Гуд бай, Буш боты!

— Русиянең, аның төбәклә­ре­­нең икътисады өчен катлаулы чор, — диде Рәшит Хөс­нулла улы. — Хөкүмәтнең киңәй­телгән утырышында республика Башлыгы Рөстәм Хәмитов бездә икътисади үсеш тоткарлануын ачык күрсәтүче дәлилләр китерде. Мәсьәлә безнең акчаның арзанаюына һәм Русиянең санкцияләр “камавы”нда калуына гына кайтып калмый. Ил хуҗа­лы­гы­ның чит ил җитештерүче­ләренә бәй­лелеге хәлне катлауландыра. Авыл хуҗалыгы, сәнәгать, фармацевтика һәм айтиндустрия тармакларында чит ил продукциясен үзе­безнекенә алыштыру мөһим. Мәсьәлә җи­ңел түгел. Шул ук вакытта, мондый чакта безнең предприя­тие­ләргә һәм технологияләргә үсешү өчен зур мөмкинлекләр ачыла.
Чит ил продукциясен үзе­без­некенә алыштыру шәхси башлангычларга таянса, дәү­ләт ярдәмен дә тоярга тиеш. Билгеле, законнар да ярдәм итә ала. Шундыйларның берсе — “Русия Федерациясендә сәнәгать сәясә­те турында” Закон. Максаты — ил индустрия­сенең көндәшлек сәләтен арттыру һәм импортны үзебезнең продукциягә алыштыру. Аң­лашыла, Федераль закон, илнең барлык төбәкләрен дә күздә тотып, гомум шартларда чыгарыла. Шул ук вакытта, һәр төбәкнең үзенең өстенлекле яклары, билгеле бер тармакны үстерү өчен уңайлы шартлары бар. Әйтик, Кырым Республикасы туризмны үстерү өчен уңай­лы. Ә менә Камчатка крае илне балык белән тәэмин итүгә зур өлеш кертә. Башкорт­станның да өстенлекле яклары бар. Инфраструктура мәсь­әләсе хәл ителсә, хаклар сәясәте көйләнсә, без дә туризм үзәге була алабыз. Аг­росәнәгать, сәнәгать тармакларын үстерү өчен дә мөм­кинлекләребез зур. Әлбәттә, башлангычлар законнар белән дә ныгытылса, максатка ирешү җиңелрәк булачак. Төбәк законы беренче укуны үткән. Закон проектына ярашлы, импортны үзебезнең продук­циягә алыштырырга махсус инвестиция проекты ярдәм итәчәк. Муниципалитет белән инвестор 10 елга контракт төзи. Инвестор төбәк террито­риясендә сәнәгать продукциясе җитеш­терүне яки оештыруны үзенә бурыч итеп ала. Аның кысасында инвесторга салым җыемнары, файдаланылган дәүләт милкенә аренда түләве, товарларга таш­ламалы тарифлар, хез­мәтләр өчен һәм башка ташламалар каралган. “Тү­гәрәк өстәл” сөйләшүендә катнашучылар дөнья базарында көндәшлек итәрдәй, халык их­тыя­җы зур булган товарлар җитеш­терүгә өстенлек бире­лүне хуплады. Алар белән килешергә кирәк. Галимнә­ребез күпме генә тырышса да, никадәр акча түгелсә дә, медицинада файдаланылган кайбер чит ил җиһаз­ларын ясый алуыбыз бик шикле. Чыгымнар да акланмаячак, вакыт та заяга үтәчәк. Ә менә соңгы елларда чүп баскан кайбер басуларга янә иген чәчеп, җимерек фермалар төзеклән­дерелсә, азык-төлеккә мохтаҗлыктан котылачагыбызга өмет зур. Сәнә­га­ть тармагында чит ил көндәш­ләренекеннән бүген үк югары торган продукция­ләребез бар. Әйтик, “Агыйдел” кырынгычы хезмәт итү вакыты белән дә, сыйфаты белән дә яхшы билгеле. Безнең электр иттарткычлар да чыдам. Мө­гаен, югарыда телгә алынган закон проек­ты төбәктә импортны кысрыклаучы яңа продук­цияләр җитештерә башларга ярдәм итәр.
Әйткәндәй, моңа кадәр дә үзе­безнең җитештерүчеләрне яклаучы законнар эшләп килде. “Башкортстан Респуб­ликасының дәүләт-шәхси партнерлыгында катнашуы турында” Закон да игътибарга лаек. Бүген Дәүләт җые­лышы-Корылтайда шушы ук законның яңа проекты әзерләнә. Моның белән махсус эшче төркем шөгыльләнә. Максат — республика икътисадына инвести­цияләр җәлеп итү өчен шартлар тудыру, товарлар һәм хезмәтләр сыйфатын яхшырту. Башкортстанда төрле тармакларда үзебезнең җитеште­рүче­ләргә дәүләт ярдәме күрсә­тергә булышлык итүче законнар исемлеген алга таба да дәвам итәргә мөмкин. Гамәлдәге законнарда импортны үзебезнең продук­циягә алыштыру игътибарга алынганмы? Сөйләшүдә анык тәкъдимнәр яңгырады. Әйтик, бүген кулында 100 миллион сум грант булганнар да Башкортстан заводларында бушаган мәйдан­нарда җитештерүне җайга сала алмый. Килешүләр озакка сузыла. Мәсьәлә Мәс­кәүдә хәл ителә. Шул ук вакытта, грант, файдаланылмау сәбәпле, хуҗасыннан тартып алыначак. Эшкуарлар озакка сузылган килешүләрне төбәктә, үзара хәл итү тәкъдиме белән чыкты. Шушы мәсьәлә хәл ителмәү нәти­җәсендә, бүген Башкортстанда бик күп продукция җитештерү тоткарлана. Импортны алыштырудан биг­рәк, төбәк икътисадын үстерүгә игътибарны арттыру зарурлыгы сызык өстенә алынды. 2015-17 елларда импортны үзе­безнең продукциягә алыштыруга ярдәм итү буенча юл картасы да эшләнгән.
“Түгәрәк өстәл” артындагы сөйләшүдә барлык тәкъдимнәр һәм теләкләр дә теркәлде. Рәшит Хөснулла улы күтәрел­гән көнүзәк мәсьәлә буенча сөйләшүнең парламент тың­лауларында дәвам итәчәген әйтеп үтте. Мондый игътибар һәм контроль булганда тәгаен нәтиҗәләр дә озак көттермәс дип ышанасы килә.