Рухи җитәкче

Далай-лама XIV 1935 елның 6 июлендә кечкенә Такцер авылында уналты балалы гаиләдә тугызынчы булып дөньяга килгән. Өл­кән абыйсы, Тхубтен Джигме Норбу, югары лама Такцер Ринпоченың реинкарнациясе булып таныла һәм Тибеттагы киң билгеле Кумбум монастыренә җитәк­челек итә. Тагын бер абыйсы Лобсанг Самтен – монах.

1909 елда Далай-лама XIII Такцер авылында була, биредәге матурлыкка соклана, монда тагын килергә теләге булуы турында әйтә. 1937 елда Далай-лама XIII вафат булгач, аның реинкарнациясен эзләп Такцер авылына ламаларның махсус төркеме килә. Алар ике яшьлек Лхамо Тхондрубка вафат булган Далай-лама­ның шәхси әйбер­ләрен күр­сәткәч, малай: “Алар минеке!” – ди. Шул рәвешле ул Далай-ламаның реинкарнациясе булып таныла.

Такцер авылы Кытай карамагында була. Тибет хө­күмәте озак вакыт сөйлә­шүләр алып барганнан соң, 1939 елның 10 июлендә 4 яшьлек Лхамо зур кәрван белән Тибет башкаласына юллана. Өч айдан кәрван Лхас шәһә­ренә килеп җитә. 1940 елның 22 февралендә Тибет дәүләтенең башкаласы Лхаста Далай-лама тәхеткә утыртыла. Лхамо Дхондрубка яңа исем бире­лә — Чжецун Чжампел Нгаг­ванг Ешэ Тэнцзин Гьям­цхо.

Далай-лама 6 яшьтән 25 яшькә кадәр дини белем үзләштерә һәм, 20 мең галим-монах алдында имтихан тотып, геше-лхарамба (“буддачылык философиясе докторы”) гыйльми дәрәҗәсенә ия була.

1949 елда Тибет-Кытай мөнәсәбәтләре катлаулана. Далай-лама 1959 елның 17 мартыннан Һиндстанның Дхарамсале шәһәрендә (Химачал-Прадеш штаты) яши.

1987 елның сентяб­рендә Далай-лама “Ахимса зонасы” (Тынычлык зонасы) сәяси программасын тәкъ­дим итә, Тибетны барлык төрле коралдан азат итәргә чакыра. Шушы план өчен 1989 елның октябрендә Далай-лама XIV Нобельнең тынычлык премиясен ала.

Далай-лама 1979, 1982, 1986, 1991, 1992, 1994, 1996 һәм 2004 елларда Русиядә булды.