“Торатау” Конгресс-холлы янындагы амфитеатрда оештырылган дуслык хороводында 57 ил һәм 71 милләт вәкиле булган 2700дән күбрәк кеше катнашты.
Башкортстанда 10 июльгә кадәр узачак CIOFF ® ️ VI Бөтендөнья фольклориадасының беренче делегацияләре 1 июльдә килә башлады. Беренчеләрдән булып Панама, Һиндстан, АКШ, Мексика, Перу коллективлары Уфа җиренә аяк басты.
Фольклориаданы тантаналы ачу чарасы “Уфа-Арена” боз сараенда узды. Аннан туры трансляцияләрне БСТ, “Башкортостан-24” телеканалларының эфирларында һәм социаль челтәрләрендә, Фольклориада сайтында карарга мөмкин булды. “Дулкын”, “Беренче Май” һәм “Дим” паркларында 3 фан-зона оештырылды, анда Уфа кунаклары һәм халкы туры трансляцияләрне карый алды.
Зур һәм колачлы вакыйгада дөньяның 37 иленнән иҗат коллективлары катнашты – бу 1100 артист. Тантана берничә “Җир”, “Җан”, “Мирас” блокларыннан торды. Алар халык гореф-гадәтләренә – фольклорга нигезләнде.
VI Бөтендөнья фольклориадасын ачу тантанасында Гиннессның рекордлар китабы рекордчысы Эльбрус Нигъмәтуллин катнашты. Русиянең һәм дөньяның иң көчле кешеләренең берсе Урал батыр образында тәкъдим ителде.
Беренче тапкыр Уфада Фольклориада гимны яңгырады. “Уфа-Арена” сарае сәхнәсендә тантаналы композицияне Русия җырчысы Марина Девятова һәм Русиянең атказанган артисты, Башкортстанның халык артисты Әскар Абдразаков башкардылар.
VI Бөтендөнья фольклориадасын ачу тантанасында Русиянең халык артисты Надежда Бабкина һәм “Русская песня” ансамбле, Кубань дәүләт академия казак хоры катнаштылар. Концерт программасын Хөсәен Әхмәтов исемендәге Башкорт дәүләт филармониясе, “Мирас” фольклор җыр һәм бию ансамбле, Фәйзи Гаскәров исемендәге дәүләт академия халык биюләре ансамбле чыгышлары бизәде. Стәрлетамак театр-концерт берләшмәсенең бию театры, Туймазы шәһәренең “Сәфәр” хореография ансамбле, Учалы дәүләт филармониясенең “Уралтау” бию ансамбле һәм Учалы шәһәреннән “Берхомут” халык бию ансамбле һәм республиканың башка фольклор коллективлары катнашты.
Халыкара фестивальне ачу тантанасының рәсми өлешендә Русия Президенты Владимир Путинның котлау телеграммасы укылды. Сәламләү сүзе белән Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров, Фольклор фестивальләре һәм традицион сәнгать оешмаларының халыкара советы президенты Филипп Боссан чыгыш ясадылар.
– Бүген Башкортстан VI Бөтендөнья фольклориадасын каршы ала.
Русиядә беренче тапкыр традицион мәдәниятләрнең мондый киңкүләм форумын уздыру мөмкинлеге нәкъ безнең республикага бирелүе белән горурланабыз, — диде чараны ачу тантанасында Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров.
Республика җитәкчесе билгеләп үтүенчә, Евразиянең үзәгендә, Көнчыгыш һәм Көнбатыш очраша торган республикада Фольклориаданы уздыру символик мәгънәгә ия.
“Әйе, без – төрле. Безнең үз телләребез һәм мәдәниятләребез бар. Әмма без — тугандаш, яхшы күршеләр. Һәм бердәмлегебез белән көчле. Без җиребезне яратабыз, бергәләп Ватаныбызны көчлерәк һәм баерак итәбез. Уртак уңышларга куанабыз. Һәм бу шулай булырга тиеш тә!” — диде Радий Хәбиров.
Республика Башлыгы билгеләп үтүенчә, бу көннәрдә без дистәләгән ил халыкларының чыгышын караячакбыз, Фольклориадада катнашучыларның талантларына сокланачакбыз.
“Бу көннәрдә Фольклориада безгә Бөтендөнья яшьләр һәм студентлар форумы атмосферасын искә төшерә, ул 1957 елда Мәскәүдә үткән иде. Фольклориада һәммәбез өчен халыклар дуслыгы символына әйләнсен. Чын иҗат һәм илһам бәйрәменә, онытылмаслык вакыйгага әверелсен. Сезгә чагу хисләр, онытылмас тойгылар телим! Башкортстанга рәхим итегез, дуслар!” — дип сәламләде Бөтендөнья фольклориадасында катнашучыларны республика Башлыгы.
Дөньякүләм чараны ачу тантанасында СIOFF президенты Филипп Боссан ихлас сәламнәрен, яхшы теләкләрен җиткерде, фестивальгә уңышлы эш теләде.
Фестиваль кысаларында матур парад — “Уфа-Арена” боз сарае залында 36 катнашучы ил вәкилләре узды. 37нче ил — Индонезия калганнарга икенче көнне кушылды. Сәхнәгә чыккан һәр делегацияне залда алкышлар белән каршы алдылар.
Финал өлеше “Фольклориада, сәлам!” дип аталды.
Фольклориаданы ачу тантанасы кысаларында “Уфа-Арена” боз сараенда фестиваль эмблемасы төшерелгән почта маркировкасы конвертын рәсми гамәлгә кертү тантанасы да узды.
Почтада куллануга фестиваль эмблемасы төшерелгән махсус штемпель дә чыгарылды. Шундый ук эмблема һәм “VI Бөтендөнья CIOFF®, Уфа шәһәре, 2021 елның 3-10 июле” дигән язу почта конвертында бар. Конвертларга штемпельнең беренче штампларын Филипп Боссан, Радий Хәбиров һәм Федерация Советының Фән, мәгариф һәм мәдәният комитеты рәисе Лилия Гомәрова
сукты. Барлык катнашучылар да дөньяның теләсә кайсы почмагына “Уфа-Арена”дан уникаль бәйрәм конверты җибәрү мөмкинлеге алды. Почта продукциясен махсус штемпель белән басу 3-10 июльдә генә мөмкин булачак. Билгеле даталар белән мондый штемпельләр чыгару еш булмый, шуңа бу игътибарны җәлеп итә, аеруча филателистларныкын. Уникаль штемпель штампы булган маркалар, конвертлар коллекционерлар арасында аерым кыйммәткә ия. VI Бөтендөнья фольклориадасы эмблемасы булган почта конверты 500 мең тираж белән басылган һәм Русия почтасы бүлекләренә таратылган.
Тантанадан соң CIOFF Русия милли секциясе президенты, Василий Поленов исемендәге Русия дәүләт халык иҗаты йорты директоры Тамара Пуртова журналистлар белән аралашты. Аның фикеренчә, бу тантана Башкортстанның “без күргән барлык Олимпия уеннарын да җиңүен” күрсәтте.
Инде бүген үк Уфа Олимпиаданы кабул итә ала – һәм моңа бөтен дөнья сокланачак. Сездә авыл клублары гына да 2 меңнән артык. Мондый саннар Русиянең бер генә төбәгендә дә юк. Без Радий Фәритовичка чиксез рәхмәтле. Моның өчен көч, ихтыяр һәм җаваплылык кирәк. Башкортстан Башлыгы булмаса, бу тауны без яулый алыр идек микән? Баш иябез! Барыгызга да уңышлар! Барысы да әйбәт булачак, мин моңа ышанам”, – дип билгеләп үтте Тамара Пуртова.
Фольклориаданың икенче көне Башкортстан Милли музеенда VI Бөтендөнья фольклориадасына багышланган “Дөнья халыклары битлекләре” халыкара күргәзмәсен һәм “Дөнья халыклары уен кораллары” халыкара фотокүр-гәзмәсен ачудан башланды.
– VI Бөтендөнья фольклориадасы – халыклар дуслыгын, гореф-гадәтләре-безне һәм тамырларыбызны саклау символы ул. Без бүген күп халыкларның мә-дәнияте белән танышабыз. Тәкъдим ителгән экспози-циядә теге яки бу йоланы, мәдәниятне гәүдәләндергән битлекләр бар. Шулай ук төрле халыклар үзләренең хисләрен уен коралы аша күрсәтә. Аның яңгырашында халыкның күңеле дә чагыла, – диде чараны ачу тантанасында республиканың мәдәният министры Әминә Шәфыйкова.
Маскалар күргәзмәсендә 24 уникаль эшләнмә тәкъдим ителгән, аларны VI Бөтендөнья фольклориадасында катнашучылар алып килгән. Моннан тыш, килү-челәр традицион мәдәниятнең әлеге элементы белән бәйле фото һәм видеоматериаллар күрә алачак. Күргәзмә битлекләрне мәдәни мирасның уникаль өлеше буларак популярлаштыруга юнәлтелгән.
Шулай ук CIOFF® Яшь-ләр координация комитеты оешмалары тарафыннан төзелгән традицион уен кораллары фотокүргәз-мәсе эшли башлады. Проектның максаты – музыка ярдәмендә мәдәни күптөрлелек идеясен алга сөрү һәм шул ук вакытта төрле мәдәниятләрнең охшашлыгын күрсәтү. Экспо-зицияләр 9 июльгә кадәр Уфа шәһәре, Совет урамы, 14 адресы буенча эшләя-чәк. Битлек кию режимын саклап, керү ирекле.
Шул ук көнне Салават Юлаев исемендәге мәй-данда CIOFF Халыкара комитетының интерактив акцияләре узды. Ул VI Бөтендөнья фольклориадасы кысаларында CIOFFның Яшьләр комитетының шәһәр халкы һәм кунаклары өчен интерактив акцияләре иде. “CIOFFның төрле илләрдә яшьләр комитетлары һәм вәкиллекләре бар, алар матди булмаган мәдәни мирасны саклау өлкәсендә эш алып бара, ул эш балалар, яшьләр арасында төрле мәдәни күренешләрне алга этәрүгә юнәлтелгән. Фольклориадада без төрле акцияләр белән мәйданчык оештырдык. Моннан тыш, Башкортстан Республикасы Милли музеенда CIOFFның Яшьләр комитеты тарафыннан оештырылган традицион музыка уен кораллары күргәзмәсен дә карый аласыз”, – диде CIOFFның Яшьләр комитеты рәисе урынбасары Лауре Лопез.
Оештыручылар кызыклы программа әзерләгән, аңа бөтен гаилә өчен дөнья халыкларының традицион уеннары, осталык дәрес-ләре, төрле балалар уеннары (рәсем, аквагрим һәм башкалар) кергән. Күңел ачу чараларыннан тыш, катнашучылар һәм кунаклар үзләренә матур кадрлар ясый алсыннар өчен фотозоналар урнаштырылган.
Шул ук көнне “Торатау” Конгресс-холлында “Дөньякүләм мәдәни мирасның бер өлеше Русия Федерациясе халыкларының матди мирасы буларак” дигән халыкара конференция булды. Конференция фестивальдә катнашучыларга Русия Феде-рациясенең мәдәният министры Ольга Любимова юллаган видеокотлау белән башланды.
Сәламләү сүзе белән шулай ук республиканың мәдәният министры Әминә Шәфыйкова чыгыш ясады. Ул CIOFF тарафыннан күрсәтелгән ышаныч өчен рәхмәт белдерде, республиканың милләтара гармонияле мөнәсәбәтләр урнаштыру буенча зур тәҗрибәсе барлыгын ассызыклады.
Җавап сүзе белән CIOFF директоры Филипп Боссан да чыгыш ясады.
Конференциянең икенче өлешендә катнашучылар Русия халыкларының матди булмаган мәдәни мирасының кайбер объектларын тәкъдим итте. Мәсәлән, Республика халык иҗаты үзәгенең генеральный директоры Артур Әлибәков “Урал-батыр” эпосын тәкъдим итте.
“Фольклориада йөрәге” күргәзмәсе VI Бөтен-дөнья фольклориадасы кысаларында 4 июльдә Салават Юлаев исемендәге мәйдан каршында ачылды.
– Кичә без сокландыргыч тамашаның шаһитлары булдык, Башкортстан Республикасы аны 40ка якын ил вәкилләре катнашлыгында оештырды. Бүген парад һәм социаль төркемнәр сезгә искиткеч тамаша карарга уникаль мөмкинлек бирәчәк. Пандемия шартларында яңа дуслык дөньясын төзергә һәм барыбыз бергә – бүген, иртәгә һәм мәңгегә моны истә тотарга кирәк”, – диде күргәзмәне ачу тантанасында Фольклор фес-тивальләре һәм традицион сәнгать оешмаларының халыкара советы президенты Филипп Боссан.
“Һөнәрчелек күргәзмәсе иң катлаулысы. Әгәр җырлар, биюләр, музыканы сез үзегез белән хәтердә генә алып китә алсагыз, һө-нәрчеләрнең эшләнмәләре безнең матур бәйрәмебез турында бик озак хәтерләтәчәк”, – диде Василий Поленов исемендәге Русия дәүләт халык иҗаты йорты директоры Тамара Пуртова.
Күргәзмәне ачу тантанасында мәдәният министры Әминә Шәфыйкова, Бөтендөнья фольклориадасы илчесе, Русиянең халык артисты Надежда Бабкина, Бөтендөнья фольклор универсиадасын әзерләү һәм үткәрү комитеты рәисе Алехандро Камачо Гонсалес катнаштылар.
Күргәзмәдә чит ил кунаклары урындагы осталар эше белән танышачак, кубыз һәм курай ясау процессын күрәчәк. Келәм сугу, киез басу, тукымага рәсем ясау буенча осталык дәресләре узачак. Анда кунаклар да үзләренең мәдәнияте һәм кәсепчелек традицияләре турында сөйләячәк. Көн саен мәйданда Уфа фольклор ансамбльләре һәм чит ил делегацияләренең иҗат коллективлары катнашлыгында концертлар узачак. Күргәзмә 10 июльгә кадәр 11 сәгатьтән 19.00 сәгатькә кадәр эшләячәк.
Шул ук көнне “Торатау” Конгресс-холлының матбугат үзәгендә конференция узды. Анда Филипп Боссан, Тамара Пуртова, Башкортстан халык иҗаты үзәге генеральный директоры, VI Бөтендөнья фольклориадасын әзерләү һәм үткәрү дирекциясе Башкарма директоры Артур Әлибаков, Бөтендөнья фольклориадасын ачу һәм ябу тан-танасының директоры һәм режиссеры, “Фольклориада йөрәге” фестивале координаторы Айдар Зөбәйдул-лин журналистларның сорауларына җавап бирделәр.
– Барысы да искиткеч югары сыйфатта. Бик күп чараларда катнашканым булса да, фестивальне мондый искиткеч ачу тантанасын күргәнем булмады. Оештыручыларга, режиссерга, катнашкан һәр коллективка зур рәхмәтләремне белдерәм, – диде Филипп Боссан.
VI Бөтендөнья CIOFF фольклориадасы ачылыр алдыннан Башкортстан Башлыгы Радий Хәбиров Бөтендөнья яшьләр һәм студентлар фестивале белән параллель охшашлык үткәрде. Быелгы Фольклориадада да безнең республикага килгән иҗат коллективларының 90 процентын яшьләр тәшкил итә.
“Коллективлар CIOFF милли секцияләре җитәкчелегендә илләрне үзләре сайлады. Әйтик, Мексикада конкурс сайлап алуында 25 коллектив катнашты. Әлбәттә, коллективларда өлкән буын да бар, тик, кагыйдә буларак, аларның күпчелеге – студентлар, – дип билгеләп үтте Филипп Боссан. — Бу – минем Уфага алтынчы визитым. Миңа монда барыннан да бигрәк дуслык ошый, коммуникацияләр булдырганда төп максатыбыз – кешеләр белән тынычлык сөюче мөнәсәбәтләр төзү. Монда без эшкә сәләтле һәм хезмәт сөючән команда төзи алдык. Һәм иң зур байлык – Башкортстанда яшәүче бик яхшы кешеләр”.
VI Бөтендөнья фольклориадасы кысаларында узган дөнья халыклары парады һәм хороводында бөтен Русиядән халык иҗаты йортлары һәм үзәкләре директорлары катнашты. Алар барысы да илнең төрле төбәкләреннән килгән халыкларның милли костюмнарын тәкъдим итте. Бу хакта журналистларга Русия халык иҗаты йорты директоры Тамара Пуртова хәбәр итте.
Кичен Уфа урамнары буйлап VI Бөтендөнья Фольклориадасы “Милли костюмнар” парады үтте. Бу үзенчәлекле парадта Фольклориадага килгән барлык илләр дә катнашты. Уфа урамнарындагы халыкның, катнашучыларның киемнәрендәге чагу төсләреннән, күзләре камашты. Һәр ил вәкиле милли киемнәрдә үз халкының иң чагу җыр-моңын тәкъдим итте.
Парадта катнашучылар “Ватан” этно-паркында зур әйлән-бәйләнгә тезелде. Шулай итеп, Башкортстанда берьюлы ике дөнья рекорды куелды.
VI Бөтендөнья фольклориадасы кысаларында 57 ил вәкилләре дуслык хороводында әйләнде. Бу әйлән-бәйлән милләтләр саны буенча да дөньяда иң зурысы булды: Кояшны символлаштырган әйлән-бәйләнгә 71 халык вәкилләре кушылды. Милли киемнәрдәге 2700 кешенең әйлән-бәйләне халыклар дуслыгы символына әверелде. Рекорд куелганнан соң Фольклориаданың әләме күтәрелде.
“Торатау” Конгресс-холлы амфитеатрында Башкортстанда узучы бәйрәмнең төп мәйданчыгы – “Фольклориада йөрәге” эшләде. Катнашучыларны һәм тамашачыларны экраннан Русиянең мәдәният министры Ольга Любимова сәламләде. Русиянең чит ил эшләре министры Сергей Лавров та Уфада узучы Бөтендөнья фольклориадасын оештыручыларга һәм катнашучыларга сәлам юллады.
“Фольклориада йөрәге”-нең беренче кичендә Русиянең халык артисты Надежда Бабкина һәм “Русская песня” ансамбле, Кубань дәүләт академия казак хоры, “Гжель” Мәскәү дәүләт академия бию театры, “Вайнах” Чечня дәүләт бию ансамбле, өзләүче Олена Уутай чыгыш ясадылар.
Кичә Фольклориадада катнашучылар республика буйлап таралышты. Тамаша программалары республиканың 22 муниципаль берәмлегендә уза. Фестивальнең берсе Салават шәһәренең “Нефтехимик” Мәдәният сарае каршындагы мәйданда барды. Тамашачылар Австрия, Боливия, Словакия, Греция, Мексика, Индонезия, Русиянең мәдәнияте белән танышты.
Камерун, Палестина, Франция, Белоруссия, Төньяк Македония, Перу, Эквадор, Румыния коллективлары Мишкә районында “Триумф” комплексы каршындагы мәйданда чыгыш ясады.
Дүртөйле дә фестивальдә катнашучыларны кабул итте. Матур программаны Азәрбайҗан, Хорватия, Һиндстан, Эстония, Чили, Парагвай һәм Бенин иҗат коллективлары күрсәтте.
Республиканы иҗади форумда шәһәр һәм районнарның сәнгать коллективлары тәкъдим итәчәк.
Кичә чит ил кунакларының чыгышларын Уфа шәһәрендә дә күрә алдылар. Көндез “Торатау” Конгресс-холлының югары мәйданчыгында Польша, Панама, Италия иҗат ансамбльләре уникаль шоу күрсәтте. Кичке сәгатьләрдә “Торатау” амфитеатрында фольклор коллективлары: Болгария, Испания, Казахстан, Колумбия катнашлыгында концерт программасы старт алды. Ырынбур дәүләт академия халык хоры, Русия җырчысы Тина Кузнецова һәм Zventa Sventana фолк-проекты кичәнең хедлайнерлары булды.
VI Бөтендөнья фольклориадасы турында барлык актуаль мәгълүмат хәзер мобиль гидта бар: https://folkloriada кonline. Биредә чаралар тәртибен, концертлар узачак мәйданчыклар һәм башкала кунакларына тәкъдим ителгән истәлекле урыннар турында мәгълүматны карарга, шулай ук зур халыкара форумның иң соңгы яңалыкларын белергә мөмкин.
Фестиваль үз эшен алдагы көннәрдә дә дәвам итәчәк, ул 10 июльдә тәмамланачак.
Зөһрә ИСЛАМОВА, Резеда ГАЛИКӘЕВА, Фәнүз ХӘБИБУЛЛИН, Ләйсән ЯКУПОВА.