Халык хәтере көзгесе ул!

Республиканың иң зур һәм Русиянең иң борынгы музейларының берсе булган Башкортстан Милли музеена – 160 ел.

Музей 1864 елның 23 апрелендә Ырынбур губернасының Губерна статистика комитеты каршында комитетның берничә актив әгъзасы һәм губернатор Г.С. Аксаков катнашлыгында ачыла.
1989 елның декабреннән музей элекке Крестьян җир банкы бинасында урнаша. Бүген әлеге бина архитектура һәйкәле булып тора.
Башкортстан Республикасы Милли музее – Уфа шәһәрендә урнашкан төп музей. Аның составында филиал хокукында 10 дәүләт музее эшли, шуларның алтысы – шәһәрләрдә, өчесе авыл җирендә урнашкан.

35 күргәзмә залында археология (бронза һәм таш чор), тарих (XV-XXI гасырлар), башкорт һәм республикада яшәүче башка халыклар (татар, удмурт, мордва, мари, украин, чуваш һәм башкалар) этнографиясе тәкъдим ителгән. Башкортстан табигатенә багышланган заллар төрле биологик мохитләрне имитацияли: җир-су, сөйрәлүчеләр һәм балыклар, Башкортстан мәгарәләре, таш чор, ә кечкенә экспозиция төбәкнең тере символларының берсе – Бөрҗән бал корты белән таныштыра.
Музей фондында 189776 мең төп саклау берәмлеге, 91210 мең фәнни-ярдәмче саклау берәмлеге исәпләнә. Музей байлыкларының берсе – нумизмат коллекциясе, ул музейга нигез салынганнан алып тулыландырыла бара. Хәзер анда 16 мең данәдән артык ядкәр бар. Иван III идарә иткән чорга караган тәңкәләр зур кыйммәткә ия. Алардан тыш, музейда Русиянең алтын һәм көмеш тәңкәләренең зур коллекциясе бар. Легенда буенча милли герой Салават Юлаевныкы булган кылыч зур тарихи мирас санала, ул 1910-11 елларда Салават районының Кормантау авылында археолог С.Р. Минцлов тарафыннан табылган.
– Юбилей – музей үсешендә яңа исәпләү ноктасы, матди-техник базаны яхшыртуга, музейның яңа образын булдыруга, Башкортстанның Милли музеен республиканың әйдәп баручы музее һәм музей эшенең методик үзәге буларак позицияләүгә юнәлтелгән барлык ресурсларны мобилизацияләү һәм куллану өчен яхшы сәбәп. Юбилей – бәйрәм генә түгел, ә музей эшенә йомгак ясау, шулай ук үсеш юлын һәм перспективасын билгеләү.
Юбилей елы кысаларында Милли музейда күп кенә чаралар үтә. Алар күптән башланды. Узган ел ачылган “Беренче экспонат. Археологик ачышлар башланганда” экспозициясе – күргәзмәләр циклының беренчесе. Анда бронза әйберләр коллекциясеннән Куганак хәзинәсен, 1869 елгы ядкәрләрне күрергә була.
Күпсанлы күргәзмәләрдән “Ат иле” – төбәкара иҗади проектның беренче өлеше. Экспозициядә атның күпкырлы образын ачучы әсәрләр бар. Күргәзмәдә ул төрле жанрларда ачыла: рәсем сәнгате, графика, скульптура һәм декоратив-кулланма сәнгать. Экспозициядә Русиянең төрле төбәкләреннән һәм якын чит илләрдән килгән иҗатчыларның 70тән артык кызыклы һәм гадәти булмаган эшләре тәкъдим ителгән. “Ат иле” – республикада күчмә күргәзмә.
“Шәһәр – патшалык, ә авыл – җәннәт” күргәзмәсе “ИЗО” фондыннан авыл һәм крестьян көнкүреше темасына картиналар һәм график сурәтләр коллекциясен тәкъдим итә. Күргәзмәдә музейның картиналар коллекциясе куелган, алар арасында Башкорт сынлы сәнгате Габдулла Мостафин, Анатолий Платонов, Рәшит Нурмөхәммәтов, Әхмәт Лотфуллин, Александр Бурзянцев, Борис Домашников һәм башкаларның картиналары бар.
“Кызыл күлмәк” күргәзмәсе – XIX-XX гасырларның беренче яртысындагы Башкортстан халыкларының кием-салым коллекциясе. Анда төп экспонат – күлмәк – безнең төбәктә яшәүчеләрнең традицион киеменең нигезен тәшкил иткән төп һәм мөһим киемнәрнең берсе.
“Н. А. Гурвич – табиб, статистик, редактор, музейчы” күргәзмәсе музейга нигез салучыларга багышланган. Гаҗәеп язмышлы Николай Александрович Гурвич – Уфа шәһәре тарихында мөһим эз калдырган шәхес. Күргәзмәдә аның “Уфимские губернские ведомости” гәзитендә, Уфа статистика комитетында, Дворяннар җыелышында, хәйрия учреждениеләрендә эшләвеннән башлап, Уфа губерна музеен һәм гомум кулланылыштагы китапханәне булдырудагы роле күрсәтелә. Экспозиция өчен дистәдән артык уникаль китапны З. Вәлиди исемендәге китапханә тәкъдим итте.
2023 ел дәвамында узган “Музейга – бүләкләр” акциясе Башкортстан Милли музееның юбилеена багышланды. Аның кысаларында халык, уку йортлары, оешмалар үзләрендә сакланган фотосурәтләр һәм документлар, кием-салым, бизәнү әйберләре үрнәкләре, китаплар һәм декоратив-кулланма сәнгать әсәрләре һәм башка ядкәрләр бүләк итте.
Республика Милли музееның юбилее көнендә XIX гасыр башы-ХХ гасыр уртасы Башкортстан халыкларының чигү сәнгате үрнәкләре коллекциясен тәкъдим итүче “Алтын энә” күргәзмәсе ачылды, – дип хәбәр итте музейның үсеш бүлеге мөхәррире Гөлназ Манапова.

Зөһрә Исламова әзерләде.
Фотолар Милли музей сайтыннан алынды.

Автор:Зөһрә Исламова

Читайте нас:

Теркәлү саны: 2019 елның 24 маендагы Эл сериясе № ФС 77-75682.

Басманың яшь категориясе 12+

___________________

Сетевое издание «KizilTan» зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР)

Регистрационный номер: серия Эл № ФС 77-75682 от 24 мая 2019 г.

Возрастная категория издания 12+

Гамәлгә куючылары: Башкортстан Республикасы Матбугат һәм киңкүләм мәгълүмат чаралары агентлыгы, Башкортстан Республикасының “Республика Башкортостан” Нәшрият йорты дәүләт унитар предприятиесе.

____________________

УЧРЕДИТЕЛИ: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан, Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».

Баш мөхәррир Фаил Камил улы Фәтхетдинов.

Кабул итү бүлмәсе телефоны: 8 (347) 272-13-61.

___________________

Главный редактор: Фатхтдинов Фаил Камилович.

Телефон приемной: (347) 272-13-61.

Телефон

8(347)272-13-61

Электрон почта

kyzyltan@mail.ru

Адресы

450079, Уфа шәһәре, Октябрьнең 50 еллыгы урамы, 13 нче йорт

Реклама хезмәте

8(347)272-62-27

Хезмәттәшлек

8(347)272-62-27