Мәшгульлекме? Керемме?

— 2015 елның ике аенда сәнәгать җитештерүе күләме артты, — диде Рөстәм Зәки улы. — Узган елның шушы ук күр­сәткеченнән 3,6-3,7 процентка алда барабыз. Март аенда да борчылырга урын юк. Шул ук вакытта, предприя­тиеләрнең финанс күрсәт­кечләре кими. Бюджетка салымнар азрак керә. Керемгә салым белән хәл аеруча катлаулы. Былтыргы күрсәт­кечтән 50 процент югалттык. Керем юк икән, үсеш тә, инвес­ти­ция­ләр дә юк. Мондый хәл-шартларда кече һәм урта бизнеска зур өметләр баглыйбыз.
Чор бизнеска түгел, бизнес чорга яраклаша. Кризис чорында бу закончалык күп кенә пред-приятиеләрнең “гомерен” саклап калып, үсешкә этәргеч бирә. Эре предприятиеләрне яңа шартларга яраклаштыру, үзгәртеп кору өчен зур чыгымнар, күп вакыт та­­ләп ителә. Ә менә кече һәм урта предприятиеләр үзгәреш “җилләрен” җиңелрәк кичерә. Алай гына түгел, катлаулы чорны алар үз максатында уңышлы файдалана ала. Әйтик, санкция­ләргә бәйле чит илләрдән авыл хуҗалыгы продукциясе кертү чикләнде. Шушы сәбәплеме, кибетләрдә иткә, сөткә һәм башка төр продукциягә хаклар кинәт югарыга үрмәләде. Ә ни өчен без Көнбатыш Европа фермерларыннан авыз ачып ашарга көтәргә тиешбез? Үзебезнең фермерлар, таркалмаган хуҗа­лыклар безне сыйфатлы ит, сөт белән тәэмин итә алмыймыни? Польша алмалары кер­телү чик­ләнү дә әллә ни зур бәла түгел. Башкортстан хуҗалык­ларында меңәрләгән гектарларда алма, карлыган һәм башка җимеш бакчалары бар иде. Ни өчен аларны янә тергезмәскә? Пекарняда икмәктән тыш башка камыр азыкларын җитештерүне җайга салырга мөмкин. Аңлашыла, мондый уңышка ирешү өчен предприятие җитәкчеләренә әзерне көтмичә, актив булу мөһим.
— Яңа гына эшли башлаган кече һәм урта предприятиеләргә “салым каникуллары” бирү турында сөйләшкән идек, — дип сүзен дәвам итте республика Башлыгы. — Аңлашы­ла, мондый адым баштагы чорда республика бюджетын тулыландыруга хезмәт итми. Югалтулар 3-4 миллиард сум тәшкил итәр­гә мөмкин. Бу аз акча түгел, төбәк бюд­жетының 3-4 проценты. Бизнес вәкилләрен дәрт­ләндерү, килә­чәктә керем алу максатында мондый адымга барабыз. Керем булмаган хәлдә дә, халык мәшгуль­леген тәэмин итеп, эш урыннарын саклап калып, яңаларын булдырачакбыз.
Кризис чорында “салым каникуллары”ннан башка яңа предприятие оештыру күпкә авыр булыр иде. Русия Президенты Владимир Путин әйткән, төбәк җи-тәкче­ләре контрольгә алган бу яңалыкның ил үсешенә этәр­геч бирәчәге көн кебек ачык. Әмма уңай нәтиҗәне бүген һәм хәзер үк көтү, таләп итү бик үк дөрес булмас. Рөстәм Хәмитов азсызыклап үтүенчә, бүген без киләчәккә нигез салабыз. Республика бюджеты акчалары исәбенә. Аның каравы, тернәк­ләнеп, тотрыклы үсеш алган предприятиеләр киләчәктә Башкортстан бюджетын тулыландыручы, икътисадының таянычы булачак. Катлаулы чорда халык­ның эшсез калмавы да мөһим. Нәтиҗәдә, мондый адым кайчан да булса акланачак. Кыскасы, “салым каникуллары” киләчәккә инвестиция ул.
Бизнес вәкилләре арасында күбрәк керем алырга омтылып, төрле хәйләгә баручылар, халыкны алдап баючылар да юк түгел. Балыкны болганчык суда тоту нәтиҗәлерәк булган кебек, кризис чорында кесәсен тизрәк калынайтып калырга теләүчеләр дә бар. Без моны кайбер про­дукциягә көн эчендә арткан хакларда, хезмәтләрнең яшен тиз­легендә кыйммәтләнүендә ачык күрәбез. Акчалары янмасын өчен фатир алырга омтылып, игътибарсыз булганнар алданган дольщиклар исемлеген тулыландыра. Конвертта түләнгән эш хакының нәрсә икәнен бүген мәктәп укучысы да беләдер. Чөнки алар җәмгыятьнең бу күренеше белән әти-әнисе тәҗрибә­сеннән танышып үсә. Рөстәм Зәки улы игътибарыннан бу мәсьәлә дә читтә калмады. “Хөкүмәт үз өс­тенә алган вәгъ­дәләрне үтәсен өчен көч салачакбыз. Бизнестан да намуслы, үтәкүрен­мәле “уен” шарт­­ларын таләп итәчәкбез. “Со­ры”, “кара” схемалар, кон­верт­­тагы эш хакы, салым түләү­дән качуны кабул итмибез. Уңай­лы шартлар тудырабыз икән, кече һәм урта бизнес намуслы эшләп, үз өстенә социаль җавап­лылык та алырга тиеш”, — диде республика Башлыгы.
Власть бизнесны ишетеп, уңайлы шартлар тудырган илләр икътисади үсеш кичерә. Яшерен-батырын түгел, без бу юнә­лештә шактый артта калганбыз. Шуңа күрә, бизнес вәкил­ләре күпмедер дәрә­җәдә кризиска, санкция­ләргә рәхмәтле булырга тиештер. Ниһаять, аларны ишет­теләр, уңай шарт­лар һәм ярдәм кулы сузарга вәгъ­дә бирделәр. Вәгъдәләрнең кәгазь­дә язылганча төгәл, югары дәрә­җәдә гамәл-гә ашарына өмет зур.