдында күпме бурычлар һәм кыенлыклар булуын аңлый. Баланың тормышы әле башлана гына, һәм аның уңышлы дәвам итүе кирәк. Бу эштә аның беренче остазлары –─ Башкорт­станның баш нейрохирургы Клара Вәлиева, Гали Таҗетдинов, Шамил Сафин, үзе эшли башлаган 17нче дәваханәнең баш табибы, операция өстәле артында еш кына үзе басып торган Роберт Кәүсәров кебек яхшы нейрохирурглар гына ярдәм итә ала.

Бу искиткеч коллективта 13 ел эшләү чорында Айрат Гафи улы нейрохирургиядә кулланыл­ган ашыгыч һәм планлы опера­цияләрнең диагностик тикшере­нүләрен һәм техникасын үз­ләштергән. Ул вакытта бу бүлек республикада бердәнбер булган, нейротравма вакытында барлык ашыгыч ярдәм, зыян күргән балаларга ярдәм итү өчен санитар авиация буенча районнарга очышлар шушы бүлек табиблары тарафыннан башкарылган.

– Балалар нейрохирургиясен яңа технологияләр кулланып үстерергә кирәк булу сәбәпле, РДКБ базасында шундый бүлек ачарга карар кылынды. Ул 2000 елның 19 маенда 40 урынга ачылды. Бүлек мөдире итеп мине билгеләделәр. Без республика буенча нейрохирургия патологиясе булган балаларга тәүлек буе махсуслаштырылган ярдәм күрсәттек. Авыруларны тикшерү өчен өстәмә мөмкин­лекләр барлыкка килде: магнит-резонанс томографиясе, төрле режимдагы КТ, ЭЭГ мониторлавы, ультратавышлы допплерография, лаборатор ысуллар һ.б. Операция бүлмәсе оештырылды, ул әкренләп заманча аппаратура, кирәкле микронейрохирургия инструментлары, шул исәптән соңгы буын операция микроскобы, навигация станциясе, нейродрель, нейроэндоскоп белән җиһазлан­дырылды. Без югары техноло­гияләр бүле­ген оештырдык, диагностика һәм дәвалау ысулларын үзләштер­дек һәм керттек, акрынлап Русиядә балалар нейрохирургиясенең иң яхшы бүлекләре­нең берсенә әверел­дек, ─– ди Айрат әфәнде һәм “бу һич арттыру түгел” дип өсти.

Эшнең төп юнәлешләре ─ үзәк нерв системасы шешләре (нейроонкология) булган балаларны нейрохирургик дәвалау, нерв системасы үсеше кимче­лек­ләрен, баш сөягендәге реконструктив операцияләрне, яңа туган сабыйлар нейрохирургиясен, баш сөяге-ми, умыртка-арка җәрәхәтләрен, периферик нерв системасы зарарлануларын һәм аларның нәтиҗәләрен дәвалау.

─ Бүлектә тугыз нейрохирург эшли. Кадрлар белән проблема юк бездә. Медицинаның мөм­кинлекләре артты. Элек дәвалап булмый торган чирләрне бүген операция эшләп дәвалыйбыз. Бөтен республикадан, күрше төбәкләрдән, элекке союздаш республикалардан, БДБ ил­лә­реннән киләләр. Былтыр “Сә­ламәтлек” гомумдәүләт проекты кысаларында бездә Балалар онкологиясе үзәге ачылды. Анда нейрохирургия өчен операция бүлмәсенә югары технологияле җиһазлар кайта­рылды, –─ дип куанычлары белән ур­таклаша табиб.
Ул ассызыклавынча, әлеге вакытта үлем күрсәткече минималь, 20 ел элекке белән чагыштырганда, аерма бик зур.

─ Мин нарасыйларны ана карынында булганда ук дәвалый башлыйм дип әйтергә була. Кайбер патологияләр шул вакытта ук ачыклана ала. УЗИ ясаганда баш мие зарарлануы беленсә, перинаталь консилиум ясыйбыз. Бала тугач та төрле авырлыклар булырга мөмкин. Мин операция ясаган иң кечкенә баланың тууына берничә сәгать кенә үткән иде. Бала тугач та идәнгә төшеп китеп, баш сөяге сынган. Аңа операция ясадым. Ул инде үсте, яше 30дан узды, ─– ди Айрат Гафи улы.

Гомумән алганда, 39 ел табиб булып эшләү чорында 3 меңнән артык баланың гомерен саклап калган ул. Иң озак операция сигез сәгать дәвам иткән. Менә табиб турында рәхмәтле бер ана ниләр язган: “Айрат Тимершин ─– искиткеч кеше һәм талант Ходайдан бирелгән табиб. 2022 елның көзендә улыбыз арка авыртуына зарлана башлады. Баланың йөреше үзгәрде, умыртка сөяге кәк­рәйде. Шул вакыттан без табиблар, түләүле клиникалар буенча даими йөри башладык. Беркайда да, беркем дә төгәл диагноз куя алмады. Октябрьдә без очраклы рәвештә Айрат Гафи­евичның алтын кулларына эләктек. Шул вакыттан бездә савыгуга өмет барлыкка килде. Умыртка сөягендә зур шеш барлыгы ачыкланды. Айрат Гафиевич, уйланырга вакыт бирмичә: “Операциягә әзерлә­не­гез!” –─ диде. Ул һәм аның бик яхшы, тату һәм көчле командасы 2023 елның ок­тябрендә шешне алды һәм шуның белән улыбызны коточкыч авыртынулардан коткарды”, –─ дип язылган анда. Интернетны ачсагыз, Айрат Гафи улы турындагы шундый язма­ларның күплеген күрерсез.
Мондый югары дәрәҗәгә ирешү өчен үз өстеңдә даими эшләү, дөнья тәҗрибәсен өйрә­нү, яңа технологияләр керткәндә кыюлык таләп ителә. БДМУның нейрохирургия һәм нейрореабилитация кафедрасы доценты, Башкортстан Сәламәтлек саклау министрлыгының балалар нейрохирургиясе буенча баш белгече Айрат Тимершин бу сый­фатларның барысына да ия һәм тупланган тәҗрибәне башкаларга тарата.

Һөнәри, фәнни эшчәнлек үсешенә үзәк нейрохирургия клиникалары һәм аларның әйдәп баручы белгечләре белән хезмәттәшлек, балалар нейрохирургиясе проблемалары буенча форумнарда һәм конфе­ренцияләрдә, шул исәптән БДБ һәм чит илләрдә докладлар белән чыгышлар, чит илләрдә нейромодуляция буенча курсларда квалификация күтәрү зур йогынты ясый. Үзенең күзәтү­ләрен һәм тикше­ренү­ләрен ул 86 фәнни хезмәттә гомуми­ләш­тергән. Баш сөяге-ми җәрә­хәте, нерв системасы үсеше кимчелекләре, баш мие шеш­ләре проблемалары буенча методик киңәшләре басылып чыккан.

Доктор Тимершинның эш­чән­леге лаеклы бәяләнгән: ул ─– Русия нейрохирурглар ассоциациясе, Русия балалар нейрохирурглары җәмгыяте президиумы, краниниопластика буенча комитет әгъзасы, Идел буе федераль округының функциональ нейрохирургия буенча оештыручысы. Төрле вакытларда “иң яхшы хирург” һәм “иң яхшы балалар хирургы” буларак бил­геләнгән. Башкортстанның сәламәтлек саклау отличнигы, Башкортстанның атказанган табибы. Русия Иҗтимагый палатасы тарафыннан “Баш мие шешләре вакытында балаларга югары технологияле медицина ярдәме күрсәткән өчен” “Иң яхшысы ─– балаларга” сыйфат билгесе, Русия Сәламәтлек саклау министрлыгының Мактау грамотасы белән бүләкләнгән. Күптән түгел Президент Владимир Путин указы белән аңа “Русиянең атказанган табибы” исеме бирелде.
Шушы урында табиб турында республиканың сәламәтлек саклау министры Айрат Рәхмә­туллинның сүзләрен китерү урынлы булыр. Ул аны социаль челтәрләрдә “Медицина лидерлары” рубрикасы астында язган:

“Бүген #лидерымедицины рубрикасында ─– Айрат Тимершин, Республика балалар клиник дәваханәсенең нейрохирургия бүлеге мөдире. Ул аңа 1999 елда нигез салган, аның беренче табиб-нейрохирургы һәм алыштыргысыз җитәкчесе булды. Бүген РДКБның нейрохирургия бүлеге Русиядә алдынгылардан санала.

– Без тумыштан килгән үсеш кимчелекләре, нейроонкология, баш мие җәрәхәтләре, нерв системасының функциональ бозылулары булган катлаулы пациентларга операция ясыйбыз. Һәр очрак йөрәк аша уза. Мондый кечкенә пациентлар белән эшләү өчен яхшы коллектив кирәк. Әгәр ул юк икән, син үзең генә булдыра алмаячаксың. Безнең бик яхшы коллективыбыз бар һәм хәзер безнең белән эшләргә теләүче яшь белгечләр күп, – ди Айрат Тимершин.
Айрат Гафи улы ─– медицина династиясе вәкиле”.

Ял вакытларында Айрат Гафи улы сәяхәт итәргә, укырга, табигатькә чыгарга ярата. Әмма аның төп хоббие –─ эш, көтеп алган мизгеле ─– операциядән соң күзен ачкан баланың елмаюы...