Ә еллар үткәч, мин якташ абыйның юлын кабатладым кебек: мәктәптә — җәмәгать эшләре, югары сыйныфларда укыганда район гәзитенә мәктәп һәм авыл тормышыннан хәбәрләр җибәреп тордым. Аларның күпчелеге басыла башлагач, күңел үзеннән-үзе күтәрелеп китте. Бераздан “Кызыл таң”га да мәкаләләр язып карарга җөрьәт иттем. Кыскасы, үткән гасырның 80нче еллары уртасында мин кайчандыр буй җитмәс, инде республикада киң танылу алган журналист Равил Карамовның артыннан куып җиттем: ул – “Кызыл таң”да бүлек мөдире, ә мин – авылдашым Радик Шәехов белән авыл хуҗалыгы бүлегендә әдәби хезмәткәр.
Хәзер инде ул хаклы ялда, хәер бусы рәсми рәвештә генә, ә чынында кулыннан каләме төшкәне юк. Хәтерегездәме, Анатолий Карпов шахмат буенча дөнья чемпионы исемен яулагач, болай дигән иде: “Мин уйнаучы шахматчы булып калачакмын”. Ул сүзендә торган кебек, Равил абый язышучы журналист булып кала. Шул рәвешле ул замандашларыннан аерылмый, бүгенге буынга игелекле хезмәт күрсәтә.
Бу көннәрдә Равил Карамов үзенең 75 яшьлек юбилеен каршылый. Мондый очракта юбилярдан интервью алу бик фарыз да бит, ә мин еллар буе очрашып, аралашып, берчә фикер уртаклашып, берчә бәхәсләшеп йөргәннәрдән күңелдә һәм хәтердә калганнарны сорау һәм җавап рәвешендә сүтәргә булдым.
Олег ТӨХВӘТУЛЛИН,
Ш. Ходайбирдин исемендәге премия лауреаты.
Олег Төхвәтуллин (О.Т.): Без – якташлар. Икебез дә Дүртөйле районыннан, син – Тәкәрлектән, мин – Мәмәделградтан. Әйтүләренә караганда, “град” кушымтасын Бөек Ватан сугышыннан исән-сау әйләнеп кайткан авылдашлар өстәгән: Ленинград, Сталинград шәһәрләрен фашист илбасарларыннан азат итүчеләр булган алар. Ә менә Тәкәрлек исеме каян килеп чыккан һәм синең журналист булып китүеңә берәр кагылышы бармы?
Равил Карамов (Р. К.): Безнең авыл кыр ягына урнашкан, урманнардан ерак. Шуңа күрә ягулык әзерләү урындагы мөмкинлекләргә нигезләнгән. Мәсәлән, җәен көтүлектән сыер тизәге җыя идек, кулга көрәк-сәнәк тотарлык булгач, ике-өч чакрым ераклыктагы күл буена торф әзерләргә йөри идек. Ул вакытта сирәкләнә башлаган агачлыкта кошлар да сайрый иде әле. Ә бер төрлеләре: “Тә-кәр-лек, тә-кәр-лек”, — дип аваз сала. Күңелебез булганча тыңлыйбыз. Өлкәннәрдән авылыбыз исеме турында тирәнтен белешмә кирәк идеме? Юк, әлбәттә. Дөрес, авылыбыз зур түгел, мәктәбе дә башлангыч кына, җидееллыкка Гөбелекөчек авылына йөрдек. Һәркөн җәяүләп. Ә инде якындагы урта мәктәп – район үзәге Дүртөйледә. Анда инде яшәп укыдык, әти-әни йортына ял көннәрдә генә кайтмалы. Агыйдел буена урнашкан Дүртөйле авылы шактый зур, тарихы аеруча бай: Гражданнар сугышы чорында бер — аклар, бер кызыллар кулына күчкән. Без үскәндә биредә азмы-күпме сәнәгать предприятиеләре шәһәр күренешен хәтерләтә иде. Әйе, укып йөрибез: “А” сыйныфында — район үзәге малайлары һәм кызлары, “Б”, “В” сыйныфларында – авыллардан килгәннәр. “А”лар яхшырак та киенгән, урысча да шартлатып сөйләшә. Өйләрендә радио сөйләп тора. Безнең авылда, мәсәлән, Уфа һәм Мәскәү мин 10нчы сыйныфта укыганда гына аваз бирде. Әйе, мине, җидееллык мәктәптән җибәрелгән характеристикага карап, укучылар комитеты рәисе итеп сайладылар, ә инде стена гәзитен чыгаруда, гомумән, катнашмый кала алмый идем.
“А” сыйныфындагы ике егет: берсе – Вил Казыйханов, икенчесе – Эдуард Әгъзамов, гәзиткә төрле темага мәкаләләр “агызып” кына тора. Бервакыт Вил: “Равил, сиңа район гәзитенә языша башларга бик вакыт”, — димәсенме?! Әйе, алар инде икесе дә унынчыда укый, ә мин сигезенчедә генә. Шунда гына район гәзитендә ара-тирә күргәләп калган авторларның шушы егетләр икәнлегенә тө-шендем. Җитмәсә, Вил өстәп тә куйды: “Син бит авылдан, анда хәбәрләр бигрәк тә күп. Яз!” Беренче мәкаләм авылыбызда китапханә юклыгы турында иде. Калтырана-калтырана редакция ишеген ачып кердем. Мин кыюсызны бик җылы каршыладылар. Дәфтәрнең бер битен алып торган мәкаләмне карап чыктылар да кемлегем, нишләвем турында белештеләр. Ахырда: “Каләмең бар, киләчәктә дә язышып тор”, — дип фатыйха бирделәр. Алдагы елда авылыбызда китапханә ачылды. Менә бит гәзит сүзенең көче!
Сигезенче сыйныфны тәмамлаганда мин инде “Кызыл таң” биеклеген дә яулый башладым. Вил белән Эдуардтан ник калышырга, янәсе? Мәктәп тормышыннан хәбәрләрне яудырабыз. Шунысы: бер-беребез белән “син бусын, мин тегесен” язу турында киңәшләшмибез. Күп тә үтми, бу киңәшне бирергә дип, редакциядән Рәхим Суфиянов килде. Ул хатлар бүлегендә эшләгән журналист иде. Өчебезне дә мәктәп директоры бүлмәсенә чакырдылар. Суфиянов абый әйтә: “Язышуыгыз хуплауга лаек, тик бер үк хәл-вакыйга турында өчегез дә язмагыз, чиратка куегыз!” Без моны аңладык һәм мәктәп тормышыннан хәбәрләр язуда билгеле тәртип урнаштырдык.
Урта мәктәпне тәмамлар алдыннан район гәзите редакциясендә: “Син бездә эшләячәксең”, — дип ышандырдылар. Урын бушаганчы, башка берәр җирдә эшләп торырга киңәш иттеләр. Клуб мөдире, комсомол комитеты секретаре булып эшләгәндә, азмы-күпме тормышны өйрәндем кебек, бусы бәхәссез. Редакциягә әдәби хезмәткәр сыйфатында чакырдылар. Күңел биреп эшләдем. Аннары Башкортстан дәүләт университетына укырга кердем. Вил һәм Эдуард хәзер инде бу уку йортын тәмамлауга якынлашып килә. Укый башлап, ике-өч көн дә үтмәгәндер, болар мине, ай-вайга карамыйча, факультетның татар стена гәзитенә мөхәррир итеп тәкъдим иттеләр. Шуңа канәгатьмен: байтак сабакташларыма гәзит җене ошбу “басма”да башланды, алар республика һәм район гәзитләрендә үзләренә эш урыны тапты.
Ә инде үземә килгәндә, Совет Армиясендә хезмәт иткәндә дә гәзит чыгару вазыйфасы бик җиңел йөкләтелә иде. Елга 1-2 тапкыр бер ватман зурлыгында гына дөнья күргән солдат гәзитләре ай саен өч ватманны били башлады. Хәбәр язу осталары белән бергә, рәсем төшерергә маһир егетләр дә җитәрлек иде.
О. Т.: СССР Журналистлар берлегенә дә шактый иртә алынгансың төсле. Бу турыда да искә төшерик әле.
Р. К.: Район гәзите редакциясендә эшләгәндә, БАССР Журналистлар берлегенең җаваплы секретаре Камил Гыйрфанов килгән иде. Ул редакциядә һәм гомумән районда исемле бер журналист та булмавын әйтеп, безне бүгеннән бу мәсьәләгә җитди карарга чакырды. Өлкән яшьтәгеләребез: “Безгә соң инде” диеште, ә үзләре миңа күрсәтә: “Аны алганда да ярый”, янәсе. “Бик дөрес!” – дип хуплады Гыйрфанов абый һәм “Мин бит әле яшь” диюемә карамастан, кирәкле материалларны туплап та өлгерде. Шул елны Башкортстан дәүләт университетына укырга кердем. Берничә ай үткәч, Камил Гыйрфанов тантаналы төстә миңа СССР Журналистлар берлеге әгъзасының бик тә дәрәҗәле билетын тапшырды.
Бу вакыйга уңае белән сабакташларым чын күңелдән котлады. Тик декан урынбасары гына чакырып болай диде: “Менә син СССР Журналистлар берлеге әгъзасы, ә без университетта андый һөнәрманнар әзерли алмыйбыз, без укытучылар гына чыгарабыз. Димәк, сез безгә – университетка – ялгыш килеп эләккәнсез, башка берәүнең урынын биләп торасыз”. “Фәлән Фәләнович, минем филология факультетына укырга керүемнең төп максаты шул – югары белем алу. Укытучы булырга җыенмавым турында дөрес чамалыйсыз”. Абзыебызга бу җавап ошады төсле, ул миңа укуда уңышлар теләп калды.
Армиядә чагымда хәрби округ гәзитенә дә язышып тордым. Бер күләмле генә материал ахырына исем-фамилиядән соң “гвардия өлкән сержанты, СССР Журналистлар берлеге әгъзасы” дип куйган идем. Хатны алып укыгач, редакция хезмәткәре аптырашта кала: ничек инде сроклы хезмәт сержанты СССР Журналистлар берлеге әгъзасы була ала? Ул безнең командирга шалтырата, ә ул: “Шулай кебек, әмма мин төгәл генә әйтә алмыйм, көтегез, хәзер сезне үзе белән тоташтырам”, — ди. Хәрби гәзит хәбәрчесе белән сәламләштек. Ул мин язган материалны хуплавы турында әйтте, “СССР” дигәнгә килеп җитте. Мин расладым, ә ул билет санын әйтүемне сорады. Журналистлык билетым гимнастерка кесәсендә хәрби билет белән бергә йөри. “Ә” дигәнче телефон чыбыгының теге очындагы кешегә билет санын әйтеп тә бирдем. Күрәсең, тәмам ышангандыр, басылып чыккан мәкалә астында төзәтмә юк иде.
О. Т.: Равил абый, соңлап булса да, мин синең армиядән язган “Саумы” циклындагы очеркларыңны укыдым. Аларның язылу тарихы ничегрәк булды?
Р. К.: Шактый кызыклы дип әйтер идем. Мин Украинаның Шостка шәһәрендә хезмәт иттем. Ул вакытта кино тасмаларын Союзда фәкать ике шәһәрдә — Казанда һәм Шосткада чыгаралар иде. Беренче тапкыр увольнениега чыктым. Сүз дә юк, шәһәр белән танышам. Хезмәт алдынгылары аллеясын карап йөргәндә, бер портрет астында шундый сүзләр укыдым: “Гарипов Шәриф Әгъзам улы”. Шунда, бу кеше татар, яисә башкорттыр, Башкортстаннан яисә Татарстаннандыр, дигән уй башка килде. Без бит инде шәһәргә ял көнне генә чыгабыз, ә эзләнергә, теге яки бу учреждениегә барып белешергә юл ябык. Әмма бу фамилия миңа тынгылык бирмәде: табарга! Уфага бер кайтуымда китәр алдыннан бер дусларда булдым. Кичләтебрәк күршеләреннән бер апа да керде. Солдатны күреп, хәл-әхвәл сораша башлады. Үзенең Дүртөйле районының Көшел авылында туып-үсүе турында әйткәч, мин Шостка шәһәрендә хезмәт итәм, диюем булды, апа: “Бәй, анда минем бертуган агам яши”, — димәсенме?! Мин шунда ук: “Гарипов Шәриф түгелме?” — дип сорадым. “Ә син каян беләсең?” — “Әгәр сезнең туганыгыз икән, берничә тапкыр инде аллеяда мин аның рәсемен карап үттем”. Көтмәгәндә табылды да куйды якташым. Адресын алдым, хәтта мин хезмәт иткән часть та, Гарипов та бер үк Карл Маркс урамында икәнбез. Кайтып җиткәч, шәһәргә беренче чыгуымда ук шул адрес буенча киттем. Озак ишек шакырга туры килмәде, “ә” дигәнче бер агай ачып та өлгерде һәм сорады: “Равилме?” Баксаң, ул Уфадагы сеңлесеннән әле генә хат алган да, мине юллап чыгарга әзерләнеп беткән. Менә шуннан китте танышлык һәм, әлбәттә, миңа – журналистка – аллея герое белән кызыксынмау мөмкин түгел иде. Менә шул рәвешле “Саумы” циклы башланды да инде: “Саумы, якташ!” Аннары “Саумы, әткәй!”, “Саумы, әнкәй!”, “Саумы, Баймак!”, “Саумы, яшьтәш!” һәм башкалар булды.
“Саумы, Баймак!”ны чын мәгънәсендә үзем тудырдым. Мин батальон партбюросы әгъзасы идем, миңа яшь солдатлар белән эшләү бурычы йөкләтелгән. Алар арасыннан партия әгъзалыгына лаеклыларны табу. Башкортстан егете Марат Латыйпов үзенең хәрби һөнәрне тырышып үзләштерүе, ротада активлыгы белән күзгә нык чалына. Икәүдән-икәү генә сөйләшкәндә әйттем: “Марат, сиңа партиягә керү турында да уйларга вакыт”. Ә ул моңа каршы: “Мөмкин түгел, партиягә намуслы, гадел кешеләр генә керергә тиеш. Ә мин алай була алмыйм, чөнки, син кайда тугансың, әти-әниең кем, дип сорасалар, мин җавап бирә алмыйм. Мин кечкенәдән үк балалар йортында тәрбияләндем. Тамырларымны белми торып, бу хакта сүз булуы да мөмкин түгел”, — дип тезә салды.
Мин инде Шәриф Гарипов якташның эзенә төшү тәҗрибәсе туплаган кеше буларак, җитмәсә, журналист, Уфадагы тиешле органнарга хат яздым. Берсе артыннан икенчесен, өченчесен яудырам гына. Ике ай да үтмәгәндер, элеккеләреннән аермалы буларак, бу юлы бик төгәл җавап хаты алдым. Марат Баймак районында туып-үскән, авылы һәм әти-әнисенең исем-шәрифләре күрсәтелгән. Егетебез үрле-кырлы килеп сөенде. Хезмәт итү вакыты шактый озак әле. Мин командирга барып, Марат Латыйповның язмышы турында сөйләдем. Ә ул: “Да-а”, — дип сузды. Миңа шул гына кирәк иде: “Иптәш подполковник, Маратка кайтып килер өчен отпуск бирергә киңәш итәм, үтенеп сорыйм”. Ул арада булмады, бүлмәгә командирның сәяси эшләр буенча урынбасары һәм партбюро секретаре керде. Хәлне янә сөйләгәч, отпуск турында мин бер сүз дә әйтмәстән, алар: “Иптәш подполковник, егеткә иртәгәдән отпуск бирүегезне сорыйбыз!” — димәсеннәрме?! Менә шулай, Марат туган ягында – Баймакта йөреп килде. Тәрҗемәи хәлендәге ак тапларны бетереп, бик күп кардәш-ырулары белән танышып. Ә миңа “Саумы, Баймак!” дигән очерк язудан башка чара калмады.
Сүз уңаенда шуны да әйтим. “Саумы, якташ!”ның герое Шәриф Гариповның гаиләсе өч бүлмәле фатирда яши иде. Дөрес, бер бүлмәсендә – партизан хатын. Кысынкылык бар. Бервакыт партия шәһәр комитетының икенче секретаре Кузнецовның да Башкортстаннан булуын ачыкладым. Күпмедер аралашканнан соң, шәһәр урамын портреты бизәгән Гарипов якташының көнкүреш хәлен җиткердем. Бераздан партизан хатынга бер бүлмәле фатир бирделәр.
“Саумы” циклындагы барлык очерклар да “Кызыл таң”да Таһир Ахунҗанов мөхәррирлек иткән чорда чыкты. Күрәсең, алар аңа ошаган һәм үзенең минем турыдагы бер язмасын ул “Саумы, иптәш мөхәррир!” дип атаган иде. “Сельские узоры” журналында мин мөхәррир чагында, әлбәттә.
О. Т.: Быел синең матбугатка – район һәм республика гәзитләренә языша башлавыңа 60 ел тулды. Башкортстан радиосында һәм телевидениесендә дә штатта торып ун еллап эшләдең...
Р. К.: Хәрби хезмәт һәм университет елларын исәпләмәгәндә, штатта торып район гәзите һәм “Кызыл таң” белән “Совет Башкортостаны” гәзитләре редакцияләрендә — 15 ел, “Сельские узоры” журналында, радио һәм телевидениедә 20 ел эшләдем.
О. Т.: “Кызыл таң”дагы эшеңне халык язучысы Нәҗип Асанбаевның журналистлар белән очрашуда болайрак характерлаганы хәтердә: “Равил Карамовның материалларын партия өлкә комитетында көтеп алалар иде”...
Р. К.: Абзыебыз чак кына арттырмады микән? Мин бу сүзләрне ишеткәч, 20 ел өлкә комитеты секретаре булып эшләгән Таһир Ахунҗановтан сорадым: “Дөресме?” “Көтеп алулары шул иде: тагын кайсы шәһәр яки район комитетының эш стилен астын-өскә китерер икән? Берничә беренче секретарьны синең өч хаттан торган (өч хат авторның үз эш стиле) мәкаләләрдән соң бушаттылар”, — дип җаваплады ул. Ә менә берсе белән, минемчә, тоткарлык ике-өч айга сузылды. Обкомга мин дә чыкмыйм, аннан да дәшүче юк. Ә көннәрдән бер көнне мәдәният сараена киңәшмәгә чыгып китәр алдыннан гына өлкә комитетыннан редакциягә хәбәр килде. Анда мин тәнкыйтьләгән райкомның эшчәнлеге өлкә комитеты бюросында каралуы һәм эшне тиешенчә оештыра алмаган өчен беренче секретарьның эштән бушатылуы турында әйтелгән иде. Яхшы кәеф белән киңәшмәдә утырам. Менә тәнәфес игълан иттеләр. Шунда мин Таһир Ахунҗанов белән очраштым. Аның беренче соравы шул булды: “Бюро карары белән канәгатьсезме?” Мин: “Бик үк түгел”, — дип җавапладым. Ялгышрак әйткәнемне сиздем, ләкин төзәтергә ашыкмадым. Еллар үткәч, ике пенсионер ошбу темага кире кайттык.
— Беләсеңме, Равил, тегеләре турында обкомда төрле-төрле комиссияләр тикшергәннән соң язылган кәгазьләр җитәрлек иде. Синең язганнарың соңгы нокта куярга этәргеч булды. Ә бу район турында өлкә комитетында ул-бу юк иде. Без аллы-артлы берничә комиссия җибәрдек. Синең язганнарны дөрес түгел дип әйтүче юк, әмма кайберәүләре, беренче секретарьны, шелтә-фәлән биреп, эшендә калдырырга мөмкин, дип нәтиҗә чыгара. Дөресен әйткәндә, ул секретарь белән озак еллар бергә эшләгәнлектән, шактый якын аралаша башлаган идем, хәтта кызын кияүгә биргәндә туйларында да катнаштым. Ләкин шушыларга карап, үз гәзитем кебек тойган басманың мин якын күргән, эшен бәһалаган журналистын батыра ала идемме? Аллам сакласын! Тикшерүләр озаккарак сузылды, аның каравы, гәзит чыгышы өскә чыкты.
О. Т.: Шулай да тәнкыйть мәкаләләреннән соң чирканчык күп алырга туры килә идеме?
Р. К.: Мин үз гомеремдә бер генә чирканчыкны хәтерлим. 1957 елның сентябре, миңа 16 яшь кенә тулып киткән. “Кызыл таң”да карикатура белән минем фельетонны басканнар. Сабакташлар “шәп тә шәп” ди. Ә мин аңламыйм, дөресрәге, мәкаләнең башын. Мин аны “Яңа машинаны котладылар” дип атаган идем. Сүз колхозга яңа “ГАЗ-69” машинасы алу шатлыгын су буенда олы табын дәрәҗәсендә билгеләү турында иде. Кайтырга чыккач, болар елгага кереп бата, машинаны трактор белән өстерәп чыгара һәм гаражга кайтарып куя. Бу хакта миңа колхозчылар сөйләде. “Кызыл таң” мәкаләнең башын болай үзгәрткән: “Яңа машинаны “юдылар”. “Шәп тә шәп” дигәннәргә эчемнән генә җавап бирәм: ничек инде юсыннар, пычракка баткан килеш гаражга кайтарып куйдылар лабаса. Гаеп үземдә булган: ул вакытта “юу”ның нәрсә икәнен белмәгәнмен.
Ләкин эш аның белән генә бетмәде. Партия райкомы тәнкыйть материалын тикшерү өчен комиссия төзи. Әмма ул, алдынгылар рәтендә йөргән колхоз рәисен яклап, хәбәрченең материалы дөреслеккә туры килми, дип бәяли. Райкомда редакциягә шундый җавап әзерләнүе турында ишетеп калдым. Нишләргә? Минем хәбәрчелек эшем шуның белән төгәлләнерме? Райкомның беренче секретарен күреп белә идем, кыюлыгымны җыеп, аңа киттем. Барысын да, ягъни, гәзиттә телгә алынмаган кырын хәлләрне дә сөйләп бирдем. “Яңа комиссия төзегез, аның составына район гәзите редакциясе хезмәткәрен дә алуыгызны сорыйм”, – дип әйтә алуыма еллар үткәч тә аптырый идем. Беренче секретарь тәкъдимемне кабул итте. Яңа комиссия тәнкыйть материалындагы фактларны тулысынча дөресләде. Ә инде партия райкомы бюросында чыгарылган карар гомердә дә онытылырлык түгел: колхоз рәисенә каты шелтә игълан ителә икән... киләчәктә аңа фәкать ат белән йөрергә, дип акка кара белән язалар. Киләчәк күрсәтүенчә, колхоз рәисе миңа ачу саклап йөрмәде. Димәк, ялгышын таныгандыр, дип уйладым.
“Кызыл таң”да эшләгәндә миңа шул билгеле булды: баксаң, урыс милләтеннән булган беренче секретарьлар минем тәнкыйть мәкаләләрен тәрҗемә итеп, үзара таратып укыган икән. Миңа моны бер секретарь үзе әйтте һәм урысча текстларны күрсәтте.
“Сельские узоры” журналында эшләгәндә байтак галимнәр үз тикшеренүләре буенча материаллар китерә иде. Укып карыйм да хәйран калам: ярый, шул өлкәдә эшләгән галимнәр моны аңлар, ә киң катлам укучы? Авторга әйтәм: “Хөрмәтле иптәш! Сез бу материалны авылдамы, шәһәрдәме яшәгән әти-әниегез аңларлык һәм файдаланырлык итеп языгыз”. Диссертация яклаганда андый материал бармый”, диләр. Акрынлап кешечә язарга өйрәнделәр һәм диссертация советларында андый, кешечә, язылган мәкаләләрне кире какканнары турында бер хәбәр дә алынмады.
О. Т.: Ялгышмасам, син 10нчы сыйныфта укыганда ук эшче һәм авыл хәбәрчеләренең республика съездында катнашкансың. Хәтереңдә ниләр сакланган?
Р. К.: Мөгаен, мин анда иң яше булганмындыр. Эшче һәм авыл хәбәрчеләреннән яшьләр күп кенә иде. Зур мәртәбәгә санап катнаштым бу съездда. Бер чыгыш ясаучы журналист гомерен шахтерныкы белән тиңләде, янәсе, бу юлны сайлыйсыз икән – уйланыгыз. Озын гомерле шахтерлар белән дә очрашырга туры килде, 90 яшен тутырган атаклы журналистларыбыз да бар. Мин инде район гәзитендә, радио һәм телевидениедә, авыл хуҗалыгы һәм фәнни журналда байтак еллар эшләсәм дә, гомер буе үземне “Кызыл таң”чы дип исәплим. Дүрт тапкыр аның еллык лауреаты булдым. Пенсия яшендә публицистик очерклардан алты китап чыгардым, кайберләренең төп өлешләре “Кызыл таң”да басылды. Укучыларның хуплавын тойдым, бик рәхмәт аларга.
О. Т.: Бер утыруда гына Равил Карамовның 60 еллык журналистлык иҗатына байкау ясау мөмкин түгел. Ул бәхетле: аның гомер бакый үз укучылары булды, хәтта аның язганнарын укыр өчен генә “Кызыл таң”га язылучылар да бар. Бу инде үзе генә дә юбилярга озын гомер теләү булып кабул ителергә хаклы. Сәламәт бул, якташым, остазым, сердәш-киңәшчем, мәңге “Кызыл таң”чы Равил абый! Юбилеең белән, мул җимешле иҗатчы!