Авыл язмышы нәфис кулларда

Авылга яшєргє тўгел, ял итєргє кайту кўњеллерєк дип исєпли кўплєр. Без инде кўптєн шєћєр уњайлыкларына кўнеккєнбез, бераз гына ялкауланган, калынайганнар да бар... Тањ белєн торып йїгерє-йїгерє мал карасак, кар кїрєсєк, су ташып керлєр юсак, хєл башкача булыр иде, бєлки. Ни їчен без шєћєр тормышын сайладык соњ?

Єти-єни кечкенєдєн: “Менє ўсеп ђитєрсењ. Шєћєргє барып, югары белем алырсыњ. Анда тїплєнеп, кеше булырсыњ, безнењ кебек авылда бил бїкмєссењ”, дип тєкрарлады. Мєктєп тємамлагач, кечкенєдєн канга сењгєн шушы планнан башка тормыш кўз алдына да килмєде. Югыйсє, туган авылда яшєгєн ничє буын єби-бабайлар кеше булмаганнармы икєнни, дигєн сорау башка килергє тиеш иде. Є бит булганнар, ниндирєк кешелєр булганнар єле! Иген игеп, мал асраган, итєк тутырып бала ўстергєннєр. Бабаларыбыз кемгє їйлєнергє аптырап йїрмєгєн, кайберлєре хәтта икешєр хатын алып яшєгєн.

Авылларныњ сўнўенє халык гаепле тўгел, билгеле, бу очракта ул — каза кўрўче генє. Ярый, төрле елларда авылны бетерүгә көчен салган аерым ђитєкчелєрдєн уњмадык та, ди... Ємма авылны тырышып-тырмашып, ўзебез дє юк итєргє булышабыз тўгелме?!

Нигє кўпчелек ата-ана баласын авылдан куып дигєндєй ђибєрє соњ? Аныњ шєћєрдє ничек кїн кўрєчєген яхшы белєме ул? Әйе, элегрєк авыл балаларына артык куркыныч тўгел иде шєћєр. Є хєзер? Єти-єнисеннєн, кўрше-кўлєннєн оялып кылмаган кырын эшлєрне дә хәзер рєхєтлєнеп башкара алар — тїнге клубларда, тулай торак бўлмєлєрендє рєхєтлєнеп кєеф-сафа кора, тємєкегє, шєрабка ылыгып китє. Барысы да тўгел, билгеле. Без монда авыл баласы алдында моња кадєр ул кўрмєгєн мїмкинлеклєр турында сўз алып барабыз. Шєћєрнеке кўбрєк ата-анасы кўзєтўе астында да бит...

Биш ел укып алган югары белем турындагы дипломын тотып авылга кайтучылар кўпме? Юк инде, калада урам себерсє себерє, ємма “высший образование”сен тирескє кўмми. Шунда гаилє кора, бала таба. Фатир юк ћєм булмаячак та, балалар бакчасына озын чират. Бала мєктєпкє китсє, аны ничек илтеп куясы, барып аласы ћєм тагын мењ тїрле проблема… Є бит авылда болар ђињелрєк хєл ителє.

Без, ата-аналар аларны кече яшьтєн югары белем алырга, уњышлы карьера ясарга їндибез. Уку да, эшлєў дє кирєк, єлбєттє. Ємма бу яшєў максаты, бєхетле булуныњ бердєнбер юлы тўгелдер. Яшь кызларга нєфесне барысыннан їстен куймаска, калада башны кая куярга белми йїргєнче, тыныч кына авылда дїнья кїтєргє, бєбилєр ўстерергє, ир хатыны булуныњ рєхєтен кўрергє кињєш итєргє, шуња їйрєтергє кирєктер. Сүнеп барган авылларга да җан өрәчәк нәфис куллар!

Бүгенге авыл хатын-кызы кем соң ул? Урта яшьтәге­ләрнең күбесе — ир хатыны. Чөнки авылда ир-атсыз дөнья көтү авырга төшә. Башкортстан авылларында яшәүче гүзәл затларның 84 проценты кияү­дә, аларның 8 проценты – тол, 6 проценты гына ирдән аерыл­ган. Күпбалалы гаилә­ләрнең күбесе авылларда яши.

Авылда һәркемнең тормышы — халыкның күз алдында, монда безне капчыкта озак саклый алмыйсың. Шуңа да авыл-хатын кызлары әхлак ягыннан тотрыклы.

Кушнаренко районының Чыршы-Тартыш авылында яшәүче Светлана Миңдәүлә­то­ваны язмыш күп сыный. Беренче саф мәхәббәт­тән ярал­ган гаиләсе җимерелә — ире фаҗигале һәлак була. Ишелеп килгән кайгы астында калмас өчен кайсы юлны сайлыйсы — тайгагы ымсындыра, турысы сикәлтәләре белән куркуга сала. Әмма аның туры юлдан тайпылырга башына да килми, бөтен авыл, иренең туганнары, биата-анасы, әти-әнисе, ни­һаять, пар алмадай татлы ике кызы аннан көчле булуын көтә. Ә тормыш сынаулы карашын йөрәгеңә батырган...

Яшь хатын хәсрәтләрен басу чарасын хезмәттә таба. Ире урынына да җигелә ул тормыш арбасына, аның өчен дә ярсып тормыш көтә. Ишек алдындагы, мал арасындагы эшләрне төгәлләп керүгә кул эшләренә тотына – чигә, бәйли, пешеренә, өй базын кышка кабымлыклар белән тутыра.

Берничә елдан аның да тормыш юлында таяныч булырдай ир кеше пәйда була, Фларит белән алар янә өч балага гомер бирәләр. Күпба­ла­лы гаиләнең бетмәс мәшә­кать­ләре, күңелле ыгы-зыгылары белән тормыш дәвам итә.
Әмма алар капкасын янә кайгы җиле бәреп керә. Инде монысына ничек түзәсе — үлемечле чир аларның газиз баласын алып китә. Гүзәл затның ефәктән дә нечкә күңел кылларын тимер-корыч итәр бала кайгысы.

Бүген инде Светлана Сабир кызы — гомер уртасына кереп баручы хатын, әни һәм дәү әни. Ул бүген биш вакыт намазын, уразасын калдырмыйча шәри­гать кануннары белән яши. Әмма кыйблага карап дога укып кына утырмый, мөсел­манча озын күлмәк итәген җай гына күтәрә биреп, “корыч ат”ын иярли дә авыллар буйлап җилдерә. Страховкалау агенты ул. Рульгә утыруына да хәтсез вакыт узган. Өйгә кайтып, машинадан төшүенә йорт эшләре, кош-корт, мал-туар каршылый. Балалары — һәр эштә беренче ярдәм-челәре. Әти-әнисе Светлана кызларының дөрес юлдан бер дә тайпылмаячагына ышанган кебек үк, ул да балаларына төпле, уңганлык һәм чыдамлык белән ныгытылган авыл тәр­бия­се бирә алуына сөенеп бетә алмый. Шәһәр ялт-йолт килүче утлары белән ымсындырса да, авыл кешенең рух ныклыгы, күңел сафлыгы сагында тора, аны көчле һәм җиңелмәс итә, күрәсең.