Халык шагыйренең остазы

Ул Илеш районының Шәм­мәт авылында дөньяга килгән. Әтисе Гыйниятулла Бөек Ватан сугышында һәлак була, әнисе Шәмсия гомерен колхозда эшләп үткәрә. Башлангыч мәк­тәпне тәмамлаган­нан соң, укуны дәвам итәргә мөмкинлек булмау сәбәпле, Зөфәр бер ел колхозда чүмә­лә тарттыручы, иген суктырганда ат куучы, кышын салам ташучы, язын җир сөргәндә үгез җитәкләүче булып эшли.

Әмма тормыш авырлыклары вакытыннан иртәрәк өлкәнәйгән малай­ның белемгә омтылышын сүрелдерә алмый. 1949-52 елларда Аккүз җидееллык мәктәбендә укый, шуннан соң Благовещен педагогия училищесына кереп, аны кызыл дипломга тәмам­лап чыга. Ул елларда мон­дый дипломлылар югары уку йортларына имтиханнар тапшырмыйча гына кабул ителә торган була. Зөфәр шул хокуктан файдаланып, Бөре дәүләт педагогия институ­тының урыс филологиясе факультеты студенты булып китә.

Укытучы булырга әзерләнү бе­лән бергә, ул башлангыч сыйныфлардан ук мавыгуга әверелгән язу-сызуны да читкә куймый. Бер-мәлне укытучы аның китабы эченнән бер язмасын табып алып: “Менә иптә­шегез әтисе турында бәет чыгарган”, — дип бө­тен сыйныфка укып күрсәтә. Арытаба малай шундый язмалар белән бер­ничә дәфтәр тутыра. Тора-бара гәзитләргә хәбәр­ләр язу теләге дә туа аңарда. Беренче хәбәре педагогия училищесында укыганда район гәзи­тендә басылып чыга. Ә институтка кергәч, Бөренең “Победа” гәзите редак­ция­­сендә оештырылган әдәби-публицистик түгә-рәккә йөри башлый, басма­ның штаттан тыш хәбәрчесе була. Шу­шы мавыгу аның киләчәген хәл итә дә. Институтның өчен­че курсын тәмамлаганнан соң читтән торып уку бүлегенә күчеп, 1959 елның октяб­рендә Илеш районы­ның “Сталинчы” гәзите редакция­сендә декрет ялына киткән корректор урынына эшкә урнаша. Дүрт ай­дан соң авырып киткән әдәби хезмәткәр урынына күчерелә. Ул савыгып үз эшенә килгән­нән соң, егет 1960-65 елларда мәктәптә балалар укыта.

Н. Хрущев чорында бер­ләште­релгән районнар 1965 елда яңадан мөстәкыйльлек ала. Илеш тә Дүртөй­ледән аерыла. Карабаш урта мәктә­бе директоры урынбасары булып эшләгән Зөфәр Хәми­дул­лин туган районы редакция­сенә авыл хуҗа­лыгы бүлеге мөди­ре итеп чакырыла. 1967 елның ноябрендә ул партия тормышы бүлеге мөдире һәм мөхәр­рир урынбасары итеп билгеләнә. Шул чорда әдәби әсәр­ләр иҗат итү белән тагын да активрак шөгыль­ләнә. Шигырь һәм хикәя­ләре район гәзитеннән тыш республика матбугатында да дөнья күрә. Бер хикәясе Казанда “Чаян” журналында басылган әсәр­ләр җыенты­гына кертелә.

Татарстанның халык шагыйре Роберт Миңнуллин белән Зөфәр Хәми­дуллин — бер нәсел балалары. Булачак халык шагыйренең әдәби иҗат буенча тәүге остазы да Зөфәр абыйсы булган икән. “Без бәлә­к­әй чактан ук аңа тартылып үстек, — дип хәтерли Роберт Мөгал­лим улы. — Каникул­лар­га кайтса, тизрәк өйләренә чабабыз, артыннан тотам да калмыйбыз. Ши­гырьләр, ша­гыйрь­­ләр турында сөй­ләгәннәре һаман да күңелдән кит­кәне юк. Бер кайтуында миңа шигырь язу­ның хик­мәтләрен, серләрен аңлату белән мәшгуль булды. Аның “шигырь дәрес­­ләре” хәтеремә сеңеп калган. Шигырь теориясе белән таныштыра башлады: ямб, хорей, дактиль һәм тагын әллә күпме терминнар... Мин бигрәк тә “Маяк” гәзитендә аның белән бергә эш­ләгән елларымны сагы­нып искә алам. Мин анда беренче шигырь­ләремне язып карадым, телефон аша мәгъ­лү­матлар алырга, командировкаларга чыгып, мәкаләләр алып кайтырга, төрле җые­лыш­лардан, семинарлардан репортажлар язып бастырырга өйрән-дем. Болар­ның барысы да диярлек Зөфәр абый­ның үткен күзләре, таләпчән сүзләре аша уза иде...”

1973 елның башында Зөфәр Хәмидуллин “Кызыл таң”ның Дәүлә­кән, Чишмә, Благовар, Бүз­дәк районнары зонасы буенча үз хәбәрчесе итеп алына. Тугыз елдан Илеш, Дүрт­өйле, Чакмагыш һәм Кушнаренко районнары кергән зонага күчерелә. Бермәлне аңа редакция­нең партия тормышы бүлегеннән эш тә тәкъдим итә­ләр, ләкин журналист җылы аппаратта утырып эш­ләүдән баш тарта. Тәгәрмәч өстендәге тынгысыз вазыйфаны утыз елдан артык башкара ул. Бу дәвердә үз хәбәрче республика икътисадын үстерүгә саллы өлеш кер­түче шушы районнарның тәҗри­бә­сен таратуга, хезмәт алдынгыларын данлауга төп игътибарны юнәлтә, мал кышлату, язгы чәчү, урак кебек мөһим хуҗа­лык эшләре турында актуаль хәбәр-репортажлар бирә, мәгариф, мәдә­ният, сәламә­тлек саклау, көн­күреш хезмәте күрсәтү, төзе­леш һәм авыл-район­нарның башка социаль проблемаларын киң яктыртуга ирешә. Шуның белән бергә ул туган телнең сафлыгын саклау, милли мөнәсә­бәт­ләрне дөрес оештыру мәсьәләләрен дә кыю күтәрә. Аның чыгышлары ти­рән­лек, фән­ни­лек бе­лән аерылып тора. Шушы мәсьә­ләләргә багышланып, “Кызыл таң”да басылган материалларны Татарстан матбугаты һәм радиосы да файдалана.

Зөфәр Гыйниятулла улы гәзит­нең эчтәлеген яхшырту һәм тиражын арттыруда актив эшләгәне өчен күп тапкыр редакциянең мактау грамотасы белән бүләкләнде, редак­ция­дә игълан ителгән эчке конкурсларда призлы урыннар алды, бер тапкыр “Елның иң яхшы хәбәрчесе”, өч тапкыр “Кызыл таң”­ның ел лауреаты” исеменә лаек булды. 1993 елның 15 мартында аңа “Башкорт­станның атказанган мә­дә­ният хез­мәткәре” исеме бирелде.

Өлкән каләмдәшебезнең байтак кына публицистик язмалары Чаллыда һәм Дүртөйледә аерым китаплар булып басылып чыкты. Ул 2013 елның көзендә арабыздан китте.

Сүз ахырында тагын Роберт Миң­нуллин фикерләренә мөрәҗә­гать итәсе килә: “Күптән инде үзе­безнең журналистика тарихын язар­га, үзебезнең татар журна­листика­сына таянып дәреслекләр эшләргә, үзебезнең журналист­лар­ның әсәр­ләреннән хрестома­тияләр төзергә, аңлатмалы сүзлек­ләр, методик әсбаплар чыгарырга, вузларның журналистика бү­лек­ләрендә студентларны шулар ни­гезендә укытырга вакыт. Ә болар­ның барысын да журналистлар үзләре эшләргә тиеш дип беләм. Мин әйткән­нәр кайчан да булса тормышка ашса, ул дәреслек­ләрдә, башка күре­некле татар журналистлары белән беррәт­тән, Зөфәр Хәмидуллинның да иҗаты өйрәнелер, хрестома­тия­ләрдә аның иҗатыннан да үрнәкләр урын алыр иде, мөгаен. Ул көннәр дә килер әле, килми калмас. Үзе­безне үзебез күтәр­мәсәк, башка­ларның безгә исләре китмәс”.