Яшел байлыгыбыз ышанычлы кулларда

Русия — урманнарга бай ил. Рәсми мәгълүматларга кара­ганда, дөньядагы барлык урман массивының 20-22 проценты безнең илгә туры килә. Бу күрсәткечләр һәр биш ел саен үзгәреп тора. Шушы вакыт арасында илебезнең барлык табигый-климатик зоналарына караучы мәйданнардагы урман­нарның төгәл исәбе алына. Җир өстендәге иң кыйммәт табигый байлыгыбыз миллионнарча гектар тәшкил итсә дә, Хөкүмәт тарафыннан кабул ителгән барлык чаралар да аларны нәтиҗәле һәм сакчыл тотынуны таләп итә.

Тарихка күз ташлап алыйк. Петр I патша хакимлек иткән чорда ук, мәсәлән, урман ресурслары белән нәтиҗәле идарә итүгә сәләтле белгечләр булдыру зарурлыгы туа. Шул рәвешле, 1703 елда патша указы белән илдә беренче тапкыр урман мәйданнары исәбе алына. Соңрак, 1798 елда, Павел I указы белән Русия империясендә беренче тапкыр Урман департаменты оештырыла. 1804 елда Царское селода беренче урманчылар мәктәбе ачыла. Шулай итеп, крестьяннарны урман эшләренә өйрәтә, агач куллану серләренә төшендерә башлыйлар.



2007 елга кадәр, ягъни Русиядә Урман кодексы кабул ителгәнче, аларны нәтиҗәле файдалануга кагылышлы законнарда каршылыклар күп иде. Кодексның яңа редакция­сендә урман фондын максатлы куллану мөмкин­лекләренә өстенлек бирелде. Аңа ярашлы, урманнар сакланышны тәэ­мин итүче, файдалануда һәм резервта булган категория­ләргә бүлен­де. Аның тәүгесен тереклекне савыктыручы, табигый яшеллек дөньясын булдыручы, су сакланышын, сани­тар-гигиена хәвефсезлеген тәэмин итүче һәм башка максатлардагы урман массивлары тәшкил итсә, файдаланылудагы категориягә яхшы сыйфатлы агач хәзерләү, сәнәгать кирәк-ярагы өчен материал алуга яраклы урманнар карый. Резервтагысы, аңлашылып тора, запастагы, сакланыштагы урманнар.

Әйткәндәй, дөньядагы агач сәнә­гате өчен таләп ителүче чимал запа­сының 25 проценты чамасы Русиягә туры килә. Шунысы да аеруча мөһим: “яшел калканыбыз” запасы күп булуга карамастан, аны сакларга һәм игътибарлы булырга кирәк.

Урман — йөзләрчә төрдәге агачлар дөньясы, аларның яшәешен тәэмин итүче табигый мохит булу белән генә чикләнми. Ул — экосистема чылбырын, яшеллек һәм андагы тереклек дөньясының бердәм яшәешен ышанычлы тәэмин итүче урын да. Анда үсүче йөзләрчә төр агач-куак, мең­нәр­­чә төр­дәге җан ияләре бер­дәм урман яшәешен тәэмин итә. Һәм, әйтергә кирәк, урман­чы­лар­ның тармакта эшләүче һәммә һөнәр иялә­ренең төп максаты шуңа юнәлтелгән.

Башкортстанның урман фонды 5,7 миллион гектарны били. Бу — Башкортстандагы барлык мәйданның 40 проценты дигән сүз. Халык хуҗа­лы­гының әлеге тармагында 3,5 мең чамасы кеше эшли.

Урманнарның республика икътисадын тулыландыруда да өлеше зур. Узган елда, мә­сә­лән, Башкортстандагы урман фондыннан файдаланган өчен төрле түләүләр буенча Русия казнасына — 304 миллион, урындагы бюджетка 102,5 миллион сум акча юнәлтелгән.

Дәүләт программасында каралганча, исәпле урман кисү планы билге­ләнгән күләмнән байтакка арттырып үтәлде. Тар­мак министры Динир Әх­мәт­­җанов билгеләвенчә, республикада урман сәнәгате мөмкин­лек­ләрен файдалану буенча резервлар зур.

Соңгы елларда Башкортстан урманнарны ясалма тер­гезү күрсәткече буенча Идел буе федераль округында лидер булып тора. Әлеге катего­рия­дәге мәйданнарны тергезү ил буенча 25 процент тәшкил итсә, Башкортстанда урман культураларын тергезү гомум күрсәткечтә 75 процентка җитә.

Республика урманчылары табигый байлыкларның сакланышын тәэмин итүгә дә зур көч сала. Ми­нистрлыкның урман инспекторлары тарафыннан ел башыннан 20 меңгә якын патруль-күзәтү чарасы оештырылган. Ведомствоара “Урман” дип аталган ике оператив-профилактика чарасы үткәрелгән. Урман хуҗалыгы министрлыгы әзерләгән бе­леш­мәгә караганда, ел башын­нан урман турындагы законнарны бозуның 1700 очрагы теркәлгән, шуларның 90 проценты чамасы — административ юнәлештә. Соңгы сигез айда салынган биш миллион сум күләмендәге гомум штраф­ларның яртысыннан күбрәге юллап алынган.

Тиздән Башкортстан урманчыларын тагын да куаныч­лырак бәйрәм көтә. Министрлык оештырылуга 50 ел тулачак. Билгеле, яшел байлыгыбыз сагында үз һөнәренә тугры һәм аңа җаваплы караучы урманчыларыбыз булганда, яшел­­лек дөнья­сында закон бозуларның да, уртак байлыгыбызны әрәм-шәрәм итүче­ләр­­нең дә елдан-ел кимия­чә­генә ышаныч зур.