“Эстетика елы дәвам итә!”

Нефтекама шәһәре хакимияте башлыгы урынбасары Франц Ян белән әңгәмә.

Нефтекама шәһәрендә моннан берничә ел элек булсагыз, аны бүген танымый да торырга мөмкинсез. Чөнки шәһәр соңгы елларда бик күркәмләнде, матурланды. Хакимият җитәк­че­легенең төп эш девизы: шәһәрне яшәү өчен уңайлы итү. Кыш айларында бирегә килеп чыксагыз, һичшиксез, кичке урамнар­ның төрле төсләр белән балкуын, бәйрәмчә купшы бизәлүен бәя­ли алачаксыз, ә инде җәй айларында килсәгез, шәһәр уртасындагы Светлое күле белән сокланачаксыз, шулай ук Ленин урамындагы юкәләр, гомумән, сизелеп арткан яшеллек сезне таң калдырачак. Әлбәттә, шәһәр җитәкчелеге тышкы матурлык белән генә чиклән­ми, юлларны төзекләндерү, урамнарны яктырту, йорт­ларны төзекләндерү, ихаталарны ремонтлау буенча да кү­ләмле эш алып бара. Нәтиҗә — Төзекләндерү һәм эстетика елы чараларын тормышка ашыру буенча Нефтекама шәһәре республикада беренче урынга чыкты. Башкарылган эшләр һәм алдагы чорга планнар турында шәһәр хакимияте башлы­гының беренче урынбасары Франц Ян белән әңгәмә кордык.

— Франц Николаевич, Нефтекама соңгы елларда зур бер төзелеш мәйданын хәтерләтә — һәр тарафта эш гөрли. Комсомол проспектының “телевышка” районына кадәр төзекләндерелүе — иң зур эшләрнең берседер?
— Әйе, халык бу төбәккә юл салуны бик сорый иде, ниһаять, без мо­ңа ирештек. “Торак һәм шәһәр мо­хите” программасы кысаларында проспектны “озынайттык”. Яңа йортларда яшәүчеләр хәзер асфальт юлдан йөри, шулай ук бу районда тукталышлар урнаштырдык, автобус җибәрдек.
— Юлларны тәртипкә китерү, тротуарларны киңәйтү буенча шәһәрдә, гомумән, бик күп эш башкарылды.
— Әйе, Комсомол проспектында Парк урамыннан Ленин урамына кадәр тротуар салынды. Шулай ук, Ленин урамыннан Юл урамына кадәр 1,5 чакрым юл ремонтланды. Гомумән алганда, быел шәһәрдә 7,2 чакрым тротуарлар ремонтланды. Шулай ук, Төзелеш урамыннан Тракт урамына кисеп чыгучы юл салынды, машина йөртүчеләр өчен бу бик уңайлы. Әлбәттә, юлларны төзекләндерү буенча башкарасы эшләр алда да бик күп, юллар, кызганычка каршы, шәһәрнең “иң авырткан җи­ре” булып кала бирә.
— Франц Николаевич, халык Светлое күленең төзекләнде­ре­лүен дә бик шатланып кабул итте. Ул хәзер шәһәр халкының яраткан ял итү урынына әйләнде, дисәм, һич хата булмас.
— Шәһәр уртасында табигый күл белән кайсы гына шәһәр мактана алыр икән? Ә менә бездә бар андый күл — шәһәрнең бер би­зәге ул. Шуңа күрә аны ташландык хәлдә тоту — һич килешкән эш түгел. Чыннан да, “Шәһәр мохите” программасы ярдәмендә тө­зекләндерелгән күл ярлары нефте­камалы­ларның иң яраткан ял урын­нарының берсенә әйләнде. Биредә күләмле эшләр башкарылды, яр буе ныгытылды, фонарьлар, эскә­мияләр, атынгычлар белән җиһазланган ял урыны булдырылды. Интернет челтәренә чыгар өчен Wi-Fiлы заманча эскәмия­ләрнең дә уңайлыгын халык югары бәя­лә­де. Шулай ук “Акыллы шәһәр” проекты буенча биредә волейбол мәй­даны, амфитеатр һәм башка уңайлыклар булдыру каралган. Халык ял итәр өчен мондый матур, уңайлы, югары эстетикалы урыннар булырга тиеш, дип саныйм.
— Шәһәр эчендәге “Сәламәтлек сукмагы”ның һәм Полуденка кү­ленең төзек­ләндерелүе нефтекамалыларга зур бүләк булды. Бу урын шулкадәр популяр ки — ан-да көн саен берничә йөз кеше ки-лә, ә ял көннәрендә өчәр мең ке-ше ял итә.
— Әйе, урманга кергән урында исәпләү таблосы урнаштырган идек, ул урманга көн саен меңләгән кеше керүен исәпли. Нарат урманы — халыкның иң яраткан ял итү урыны булып кала. Моның өчен, чыннан да, күп көч салынды. Полуденка кү­ленә илткән юлда асфальт яңар­тылды, юл буена фонарьлар куелды, тирәли эскәмияләр, саф һавада спорт белән шөгыльләнер өчен төрле корылмалар урнаштырып, тимераякта шуар өчен трасса булдырылды, шулай ук чаңгы трассасы бар. Гамаклар яланында, балалар мәйданчыгында һәрвакыт җанлы — биредә нәни нефтекамалыларга бик ошый.
— Биредә кичләрен хәтта агач­лар да төрле төсләргә керә — әйтерсең дә әкият иленә элә­гәсең!
— Әйе, уңайлылык белән матурлык бергә атларга тиеш. Урман — болай да серле урын, ә без аңа бераз могҗиза өстәдек. Полуденканы төзекләндерү 43 миллион сумга төште, аны башкарып чыгу федераль һәм республика программалары ярдәмендә мөмкин булды.
— Урманга кергән урында “Урал батыр” эпосы геройлары­ның агач фигуралары кызыксыну уятса, күл уртасында күптән түгел генә урнаштырылган Акбузат сыны да игътибарны үзенә тарта. Ул Полуден­каның үзенчәлекле бер символына әй-лән­де. Гому­мән, мондый арт-объектлар шәһәрне бик бизи.
— Килешәм, алар зур чыгымнар таләп итми, әмма матурлык, эстетика өсти. Ә инде Акбузатка килсәк, ул чыннан да, урман хуҗасы сымак, күлгә, тирә-якка җан өрде. Борынгы эпоска карасак, Акбузат — явызлык белән көрәшүче, җилдән җитез, утта янмый, суда батмый, тояклары бе-лән тауларны җимерә алырлык әкият герое. Балаларда ул зур кызыксыну уята, аның янында фотога төшүчеләр бик күп, шуларның бер­ничәсе генә булса да Акбузат белән кызыксынмый калмас, дип уйлыйм. Матурлык өстәүдән тыш, мондый инс­талляция­лар белемне дә арттыра.
— Франц Николаевич, безнең урманның тагы зур бер “кыйм-мә­те” — биредәге велосипед юлы. Спорт сөючеләр өчен дә, саф һавага йөрергә чыгучылар өчен дә ул зур бүләк булды.
— Әйе, яшьләр моны бик уңай бәяләде һәм урманда җәй айларында велосипедта йөрүчеләр бик күп. Әлеге проектның төп максаты — халыкны сәламәт тормыш рәвешенә җәлеп итү. Урман эчен­нән алты чакрымга якын велосипед юлы үтә, ул Краснокама районының үзәге — тарихи авыл Николо-Березовка белән тоташачак. Бу эш тә бер көнне генә башкарылмады. Башкортстан шәһәр­­ләрен үстерү институты белән берлектә узган ел URBAN BIKE DAY — “Велосипедизация” проек­тының авторы Дарья Табачникова, Европа-Азия велосукмагын салучы Антон Сазонов белән очрашулар үтте, күләмле әзерлек эшләре алып барылды. Нәтиҗәдә, алты чакрымга сузылган велосипед юлын салуга ирештек. Кышкы айларда аның бер өлешен “бүлеп алып”, шугалак ясадык. Хәзер монда тимераякта шуучылар бик күп. Урманда исә эт тотучылар өчен аларның дүрт аяклы дусларына махсус мәйданчык булдырылды.
— Ел азагында биредә “Кыш бабай резиденциясен” ачу урманны тагы да ямьләп җибәрде...
— Әйе, узган ел халыкны тет­рәткән, гадәти тормыштан аерган вакыйга аркасында мәдәният, мәга-риф учреждениеләрендә традицион чыршы бәйрәмнәре үткәрелмәде. Ә балалар Кыш бабайны барыбер кө­тә, шуңа күрә без “Кыш бабай резиденциясе”н ачтык. 1782 иллюминация белән бизәлгән, фотозонасы бул­ган резиденция, ә иң мөһиме — көн саен балаларны каршы алган Кыш бабай яшь нефтекамалыларга, әлбәттә, бик ошады. Ел бит төзекләндерү белән беррәттән Эстетика елы дип юкка гына аталмады, без яшьләрдә, халыкта эстетика тәрбия-ләргә тиешбез, дип исәплим. Яшәгән урыныбыз матур булырга тиеш. Әле яңа гына билгеле булды — шәһәрне Яңа елга бизәү буенча да Нефтекама шәһәре республикада беренче урынга чыккан.
— Әйе, кешенең кәефе тирә-ягыбызның нинди булуына бәй­ле. Соңгы елларда йортларны, ихаталарны ремонтлау буенча да зур эш алып барыла.
— Әйе, бу эшләр федераль һәм республика программалары кысаларында башкарыла. Узган ел 22 күпфатирлы йортта 121 миллион сум­лык ремонт эшләнде. “Башкортстан ихаталары” программасы буен­ча 95 миллион сумлык 17 ихата төзек­ләндерелде, шулай ук әлеге Программа буенча инженер челтәр­ләре алмаштырылды. Шулай ук 42 йортта җәмгысы 58 миллион сумга 185 подъезд ремонтланды.
— Шәһәр, чыннан да, күр­кәмләнә. Яңалыклар бик күп — әйтик, “акыллы” тукталышлар. Болар турында да сөйләп кит-сәгез иде.
— Узган ел шәһәр “Иң яхшы инициатив проект” бәйгесендә 3,6 миллион сум грант отты, шул уңай-дан без шәһәр эчендә биш “акыллы” тукталыш урнаштырдык. Ябык павильоннар автомат ишекләр белән җиһаз­ланган, җылытылган, җәй айларында биредә кондиционер эш-ләячәк, интернетлы, шулай ук USB-зарядка, Wi-Fi һәм күзәтү камерала­ры белән җиһазланды­рылган. Без­нең якның кышкы салкыннарын һәм тукталышта, нигездә, өлкәннәр һәм балалар торуын исәпкә алганда, алар бик кирәк һәм уңайлы. Шә­һәр арытаба да бу проект өстендә эш­ләячәк.
— Соңгы елларда урамнарны яшелләндерүгә зур игътибар би­релә. Шәһәрдә Юкә аллеясе, Чаган бульвары барлыкка килде, алмагачлар, чыршылар утыртылды.
— Әйе, нефтекамалылар “Яшел Башкортстан” акциясендә актив катнаша. Утырткан юкәләр матур гына үсеп китте. Акция кысаларында шәһәр урамнарына җәмгысы 400 агач һәм 6210 куак утыртылды.
— Быел урамнарда гадәти булмаган рәсемнәр барлыкка килде...
— Әйе, Торак пунктларның эстетикасы елында шәһәрдә ArtNeft.­FEST фестивале үтте, Торак-комму­наль хуҗалык министрлыгы бе-лән берлектә йортларга Бөек Ватан сугышы тематикасына, шулай ук көн­үзәк темаларга сурәтләр төшер­дек. “Югалган балачак”, “Синең каршың­да”, “Күчәр” кебек эшләрне төрле шә­һәрләрдән, хәтта чит илдән килгән рәссамнар башкарды. Ә Уфада яшәүче рәссам Мансур Зыяевның “Доктор Сити” дигән эше Идел буе федераль округында җиңеп чыкты. Күп­фатирлы йортларның берсендә ул кулында, бала сымак, бөтен шәһәрне тотып торган докторны сурәтләде. Бүгенге катлаулы шартларда әлеге тема — актуаль, шуңа да шәһәр халкы сурәтләрне бик җы­лы кабул итте.
– Ел ахыры безнең өчен тагы бер зур сөенеч алып килде: Нефтекама Эстетика елы чараларын тормышка ашыру буенча республикада беренче урынга чыкты.
Бу – лаеклы җиңү. Хәзер инде нефтекамалылар яңа үзгәрешләр, яңа объектлар, яңа уңайлылыклар көтеп яши.
— Әйе, бу зур җиңүгә шәһәр халкы, төрле оешма-предприя­тиеләр дә зур өлеш кертте. Бу — безнең уртак җиңү. Ә Төзекләндерү һәм эс­тетика елы Нефтекама өчен тә­мам­лан­мады, ул дәвам итәчәк. Ха­лык­ның яшәү шартларын тагы да уңай­лырак, яхшырак итү буенча идеяләр бик күп, киләчәктә аларны тормышка ашырачакбыз.
— Әңгәмә өчен зур рәхмәт. Уңышлар Сезгә!

“Кызыл таң”ның үз хәбәрчесе
Гөлнара Гыйлемханова әңгәмәләште.