+23 °С
Болытлы
Гәзиткә язылуVKOKTelegram
Барлык яңалыклар
Көнүзәк
28 сентябрь 2021, 09:44

Пилотсыз очкычлар, “Ласточка”, кампус...

Идел буе федераль округындагы дүрт төбәк җитәкчесе белән киңәшмәдә Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров республиканы социаль-икътисади үстерү буенча биш өстенлекле проектны тәкъдим итте.23 сентябрьдә Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров Идел буе федераль округының дүрт төбәге җитәкчелеге белән социаль-икътисади үсеш мәсьәләләре буенча округ киңәшмәсендә катнашты. Аны видеоконференция төрендә Русия Хөкүмәте Рәисе урынбасары Дмитрий Чернышенко һәм ил Президентының Идел буе федераль округындагы Тулы вәкаләтле вәкиле Игорь Комаров үткәрделәр.

Пилотсыз очкычлар, “Ласточка”, кампус...
Пилотсыз очкычлар, “Ласточка”, кампус...

Киңәшмәдә ил Хөкүмәте вице-премьерларының кураторлык институты кысаларында төбәкләрдә тормышка ашырырга планлаштырылган проектларны яклау алды чарасы үтте. Үткән округ киңәшмәсе карарларына ярашлы, берен­че­ләрдән булып үз проектларын халык саны буенча округта иң эре тө­бәкләр — Башкортстан һәм Татарстан республикалары, Самара һәм Түбән Новгород өлкәләре тәкъ­дим итте. Игорь Комаров билгеләп үтүенчә, әлеге дүрт тер­риториядә 14 миллионнан күбрәк кеше яши һәм Идел буе төбәгендәге өстәмә бәянең 56 проценты җитештерелә.
Киңәшмәдә Башкортстан Башлыгы Радий Хәби­ров өстенлекле биш проектны тәкъдим итте. Аларны тормышка ашыру респуб­ликаның социаль-икътисади үсешендә сизелерлек уңай нәтиҗәләр белән билге­ләнергә тиеш. Проектлар сәнәгать, мәга­риф, экология, транспорт инфраструктурасы һәм туризм өлкә­ләренә кагыла.
— Башкортстан — Ру­сиянең иң нәтиҗәле үсе­шүче төбәкләренең берсе булып тора. Сәнәгать сәя­сәтен тормышка ашыру нәтиҗә­лелеге буенча 2020 елда без Русиядә беренче урынга күтәрелдек. Инвестиция мохите торышының дәүләт рейтингында бишенче урындабыз. Илне 2030 елга кадәр үстерү буенча гомумдәүләт максатларына ирешү өчен исә шушы чорга Башкорт­станның тулай төбәк продуктын ике тапкыр арттыру, инвес­тицияләрне өч тапкыр арттырып, бү­генге 365 миллиард сумнан 1,2 триллион сумга җиткерү бурычы тора. Шушы ук чорда ярлылык дәрәҗәсен ике тапкыр киметеп, халыкның реаль акчалата керемнәрен ким дигәндә 35 процентка үстерү дә — өстенлекле бурыч. Шул ук вакытта, рес­публиканың әлеге югары максатларга ирешүен тоткарлаучы аерым проблемалы сораулар да бар. Һәм бүген без аларны хәл итү буенча чаралар планы турында сүз алып барырга теләр идек, — диде өстен­лекле проектларны тәкъ­дим итәр алдыннан Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров.
Республика үсешен тоткарлаучы төп көнүзәк мәсьәләләрдән төбәк җитәк­чесе түбәндәгеләрне атады.
Беренчедән, бүген республикада чыгарылган парник газлары күләме алар­ның йотылу күрсәт­кеченнән күпкә артып китә. Ә бу, үз чиратында, алдагы елларда төбәкнең инвестицион һәм икътисади үсешендә кире чагылыш табарга мөмкин.
Икенчедән, икъти­сад­ның технологик үсешен тизләтү өчен төбәк яшь галимнәргә һәм белгеч­ләргә зур их­тыяҗ кичерә. Яшьләр тө­бәкләрдән инфраструктур яктан тәэмин ителгән зур агломе­ра­цияләргә агыла.
Өченчедән, бөтен ил­дәге кебек үк, күп кенә тармаклар импортка һаман да нык бәйле булып кала. Мәсә­лән, пилотсыз очкыч­лар­ның 90 проценты диярлек чит ил ком­пания­ләренә карый.
Дүртенче проблема Урал аръягы төбәгенә кагыла. Төсле металлургия үзәге һәм туристларны күпләп җәлеп итүче хозур табигатьле төбәк булуга карамастан, инфраструктура үсешмәгән булу сәбәпле, андагы социаль-икътисади тормыш дәрә­җәсе артта кала.
Бишенчесе — Уфа алгомерациясен үстерүгә бәйле дә җитди проблемалар бар. Алар, беренче чиратта, юл челтәрен үстерүгә кагыла, шәһәрдә юл йө­рүне уңайлырак итеп, тыгыннардан арыну көнүзәк мәсьә­ләләрнең берсе булып тора.
Әйтергә кирәк, киңәш­мәдә Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров тәкъдим иткән өстенлекле проектлар нәкъ әлеге мәсьәлә­ләрне хәл итүне күздә тота да инде.
Аерым алганда, беренче проект “Глобаль энергетик күчеш өчен Евразия климатик башлангычы” дип аталды. Ул Сахалин өлкәсе үрнәгендә атмосферага ташланучы газлар күләмен көйләү буенча колачлы чараларны тормышка ашыруны күздә тота.
— Проектны тормышка ашыру кысаларында без республикада карбон полигоны төзү башлангычы белән чыктык. Заявканы Русиянең Мәгариф һәм фән министрлыгында якладык. Уфа дәүләт нефть техник университеты полигон операторы бурычларын башкарачак, — диде бу уңайдан Радий Хәбиров.
Проектны тормышка ашыру 50 миллиард сумга төшәчәк. Шуның 5,1 миллиард сумы федераль инвестицияләр булачак, төп чыгымнарны исә бизнес үз өстенә алачак. Аның каравы, Радий Хәбиров билгеләвенчә, проектны тормышка ашыру нәтиҗә­сендә тулай төбәк про­дуктының углеродка бәйле­леген 10 процентка киметеп, сәнәгатьтә аз углерод файдаланып җи­тештерел­гән товарлар экспортын 30 процентка арттыру мөмкин булачак.
Икенче проект зур Уфа университетын оештыруны һәм кампус төзүне күздә тота. Бу максатта ике зур югары уку йорты — Башкорт дәүләт университеты һәм Уфа дәүләт авиация техник университетын бер­ләштерү буенча тиешле эш башкарылды да инде. Янә килеп, берләштерелгән яңа уку йорты дөнья дәрә­җәсендәге Евразия фәнни-белем бирү үзәге федераль статусын алды.
— Проект безнең фәнни-белем бирү үзәгендә 50 меңнән артык студентка, шул исәптән 10 мең чамасы чит ил яшьләрен укыту мөмкинлеге бирәчәк. Уни­вер­ситетның топ-100 предмет буенча халыкара рейтингка һәм әйдәүче топ-500 дөнья университетлары рейтингына керү мөмкин­леге туачак. Бу топ-100 Green Metric рейтингына керәчәк студентлар кампусына барлык дөнья­дан агылачак яшьләр исәбенә республикада миграция күр­сәткечләрен уңай якка үзгәртү мөмкинлеген би­рәчәк. Без дөнья дәрәҗә­сендәге белем, фәнни эшчәнлек һәм технологик эшкуарлык өчен иң яхшы шартлар тәкъдим итеп, талантлар өчен көрәштә җиңеп чыгачакбыз, — диде әлеге проектның асылы һәм максатлары турында сөйлә­гәндә Радий Хәбиров.
Пилотсыз авиация клас­теры төзү буенча проект исә сертификатлы пилотсыз очкычларны сынау полигоны булдыру һәм республикада үз корылмаларыбызда кече авиацияне серияле җитештерүне җайга салу максатларын куя. Бу, әлеге базарда импортны киметү мөмкинлеге тудырудан тыш, республикада өстәмә рәвештә 5 мең яңа эш урыны да булдырылачак.
Урал аръягын үстерү проекты исә өч төп мәсьә­ләне хәл итүне күздә тота. Болар: “Сибай — Подольск — Сара” тимер юлын, санлы электр станциясен төзү һәм “Урал” туристик-рекреацион типтагы аерым икътисади зона булдыру. Бу башлангычларның һәр­кайсы мөһим социаль-икътисади бурычларны күздә тота.
Мәсәлән, төзеләчәк тимер юл 9 миллион тоннадан күбрәк тимер рудасын чыганактан көньяк Урал­ның сәнәгать пред­приятие­лә­ренә илтү мөмкинлеге би­рәчәк. Ул Казахстан чик­ләренә кадәр юлны да 250 километрга кыскартачак. 500 киловаттлы яңа электр станциясе исә Учалы тау-баектыру комбинатын һәм Lasselsвеrger компания­ләре төркемен генә түгел, якын чорда биредә барлыкка киләчәк башка куәтле предприятие­ләрне дә өз­лек­сез энергия чыганаклары белән тәэмин итәчәк. Ә инде “Урал” туристик-рекреацион аерым икътисади зонасын төзү биредә туризм өлкәсен бөтенләй яңа баскычка күтәрәчәк.
Уфа агломерациясен үстерү проекты кысаларында исә Уфа тимер юл вокзалын Уфа халыкара аэропорты белән тоташтырачак шәһәрне көньяк урап узу тимер юлын төзү һәм “Ласточка” төрен­дәге югары тизлекле шәһәр электричкаларын боҗра буйлап җибәрү күздә тотыла. Гомум бәясе 18 миллиард сум бул­ган бу эшне тормышка ашыру нәтиҗәсендә пассажирлар ташу күләме — әлеге 1,5 миллион кеше­дән 6,5 миллион кешегә кадәр, йөк ташу күләме әлеге 102 миллион тоннадан 121 миллион тоннага кадәр артачак. Әлеге проект кысаларында шулай ук мөһим күпер корылмалары һәм транспорт киселешләре дә төзеләчәк. Юл инфраструктурасын үстерү буенча эшләрнең гомум бәясе 31,5 миллиард сум тәшкил итәчәк.
Киңәшмәдә Президент Владимир Путин указына ярашлы, 2024 елда Уфа­ның 450 еллыгын билгеләү һәм моңа әзерлек мәсьә­ләләре буенча да җитди сөйләшү булды. Радий Хәбиров бу җәһәттән бил­геләнгән колачлы бурыч­ларны тормышка ашыруда федераль җитәкче­лектән ярдәм күрсәтүләрен сорады.
Гомумән алганда, ки­ңәш­мәдә тәкъдим ителгән өстенлекле проектларны тормышка ашыру республикадагы социаль-икътисади тормышны бөтенләй яңа югарылыкка күтәрергә тиеш. Һәм әлеге эшләрнең ерак киләчәктә түгел, якындагы берничә елда тормышка ашырылачагы да бик мөһим. Димәк, төбәктәге бу уңай үзгә­решләрне без үзебезнең яшәе­шебездә якын көннәрдә, айларда һәм елларда ук тоя башлаячакбыз, дияргә кирәк. Ил-көннәр тыныч булсын, коронавирус кебек афәтләр генә аяк чалмасын!

Илдар Фазлетдинов.

 

Автор:Гөлия Мөгаллимова
Читайте нас: