“Улыбызның гомере кыл өстендә”

Шушы көннәрдә “Вконтакте”дагы битемә Илеш районы­ның Түбән Яркәй авылында яшәүче Ленара Вәлиевадан электрон хат килде. Анда болай дип язылган: ”Дүрт яшен тутыручы уртанчы улыбыз Самирның гомере кыл өстен­дә: ул үз аякларында йөри дә, сөйләшә дә, утыра да, хәтта башын да тота алмый. Йокларга яту белән баланы көзән җыера башлый. Республика Балалар клиник дәваханәсенә соңгы тапкыр медицина тик­шеренүе үтәргә баргач, табиблар: “Улыгызга, кичекмәс­тән операция ясап, Вагус стимуляторы куярга кирәк. Әлеге очракта бу — бердән­бер мөмкин­лек”, — диделәр. Табиблар белән әңгәмәдән шул билгеле булды: 1 миллион сум торучы стимулятор куюга республика Сәла­мәтлек саклау министрлыгы тарафыннан елына бер генә квота бүленә, быелгысы инде файдаланылган икән. Димәк, стимуляторны үз акчабызга сатып ала алган очракта гына Самирга операцияне бушлай эшли алачаклар. Бу хакта ишет­кәч, без, чын мәгъ­нә­сен­дә, куркуга калдык. Ирем-нең бүген тотрыклы гына эш урыны юк, чөнки аңа бала бе­лән еш кына дәваханә юлын таптарга туры килә, үзем декрет ялында. Шул сәбәпле, без­нең стимуляторны сатып алыр­дай матди мөмкинле­гебез юк. “Кызыл таң”ны рес­­публикада бик күп кеше укый. Гәзит уку­­чы­лар арасында безнең улыбызга матди ярдәм күрсәтә алучылар табылмасмы икән, дип сезгә мөрәҗә­гать итүем иде”.

Үзем дә әни кеше буларак, бу хатка битараф кала алмадым һәм күрсәтелгән адрес буенча Вәлиевлар йортына юлландым.

Йортларына барып керсәм, өч-дүрт яшь чамасындагы бала түр яктагы келәмгә җәел­гән калын юрган өстендә, кулларын кош канатыдай җәеп, ка­рашын бер ноктага төбәп ята. Аның янына әтисе белән әнисе чүгәләгәннәр. Алар: “Самир, әнә, апа синең турында язар­га килгән”, — дип игътибарын миңа юнәлтергә тырышса да бала һаман бер ноктага төбәлеп ятуын дәвам итте. Күпмедер вакыттан соң көйсезләнеп елап җибәрде, кул бармакларын авызына кабып, борылмакчы булды, тик, көче җитмәгәнлектән, кире чалкан төште. Аны әле әтисе, әле әнисе кулына алды. Үзаллы тота алмаганлыктан, бала башын шундук аларның иңнә­ренә сала. Әтисе белән әнисе ничек тә аны юатырга тырыша. Гади сүз белән генә язып бетереп булмый торган күренеш, әрнеш, җан өзгәләнүе бу!

Минем өнсез-тынсыз калып балага текәлеп карап торуымны күреп:

— Самир 2012 елның 25 маенда тап-таза бала булып, дөрес, бераз тыны кысылып, ягъни “гипоксия” диагнозы белән дөньяга килде, — дип, Ленара улының авыру тарихы белән таныштыра башлады. —Җиде айлык чагында мин аны дәваханәгә полиомиелитка каршы прививка эшләтергә алып бардым. Шул төнне үк баланы көзән җыерды. Бу хәл икенче, өченче көнгә дә кабатланды. Шуннан, аптырап, баланы күтәреп, тагын дәваха-нәгә киттем. Табиб аны җентек­ләп караганнан соң республика Балалар клиник дәваханә­сенең Балалар психоневрологиясе һәм эпилептологиясе үзәгенә юллама язып бирде. Анда ун көнләп ятып кайттык. Табиблар “Гипоксически-ишемическое поражение центральной нервной системы, однократный эпилептический фебрильный приступ” дигән диагноз куеп кайтарып җибәр­деләр. Дәваланып кайткач, көзән җыерулар да азайган сыман булды. Бала яшь тә өч айда тәпи китте, “әннә”, “әттә” кебек сүзләрне әйтә башлады. Бер сүз белән әйткәндә, ул чорда яшьтәшләреннән бер ягы белән дә аерылмады.

Ике ел элек көзән җыеру­лары ешая башлагач, без аны тагын Уфага алып киттек. Бу юлы инде безгә “Симптоматическая эпилепсия, частые генерализованные приступы, приступный период на фоне органического поражения центральной нервной системы с задержкой психо-речевого развития” дигән куркыныч диагноз куеп кайтардылар. Дәваха­нәдән кайтып, күпмедер вакыт үтүгә көзән җыерулары тагын да ешая башлады. Табиблар язып биргән даруларның да ярдәме тимәде. Авыруы көчәй­гәннән-көчәя генә баргач, шул ук елның азагында тагын дәва­ханәгә барып ятарга мәҗбүр булдык. Ул вакытта әле улыбыз эндәшкәнне аңлый, үз аягында йөри ала иде. Ә менә быел февральдә хәле кискен генә начарланды да куйды: аякларына бө­тенләй баса, хәтта башын да тота алмый башлады. Без тагын баланы Уфага алып киттек. Шунда ятканда Самирныкы сыман диагнозлы балаларга Вагус стимуляторы (Вагус стимуляторы — муен турындагы нервка электр импульслары җибә­реп, көзән җыеру­ны туктатучы, батареялар ярдәмендә даими эшләүче, уң кулның беләгенә сәгать сыман тагылучы генератор. Ул заманча дәвалау ысуллары ярдәм итмәгән очракта кулланыла — Автор) куела башлавы турында ишеттек. Шушы операцияне ясаучы табибның үзе белән дә күреп сөйләштек. “Операция ясаган очракта савыгуына өмет бар” дигәч, безнең күңелдә дә бәләкәй генә өмет чаткысы уянгандай булды. Бәлки, шушы стимулятор ярдәмендә улыбыз чыннан да аягына баса алыр? — дип тәмамлады хикәятен Ленара.

“Өмет чаткысы уянгандай булды”, ди Ленара. Әйдәгез, берсеннән-берсе кечкенәрәк өч ул тәрбияләүче бу яшь гаиләнең өмет чаткыларын сүндермик! Самир үз аякларына баса, яшьтәшләренә ияреп, йортлары янындагы яңа балалар бакчасына бара алсын, дисәк, аларга кулыбыздан килгәнчә, матди ярдәм күрсә­тик. Кылган изгелегебезнең кайчан да булса үзебезгә игелек булып әйләнеп кайтачагын, бәланең агач башыннан түгел, адәм башыннан йөргәнлеген онытмыйк!