Көрчек сыный, әмма сынатмабыз

— Илдәге икътисади кризис төзелеш тармагының үсе­шен тоткарлый, — диде Төзе­леш һәм архитектура буенча дәүләт комитеты рәисе Халит Мәхмү­дов. — Доллар белән евроның үсүе, халыкның сатып алу мөмкинлеген киме­түдән тыш, инвестиция проект­лары­ның гамәлгә ашуына комачаулады. Инфляция­нең үсүе төзелүче объект­ларның хакында чагылыш тапты. Эшсез­лекнең үсешкә йөз тотуы, торак сатып алучыларны киметүдән тыш, ипотека бурычларын түли алмаучыларны да арттырды. Шул ук вакытта, ипотекага торак алучылар да кими. Бу хакта саннар да сөйли. Шушы елның гыйнвар-июль айларында 13,7 миллиард сумлык 10 185 ипотека кредиты бирелгән. Узган елның шушы ук чордагы күр­сәткеченнән бу 36,7 процентка кимрәк. Шулай да төшенкелек­кә бирелергә ярамый. Власть органнары төзе­леш­­тәге кризиска каршы чаралар күреп авыр хәлдән чыгарга ярдәм итә.
Русия Хөкүмәтенең быел мартта раслаган карары белән ипотека кредитлары буенча процент ставкалары 12 процентка кадәр төшкән. Беренче сентябрьгә алынган мәгълүмат буенча, мондый мөмкинлектән 78 мең ил гражданы файдаланган. Нәтиҗәдә, 502 миллиард сум үзләш­терелгән.
Башкортстанда торак сатып алу өчен банкта акча туплау программасы уңышлы гамәлгә ашырыла. Асылы бик гади. Беренче этапта катнашучылар банкта махсус исәптә акча туплый. Дәүләт тупланган акчаны субсидияли. Ахырда ташламалы шарт буенча торак кредиты алырга мөмкин. Моңа кадәр программада торакка мохтаҗлар гына катнаша алды. Тармактагы хәлләрне игътибарга алып, быел апрель башыннан чикләүләр алынган. Нәтиҗәдә, бүген республикада 8200 кеше программада катнаша. Алар барлыгы 680 миллион сумнан артык акча туплаган. Беренче карашка, программаның җанлануы, төзелеш предприятиеләренә эш булуы куанычлы күренеш. Шул ук вакытта, медальнең икенче ягы турында да онытырга ярамый. Чикләүләрнең алынуы фатирларның ташламалы хак буенча кулында акчасы булганнарга сатылуына китерергә мөмкин. Алар, үз чиратында, бу фатирларның бәясен арттырып, мохтаҗларга сатмасмы? Мөгаен, фатир алырга теләк белдерүчеләрне энә күзеннән үткәрү кирәктер.
Дәүләт-шәхси хезмәттәш­лек һәр тармак өчен яңа мөм-кинлекләр ача. Төзелеш комплексында да бу юнәлештә эш бара. Төзелеш предприятие­сенә әзер инфраструктуралы мәйданчык тәкъдим ителә. Әлбәттә, чыгымнар сызып ташланмый. Торак базардагыдан түбәнрәк хакка сатыла. Берни­кадәр вакыт үткәч, фатир хуҗа­ларына артыграк тарифлар түләргә туры киләчәк. Монысы — инфраструктура чыгымнары.
Илдәге, төбәктәге катлаулы икътисади хәлләргә карамастан, Башкортстанда быел 2 миллион 660 мең квадрат метр торак файдалануга тапшыру планлаштырыла. Сигез айда 1 миллион 647 мең квадрат метр торак файдалануга тапшырылган. Үткән елның шушы чор күрсәткече белән чагыштырганда, бу 104,7 процент тәшкил итә. Саннар Башкортстанда төзелеш комп­лексының ярдәм тоюы һәм үсеш темп­ларының саклануы турында сөйли. Шулай да шатланырга иртәрәк, чөнки еллык планның нибары 61,9 проценты гына үтәлгән. Димәк, калган айларда төзе­леш предприя­тиеләренә дә, халыкка да активрак булырга кирәк. Чөнки программаларга, дәүләткә өмет­лә­нүдән генә йортлар да төзелми, торак мәсьәләсе дә хәл ителми. Уңай нәтиҗәгә һәркем көч салганда гына ирешеп булачак.
Мөгаен, фатир хакларын халыкның кеременнән чыгып билгеләү төзелеш комплексын җанландыруның иң гади, иң нәтиҗәле юлы булыр иде. Чөнки еш кына хаклар ясалма рәвештә, күбрәк акча эшләү максаты белән генә арттырыла...