Бала тәрбияләү дә — сәнгать

Винария Әфкать кызы — һөнәре буенча китапханәче. Йөзендә һәрвакыт ягымлы елмаю балкучы, якты карашлы ханымның кулыннан килмәгән эш юк: ул оста итеп тегә дә, чи­гә дә, бәйли дә. Авыл, район кү­ләмендә үткәрелүче кул эшлә­ре күргәзмәләрендә катнашып, югары казанышларга иреше. Винариянең ире Дим Кәүсәр улы ”Калинин” җәмгыяте элеваторында хезмәт сала. Ул да алтын куллы кешеләр затыннан: агачтан төрле сувенирларны коеп кына куя, тал чыбыгыннан оста итеп каз, үрдәк оялары да үрә. Санап китсәң, Винария белән Димне берләш­терүче күркәм сыйфатлар байтак: икесе дә искиткеч уңган, тыйнак, мәр­хәмәтле, икесе дә өзелеп балалар ярата. Өч балага — ике малай һәм бер кызга — гомер бүләк иткән Әһәдуллиннар бер ел элек гаиләләрен тагын да ишәйтергә карар кылган һәм ике ятимне тәрбиягә алган. Бүген 8 яшьлек Костя белән аның сеңлесе, 4 яшьлек Лиза аларга “әти-әни” дип дәшә, Динар, Дилә һәм Данияр да яңа туганнарын бик яраталар.
— Өлкән улыбыз Динарга 19 яшь тулды. Ул политехника колледжын тәмам­лады, әле эшкә урнашу мәшәкать­ләре белән мәшгуль, — ди Винария Әф­кать кызы. — Кызыбыз Дилә — 8нче сыйныф укучысы, Данияр быел беренче тапкыр мәктәп бусагасын атлап керде, Костя 2нче сыйныфка барды, ә Лизабыз балалар бакчасына йөри.
— Тәрбиягә ятим балалар алу уена ничек килдегез?
— Әти-әни хәстәреннән, гаилә җылы­сыннан мәхрүм сабыйларны бик кызганам. Алар хакындагы телевидение тапшыруларын да, гәзиттәге мәкалә­ләрне дә күз яшьләремә манчылмый карый, укый алмыйм. Үз балаларымны бераз аякка бастыргач, бер-ике ятим сабый алып, аларны да наз-сөюгә төреп тәрбияләү хыялы күңелемдә күптән яши иде. Хәзер шул изге хыялымны тормышка ашырырга нәкъ вакыттыр дип уйладым. Динар бе­лән Ди­­лә­без, канат чыгарган кош балалары сыман, тиздән ата йортын калдырып, үзаллы тормыш башлаячак, Даниярыбызга да иптәш булыр дип, ике ятимне үз канатыбыз астына сыйдырырга уйладык. Ирем дә, үзе ишле гаиләдә үскән кеше буларак, ниятемне хуплады, — ди Винария ханым .
Без сөйләшкәндә, Лиза Винария ханымның итәгеннән дә төшмәде, әле кечкенә куллары белән әнисенең кояш нурыдай алтын чәчләрен сыйпады, әле муенына сарылды. Балалар төшке аш алдыннан тезелешеп кулларын юарга чыгып киткән арада Винария Костя белән Лизаның язмышы хакында бәян итеп алды.
Бу сабыйларның үз әниләре исән, тик ул газизләрен “яшел елан”га алыштырган икән. Бернинди үгет-нәсыйхәтләр дә акылга китермәгәч, тиешле органнар аны ана хокукыннан мәхрүм иткән.
Балаларны туган йортларыннан барып алырга туры килде. Без сайланып йөрмәдек, нинди балалар бирсәләр, шуларны алырга риза булдык. Милләт­ләре башка булуы да куркытмады. Бала, милләте нинди булса да, бала бит инде ул, — ди Винария. — Еларлар дип шөбһә­ләнгән идек, алай булмады, исереп яткан әниләренә борылып та карамыйча, безгә, үз гомерләрендә беренче тапкыр күргән апа белән абыйга, күндәм генә ияреп чыгып киттеләр. Соңрак, безгә ияләшкәч, Кос­тя әнисенең үзен ничек каты итеп кыйнауларын сөйләде, йөрәгем өзгәләнде балакайны кызганудан. Шул кыйналулары эзсез үтмәгән: Костя­ның күзләре начар күрә, табибларга йөртәбез, дәвалау файда бирер дип өметләнәбез.
Лизаның да нервлары бик какшаган иде. Әле дә кайчак төн­нәрен кычкырып елап уяна да: “Әни, мине беркемгә дә бирмә!” — дип, кысып кочаклый. Милләт­ләре буенча мари булган Костя белән Ли­за бүген рәхәтләнеп татарча да сөй­ләшә, күрше-тирә балалары белән дә дуслашып өлгергәннәр.
Заманалар авыр, дип зарланучыларга Әһәдуллиннарны үрнәк итеп куеп була. Алар шәхси ихаталарында өч баш сыер малы, бихисап кош-корт асрый. Ит сатып, гаилә казнасын ярыйсы гына тулыландыралар. Быел, мәсәлән, алар 50 каз, 45 үрдәк, 25 күркә, 50 бройлер тавыгы үстергән.
— Базарга барып, сатып утыр­ганым юк, кош-корт итен йортыбыздан килеп алып китә­ләр, — ди Винария.
Былтыр Әһәдуллиннар, “Шәхси ихаталарны үстерү өчен” социаль программасында катнашып, 30 мең сум ак­ча алу­га ирешкән. Бу акча, әлбәттә, күркә, тавык чебешләре, үрдәк, каз бәб­кәсе алуга тотынылган.
— Эшләсәң, матур итеп яшәр­гә була, — ди гаилә башлыгы Дим Кәүсәр улы. — Киләчәктә мал, кош-корт санын тагын да ишәйтергә исәп тотабыз. Тик моның өчен зуррак участок кирәк безгә. Әле яшәгән өч бүлмәле фатирыбыз янындагы 6 сутый җир аз шул планнарыбызны тормышка ашырыр өчен.
Әһәдуллиннар Димнең туган авылы Имай-Утарда (Дүртөйле районы) өй салып чыккан булган, тик тора-бара анда мәктәп тә, балалар бакчасы да ябылган, шуңа алар, өр-яңа йортларын сатып, Мәскәү авылыннан фатир алып, күче­нергә мәҗ­бүр булган. Хәзер исә зуррак участоклы шәхси йорт сатып алу теләге белән яшиләр.
Винария белән Димнең балалары да кече яшьтән кул арасына кереп, хезмәт тәмен, ямен аңлап үсә. Малайлар әтилә­реннән агач эшләренә өй­рәнсә, кызлар әниләре белән ашарга пешерү, кул эшләре серләренә төшенә. Дилә, мәсәлән, район күләмендә үткәрелгән чигүчеләр бәйге­сендә беренче урын яулаган, ә республикада өченче урын алган.
Авылда мал-туар асраучылар елдан-ел азая, шуңа Әһәдул­линнарга унбиш көн саен көтүгә чыгарга туры килә. Тик алар зарланмый. “Өстәлеңнән балалар өчен сөт, каймак, катык кебек файдалы ризык­лар өзелмәсен дисәң, ялкаулашырга ярамый”, — ди Дим Кәүсәр улы. Шунысы да ихтирамга лаек: Әһәдул­линнар балалары өчен барлык яклап та уңайлы шартлар тудырырга тырыша: ул һәм кызла-рының һәркайсының дәрес әзерләү, ял итү өчен кечкенә булса да, заманча җиһазлан­дырылган үз почмагы бар. Һәр бала буш вакытында җа­ны теләгән түгәрәк­кә йөри, спорт белән шөгыль­ләнә. Винария, китапханәче буларак, балалары күңеленә туган телгә, әдәбиятка карата мәхәббәт орлыклары салу өчен зур көч куя. Алар “Кызыл таң” гәзитен генә түгел, “Әллүки” журналын да алдыра, кичләрен бергәләп укый.
— Ата-ананың төп бурычы — бәхетле балалар үстерү, аларны җәмгыятькә кирәкле шәхес итеп тәр­бияләү, — ди Әһәдуллиннар. — Якын­нарының сөюен тоеп үскән кешенең килә­чәктә офыклары киңрәк, яктырак булуы бәхәссез.