+20 °С
Болытлы
Гәзиткә язылуVKOKTelegram
Барлык яңалыклар
Иман
31 октябрь 2021, 10:40

Өч көнлек дөнья

Һәр көнне кадерләп, кылган гамәлләребезне уйлап яшик.

Өч көнлек дөнья
Өч көнлек дөнья

Татар халкында тирән мәгънәле бер әйтем бар – “өч көнлек дөнья”. Бу сүзләр нигезсез барлыкка килмәгән. Исламдагы борынгы галимнәребез дә шул ук сүзләрне әйтеп калдырган. Хәсән Әл-Басри рәхмә­тул­лаһи галәйһи исемле табигыйн: “Бу дөнья
3 көннән тора: кичә, бүген, иртәгә. Кичәге көн инде барлык әйберләре белән үтеп китте. Иртәгә синең өчен килеп тә җитмәскә мөм-кин. Синең көнең – ул бүген. Шуңа да аны кыйммәтлә һәм иң яхшы рәвештә куллан”, – дип әйтеп калдырган. Шул сәбәпле, без бу дөньядагы һәр көнне кадерләп, кылган
га-мәлләребезне уйлап яшәргә тиешбез.
Ә ни өчен? Чөнки аяк кузгалмас көндә бу гамәл­ләрнең барысы өчен дә җавап бирәсе булачак бит.

Кыямәт көненә, үлгәннән соң терелүгә ышану иман баганаларының берсе булып тора. Мөэмин-мөсел­ман моңа ышана, иман китерә һәм анда аны Ал­лаһы Тәгаләнең хисабы көтәчәген яхшы белә.
Бу көннең кайчан җитә­сен, анда нәрсәләр буласын Аллаһы Тәгалә генә белә. Әмма без, Аллаһы Тәгалә Үзе һәм Аның пәй­гам­бәре Мөхәммәд салләл­лаһу галәйһи вә сәлләм әйтеп калдырганнардан чыгып, бу көнне гел истә тотарга, анда булачак вакыйгалар – хисап тоту, гамәл­ләрнең үлчәнүе, Сират һәм башкалар турында уйланырга тиешбез.
Бәрзах тормышы тәмам­ланганнан соң, Кыямәт көне җитәр. Исрафил га­ләй­һиссәлам сурга өреп, җаннар кабаттан үз тәннә­ренә кайтыр. Һәм хәтта бу көнне инкяр иткән кешеләр дә аның хаклыгын аңлар. Аллаһы Тәгалә Коръәни Кәримдә болай дип әйтә: “(Икенче мәртәбә) Сурга өреләчәк. Һәм менә алар (яткан) каберләреннән (торып) ашыга-ашыга, Раббыларына ашыгырлар. Алар (мәхшәр дәһшәтенә нис­бәтле кабер газабын йокы дип санаучылар): “Ни үкенеч безгә! Безне йоклаган җиребездән кем торгызды?” – дип әйтерләр. (Шулвакыт фәрештәләр): “Бу – Рахман (булган Ал­лаһы) вәгъдә иткән нәрсә. Җибәрелгәннәр (терелтелеп, хисапка тартылачагыгызны белдергән чакта) дөресен сөйләгән булганнар” (дип әйтерләр)”. (“Йә­син” сүрәсе, 51-52нче аять).
Каберләреннән кубарылып, кешеләр мәх­шәр мәйданына җыела башлар. Пәйгамбәребез Мөхәммәд салләллаһу га­ләйһи вә сәлләм кешеләр­нең бу мәйданга җыелу рәвеше дә төрле була, дип әйтте. Изге гамәл кылучыларга фәрештәләр киемнәр кидертерләр, алларында һәм артларында нур булган кешеләр дә булыр. Алар­ның кайберләре җәяү, кайберләре атланып килә­чәк. Әмма җирдән аяклары белән атлап түгел, йөзләре белән өстерәлеп килүчеләр дә булачак. Аллаһ сакласын!
Кыямәт көненең икенче исеме — Хисап көне. Бу, чыннан да, бөек, гадел хисап көне булачак. Кемнәр­недер, әлбәттә, Аллаһы Тәгалә хисапсыз җәннәтле итәчәк, тик кемнәргәдер бу хисапны тотарга туры киләчәк. Хисап та һәр кеше өчен төрле булачак: кемгә­дер аны үтү авыр булачак, кемгәдер – җиңел.
Хисап турында күпме генә әйтсәк тә, без аны күз алдына да китерә алмыйбыз. Әмма Аллаһы Тәгалә безгә шул хисапка әзерлә­нер өчен бу тормышны бирде. Һәм безгә әхирәтебезне кайгыртып, бу тормышта аңа ныклы итеп әзерлә­нергә кирәктер, чөнки Гали бине Әбу Талиб радыял­лаһу ганһе болай дип әйтеп калдырды: “Бүген – хисапсыз гамәл көне, иртәгә – гамәлсез хисап көне”.
Пәйгамбәребез Мөхәм­мәд салләллаһу галәйһи вә сәлләм дә болай дип әйткән: “Кыямәт көнендә дүрт төрле әйбер турында соралмый торып, кеше аягын да атлый алмаячак. Тормышы турында: аны ничек итеп үткәрде. Гыйлеме турында: ул аны нәрсәгә кулланды. Малы турында: ничек итеп кәсеп кылды һәм нәрсәгә сарыф итте. Тәне турында: аны ничек итеп кулланды”.
Дөньяга туган һәр ке­шегә бирелә торган әйбер – гомер. Озынмы ул, кыскамы, бәхетле гомерме ул, юкмы, әмма һәр кешенең аңа бүленеп бирелгән гомере бар. Икенче төрле тормыш дип тә әйтергә буладыр. Һәм, әлбәттә, Кыя­мәт көнендә кешенең тормышы хакында соралачак. Бирел­гән гомерен гыйба­дәттә, изгелектә, Аллаһы Тәгалә кушкан юлда булып үткәр­деме? Әллә киресен­чәме? Кемдер чирек гасыр яшәп тә, әхирәте өчен багаж туп­ларга тырышып калган була, ә кемдер бер гасыр яшәп тә, вакытын бушка уздырудан ерак китмәгән була. Әмма онытмыйк, Аллаһы Тәгалә Коръәни Кәримдә болай дип әйтте: “Мин җеннәрне һәм кеше­ләрне Миңа гыйбадәт кылсыннар дип яраттым” (“Әз-Зарият/Таратучылар” сүрә­се, 56нчы аять).
Икенче соралачак нәрсә – гыйлем: безнең җирлекне алып карасак, баланы инде балалар бакчасында укырга-язарга өйрәтә башлыйлар, аннан соң ул 11 ел мәктәптә гыйлем ала. Аны тәмамлагач, югары уку йортында тагын биш ел укый, аннан соң магистратурада – ике ел, аннары аспирантурада 3 ел укый. Шулай итеп, 20 елдан артык вакыт бертуктаусыз гыйлем алуга гына кайтып кала. Ә хәзер үзегезгә үзегез сорау бирегез: тормышыбызның никадәр вакытын без дини гыйлем алуга юнәлтәбез? Дөреслектә, кеше барлык гомерен гыйлем алуга юнәл­тергә тиеш, чөнки Пәй­гамбәребез Мөхәммәд сал­ләллаһу галәйһи вә сәлләм: “Бишектән алып ләхеткә кадәр гыйлем алыгыз”, – дип әйтеп калдырган. Ә Кыямәт көнендә кеше үзе­нең гыйлемен ни рәвешле алганы, ул гыйлемне нинди юлда кулланганы өчен җавап тотачак.
Өченче соралачак нәрсә – мал. Кешедән малны ничек тапканы, аны кайларга сарыф иткәне турында соралачак. Гөнаһ һәм изге­лекнең тузан бөртеге ка­дәрлесе дә билгеле булган кебек, монда да һәрбер тот­кан тиенебез өчен җа­вап көтә.
Шулай ук, кешедән тәне турында да сораячаклар. Барыбыз да тәнебезнең безнең өчен әманәт икәнен яхшы беләбез. Шуңа да тәнебезгә карата нинди мөнәсәбәттә идек: авыру килсә, аны сәла­мәт­лән­дерергә тырыштыкмы, аны хәләл ризык белән тукландырдыкмы – болар барысы да соралачак. Кулларыбыз белән нәрсә тоттык, ни эш­лә­дек, аякларыбыз белән нинди җирләргә бардык: хәрам кылына торган җир­ләргәме, әллә инде Аллаһ­ны искә ала торган урыннаргамы?
Кыямәт көнендә кешегә бу һәм башка сораулар бирелер. Изге гамәлләре вә гөнаһлары күрсәтелер. Беркая да качып булмас! Дәшмичә генә калырга уйласак та, ул безгә һич булыша алмас. Аллаһы Тәга­лә Коръәни Кәримдә болай дип әйтә: “Ул көнне (кылган гөнаһларны инкяр итәр өчен кискен бер сүз көрәш­терүгә керешкән чакларында) аларның авызларын мөһерләрбез һәм (дөньяда) аларның ни кылганнарын куллары сөйләр, аяклары шаһитлык итәр” (“Йәсин” сүрәсе, 65нче аять).
Әмма гөнаһ кылып, Аллаһы Тәгаләнең кушканнарын үтәмичә, тыйганнарыннан тыелмыйча йөргән кешеләргә дә татар халкы­ның тагын бер әйтеме бар: “Унбиш көннең бәйрәме бер була!” Бәйрәм дигәндә, әлбәттә, киная ятуын аңла­гансыздыр. Син әле яшь, син әле көчле, син әле бай кебек сүзләргә алданып яшәмик! Бүген акча җыям, иртәгә сәдака бирермен дип алданмыйк, иртәгә үк фәкыйрьлек ки­лергә мөм­кин. Яшь вакытта эшләп калыйм, картайгач мәчеткә йөрермен, димик, картлык белән гәүдәгә зәгыйфьлек килеп, селке­нергә дә кыен көннәр җи­тәргә мөмкин. Ә иң мөһи­ме — шуларга алданып, шушы “унбиш” көн үтәчәк. Һәм инде Аллаһы Тәгалә каршына баскач, бары тик җавап бирү кала. Бернинди гамәл кылып булмас: намаз укып, сәдака биреп, сөй­ләш­мәгән туганнарыбыз белән яхшы мөга­мәлә корып та. Бары тик хисап тоту гына булачак.

Шамил хәзрәт ӘХМӘТГАЛИЕВ.


Автор:Зөһрә Исламова
Читайте нас: