Ихтыяҗ зур. География чикле

Әйткәндәй, “Апимондия” 1949 елда Амстердамда оештырылган. Күп кенә Европа илләре аның әгъзасы булып тора. Ассоциация оештырган конгресста 90 илдән 10 мең кеше, 200 компания катнаша. Мондый дәрәҗәле чара Фран­ция­дә, Аргентинада, Украинада, Көньяк Кореяда оештырылган. Русия конгрессны 2021 елда үткәрергә дәгъва итә. Аңлашыла, моның өчен илдә Башкортстаннан да уңайлырак урын юк. Республика башлыгы Рөстәм Хәмитов Жиль Ратиа белән очрашуда шундый тәкъдим белән чыкты. Кунак исә, төбәктә умартачылык үсешен югары бәһаләде.
– Дөньяның бик күп иллә­рендә булырга туры килде, – диде Жиль Ратиа. – Аларның берсендә дә умартачыларның сездәге кебек чәмләнеп эшлә­вен, төбәк җитәкчелеге ярдә­мен бу дәрәҗәдә тоюын күрмә­дем. Төбәктә бал кортларын җир шарында сирәк очраган алымнар белән үрчетү сакланып калуы аеруча таң калдырды. Конгресс сездә оештырылса, катнашучыларга чолыкчылык белән танышу кызыклы булачак. Табигый продуктлар гына файдаланылган саф умартачылык бит ул. Дөнья базарын нәкъ шул кызыксындыра.
Көнбатыш Европа илләре халкына продук­циянең хакыннан бигрәк сыйфаты һәм җитеш­терелү шартлары мө­һим. Әйтик, алар бал савы­тының тышкы бизәлешенә, тәменә игътибар итү белән генә чикләнмәя­чәк. Умарталыкта булып, бал кортлары иңләгән урман­нарны, кырларны, басуларны да күрергә те­ләя­чәкләр. Басулар кеше сәламәтлегенә зыянлы ашламалар белән эшкәртелмиме? Бал нинди шартларда савытларга тутырыла? “Апимондия” конгрессы Башкортстанда үтсә, төбәк умартачыларына, бал җитештерүче эре хуҗа­лык­ларга моңа әзер булырга кирәк. Аның каравы, бер тапкыр кунакларның ышанычын яулый алучылар балны сатуны җайга салачак. Өстәве­нә, республикага туристлар агымы да артырга мөмкин.
Жиль Ратиа умартачылык мәсьәләләренә багышланган фәнни-гамәли конференциядә дә катнашты. Анда ясалма бал җитештерелү, күчләрнең төрле авырулардан үлүе, экология­нең начарлануы турында сүз барды. Әйе, бу мәсьәлә­ләр Башкортстанда да бар. Шулай да, алар җитди контрольгә алынган. Респуб­ликаның һәр төбәгендә умартачылар чит илләрдән һәм төбәкләрдән күч­­ләр керте­лүенә чик куя. Бездә ясалма бал сатучылар да максатына ирешә алмый. Умартачылар бер-берсен белә. Чит төбәктән килеп бал сатып йөрүчеләр тиз ачыклана. Өстә­венә, бездә балның сыйфатын ачыклый белү­челәр дә күп.
Шул ук вакытта, республикада Жиль Ратиа телгә алмаган хәл итәсе мәсьәлә бар. 2015 ел башына алынган статистика мәгълүматлары буенча төбәктә, барлык төр хуҗалыкларда 363,2 мең умарта күче асрал­ган. Тулаем җитештерелгән бал – 13 062, сатуга чыгарылганы 6462 тонна тәшкил иткән. Төбәк умартачыларына әзер продукцияне сату җиңел түгел. Мәсьәләне “Апимондия” конгрессының Башкортстанда үтүе генә хәл итәрме? Халыкара чарага өметләнсәк тә, үзебезгә дә кул кушырып утырырга ярамый. Умартачылык продукциясе бал белән генә чикләнми. Базарда ихтыяҗ зур булган балдан җитештерелгән башка про­дукцияләр дә бар. Аларны эшләп чыгару җайга салынса, Башкортстанда халыкара форум да үтсә, безнең бал дөньяга танылачак. Шул ук вакытта, шәхси хуҗалыкларда умарта тотучылар да игътибардан читтә калырга тиеш түгел. Башкортстан балы маркасын нәкъ алар саклый!