Һөнәрленең кулы алтын

Илеш районының Торачы авылы егете Рөстәм Әхмәтов турында шулай диләр.

Күзләрне камаштыргыч табигать матурлыгы, таң ату, кызарып кояш бату, зәп-зәңгәр диңгезләр киңлеге, күз явын алырдай чәчәкләр яланы – кем кайда нинди матурлык күрә белә бит. Бүген үзем генә сокланып йөргән матурлык турында бәян итмәкчемен. Матур архитектектуралы өйләр, капка-коймалар, бакчалар – һәрвакыт күз уңымда. Соңгы вакытта киң таралу алган тимерне чүкеп эшләнгән капка-коймалар, көнкүреш әйберләре сокландыра.

Тимерчелек борынгыдан, ата-бабаларыбыздан калган һөнәр. Элек тимерчеләр дөнья көтәр өчен кирәк булган бөтен эш коралларын гади чүкеч, тоткыч, сандал, күмер ярдә-мен­­дә тимерлектә эшләгән. Тимерче һәрвакыт нәфис фильм­нарда, картиналарда зур гәүдәле, көчле, оста һө­нәр иясе итеп сурәтләнгән. Хәзерге металлны нәфис чүкү белән тимерчелек эше бер үк һөнәр төрләре кебек. Шул ук бик күп көч таләп итә торган авыр эш, ләкин аермасы да бар. Юга­ры ювелир осталык таләп итүче бик вак эш дип күз алдына китерәм мин аны. Нәфис чүкү эшенең бар нечкә­лекләре белән танышу өчен әллә кайдан осталар юллап йөрмәдем. Оста­ның үз арабыздан чыгып, бүгенге көндә танылып килүче, үз эшләнмәләре бе­лән туган ягы халкын сөендереп яшә­ве бигрәк тә күңелгә якын. “Корал эш­ли, ир мактала”, – дигән бик тә тапкыр әйтем бар. Балаларга хезмәт тәр­бия­се би­рердәй бер хикәя искә төшә. “Бер бала әтисе кебек оста итеп кадак кагарга өйрәнәсе килеп, аның чүкеч сатып алуын үтенә. Әтисе вакыты юклы­гына сылтанып, улының кулына үзенең иске чүкечен тоттыра. Монысы белән өйрә­нә тор, соңыннан кибеттән яңасын алып бирермен, ди. Бераз вакыт үткәч, малай кадак кагарга өйрәнә. Әтисе: “Әйдә улым, яңа чүкеч алыйк”, – ди. Улы әтисенең чүкечен күкрәгенә кысып: “Әти, яңа чү­кеч кирәк булса, үзеңә ал, ә минем чүкечем бар инде”, – дип ки­беткә барудан баш тарта. Бәлә­кәйдән кулыннан эш коралын төшер­мәгән, бү­ген­ге көндә үзенә 70 төрле һөнәр дә аз тоелган оста – Рөс­тәм Әхмәтов турында сүзем.
Торачыга кергәндә сырлап, тимер-дән чүкеп эшләнгән авылның исеме язылган. Аны эшләүче шушы авыл еге­те, Әлфия һәм Радис Әхмәтов­лар­ның алтын куллы уллары Рөстәм. Алар яшәгән йорт капкасын да уллары үзе эшләгән. Ихатага үткәч тә, Рөстәм үз куллары белән ясаган җиһазларның бихисап икәнлеген күрәсең.
Дүртенче сыйныфта укыган улы­ның бөтен эшкә кулы ятканын күргән әти-әнисе улларының туган көненә кораллар тутырылган чемодан бүләк итә. Рөстәм кечкенә чагыннан әтисенең тегү машинасы артында тиредән туннар, бүрекләр, биялиләр, унтылар те­гүен, эретеп ябыштыру аппараты бе­лән тимердән капка-коймалар эшләвен күреп үсә. Менә шулар этәр-геч бирә дә инде аңа чемодандагы коралларны үзенә буйсындыра башларга. Агачтан эшләп куйган рамнарны, урындык-өстәлләрне әти-әнисенең, укытучы­ла­рының, сыйныфташ­ларының хуплавын күргәч, зуррак эшләргә дә алына.
Мәктәптә укыганда ук Рөстәм бик матур итеп үзаллы һәм, җыр укытучысы киңәшләрен тотып, гармунда уй­нар­га өйрәнә. Мәктәптә, авылда үткән күп чараларны музыкаль яктан Рөстәм бизәде. Аның гармун тавышына өзә басып биюче, салмак көйләргә вальс әйләнүче, кушылып җырлаучылар күп булды.
Рөстәм солдат хезмәтендә булып кайта, Нефтекама автотранспорт колледжын тәмамлый. Колледжда укытучылары аңа укытучы-мастер булып калырга тәкъдим иткәч, берсүзсез риза була. Күп эшләргә осталыгыңны өйрәнеп калырдай укучыларың яныңда булу – аның үзен дә яңа эшләргә өнди. Һәм ул тимерне нәфис чүкү ке­бек бик тә авыр тоелган һөнәрне үзенә буйсындырырга карар итә. Күрәсез, аның уйлаган хыяллары тормышка аша. Бүген инде Рөстәм турында бу эшнең чын остасы дип әй­тергә була.
Рөстәм вакытын бушка уздыра торганнардан түгел. Аның яңа гына машинасында ялга кайтканын күрәсең, әнә инде ул үзе ясаган “Буран”ны җи­геп урман-кырлар гизә, әле күрше-ләргә капка куя, үзе ясаган күмгече белән бәрәңге арасын эшкәртә, печә-нен чаба, ташый. Әти-әнисенә шулай ярдәм күрсәтеп, тагын үзенең эш урынына ашыга Рөстәм.
Ул өйләнде, матур итеп, бөтен авыл белән шаулатып туен үткәрдек. Тормыш иптәше белән бүгенге көндә алар уллары Аязны үстерәләр. Рөстәм, ки­ләчәгең бүгенге кебек яңа һөнәрләрең белән яңа үрләргә чакырсын сине. Эшләгәне кеше өчен булса да, өйрәнүе үзе өчен икәнлекне аңлаганнар бервакытта да юлыннан тайпылмас!

Мәрьям ШӘМСИЕВА,
ветеран укытучы.
Илеш районы,
Торачы авылы.