Мин ничек маймыл булдым

Оештыру комитеты әгъ­залары hәм ярдәмче төр­кем, үзсүзле, үзенчә­лекле Кәҗә елын озатып, ягымлы, нәзакәтле Маймыл елын каршы алырга әзер­ләнеп ярты төнгә кадәр утырды.

Әлбәттә, алыштыргысыз профкомыбыз, гадәттәгечә, үзләрен гримлап та торасы юк дип, Чыршы бәйрәменең төп кунаклары Кыш бабай hәм Карсылу роленә сакалбай Габдрахман агай белән “Сылукай” район конкурсында җинү яулаган сәр­кәтип Гөлфияне тәкъ­дим итте. Музыкаль бизә­леш автоматик рәвеш­тә миңа йөкләтелде. Маймыл “вазыйфасы” әлегә буш булып калды, чөнки яраклы кандидат табылмады.

Аны уйлавым белән серле, уйчан соры күзләре, коточкыч йөнтәс йөзе күз алдыма килде. Кинәт кенә хәлсезләндем, үлеп ашыйсым килүдән микән, тирән итеп исни башладым, ерактан начар күргән күзләрем йомылды, гәүдәм, миңа буйсынмыйча, төпсез упкынга – җәhәннәм чокырына төшеп китте. Үземнең дә моңа каршылык күрсә­тәсем килмәде... Җәhән­нәм­гә очып барганда борынгы бабаларыбыз токы­мының җиргә тиеп торган озын кулларын, кәкре аякларын күргәндәй булдым. Миңа рәхәт, ихтыярсыздан елмаям, шунда көмеш төсенә кереп, такырая башлаган башыма дуамал уй килде – бу урман карачкысын гармун уйнарга өйрәткәндә ничек булыр икән? Циркта ул велосипедта җилдерә, матай да йөртә бит. Кыскасы, бетмәс-төкәнмәс фантазиямә бирелеп, уйларымны тапкыр, актив һәм кызыксынучан джунглида яшәүчедә туплап, hич көтмәгәндә яңача гәүдәләнү кичердем. Табигать законнарын, Чарльз Дарвинның кешенең маймылдан яралу теориясен җимереп, гасырлар дәва­мында тутыгып өлгергән эволюция тәгәр­мәчен кире­гә әйләндереп җибәрдем. Шундый хик­мәтле маҗа­рага юлыктым мин узган Яңа ел алдыннан, җәмә­гать...

Менә болайрак булды ул. Баш бармак юанлыгы тимерчыбыктан җыелган, үзебез­нең бер бүлмәле фатирыбызга тәңгәл килеп торган читлек эченә барып эләк­кәнмен. Мин — йөнтәс кыргый хайван, йодрыкларымны йомарлап, бөтен көчемә күкрәк читлегемә бәргәлим. Почмактан поч­макка чабулап йөргәннән соң, читлек түшәменә сикерәм, үткен тешләрем белән, скрипка кыллары өзелгән аваз чыгарып, тимерчыбыкны киме­рәм. Балалар, сылу кызлар, куркып, тайпыла. Мин төрлечә маймылландым: барысына да телемне күрсәттем, йон арасыннан бет hәм бөрчә эзләп сыттым, борын ти­шек­ләремдә рәхәтләнеп казындым, салынып торган иреннәремне очлайтып, кыргый тавыш белән оран салдым. Аннары кулга гармун алып, таныш көйләрне көйләдем. Гармуныма кушылып җыр да сузам, көйгә китереп кәкре аякларым белән басып та куям. “Концерт”ым тамашачыларда уңыш яулады.

Шәhәрнең асты өскә әйләнде, бар да мәш килде. Кечесе, олысы, сөйләшә торган hәм гармунда уйнаучы маймылны — XXI гасыр могҗизасын күрергә ашыктылар. Касса алдында кызыксынган халык төркеме җыелды, билетлар барысына да җитмәгәнлектән, гауга купты. “Кыргый хайваннарны саклау” җәмгыяте вәкилләре читлек янында киңәшләшеп, зоопарк директорының башбаштаклыгы, маймылның музыкаль сәләтен кулланып, законсыз рәвештә акча җый­ганлыгы турында шәhәр башлыгына мөрәҗәгатъ итәргә дип килеште. Ә минем кеше кыяфәтенә керәсем килде, тик ялваруларымны ишетмәделәр, читлек янында тәртип­сезлек башланды.

— Кемгәдер охшаган кебек ул… — дип, күзлеген төзәтә төшеп, алдыма банан ташлады бер әбекәй.

— Әйе шул, йөзе күршемне хәтерләтә, — дип, аның сүзен бүлдерде таякка таянган ахирәте — гармун уйнавын әйт әле син аның, башкарган җырына кадәр күңелгә ятып тора...

Түзәрлегем калмады, хәлсезләнеп пычрак идәнгә аудым hәм: “Чы-га-ры-ы-гыз ми-и-не мо-он-нан!” – дип пышылдап, аңымны югалттым. Шул мизгелдә барысы да юкка чыкты, күз алдымда ут өермәсе барлыкка килде. Башым чатный. Йөрәгем, үзем кебек иреккә омтылып, чиктән тыш тынычсызлана, үрсә­ләнә. Кинәт, җанга сихәт биреп, джунглида сезонлы яңгырлар астында үткән ваемсыз балачагымны искә төшереп, салкын тамчылар сикерешә башлады. Рәхәт­лек тойгысы барлык күзә­нәкләремә таралды. Күзлә­ремне ачып жибәрдем...

...Мин тамаша залының сәхнәсендә ятам икән — димәк, мин иректә! Хез­мәттәшләрем уратып алган да “Ур-рр-ра-а!” кычкыралар. Кызыл күлмәк кигән сокландыргыч Гөлфия, иелә төшеп, сиптергеч белән исерткеч хушбуйны хәтерләтүче сыекча бөрки, профком тырышып сөлге болгый, шул ук вакытта юешләнгән битемә шапылдатып та ала. Габдрахман агай башымны күтәреп сирәк сары тешләрен күрсәтеп елмая, карлыга төшкән калын тавышы белән: “Вә-ә-әт, Маймылыбыз да hушына килде!” — дип, мине үчекли.

Хикмәтле маҗаралар аша үтеп, кызыл Маймыл елының героена әйлән­дем...

Киләсе ел кызыл Әтәч елы була ди, җәмәгать... Әнә, Габдрахман агай әтәчләнеп, күкрәк сугып нидер исбатлап, сүз көрәш­тереп йөри. Чын әтәч инде менә!