Люпин, чөгендер, арпага ихтыяҗ елдан-ел арта

Биредә язгы басу эшләренә 15 апрельдә үк керешсәләр дә, һава шартларына бәйле, ул шактый озакка сузылды. Соң булса да, уң булсын, дигәндәй, ниһаять, хуҗалык механизаторлары язгы чәчүне тәмамлау алдында тора.

Руслан Әюпов өчен Бүздәк җирендә хуҗа­лык җитәкчесе сыйфатында бу — беренче чәчү. Дәүләкән шәһәрен­дә туып, Аграр университетны тәмамлаган егет тармакта ярыйсы гына тәҗрибә туплаган. Әлшәй районының Аксен элеваторында, аннары бире­дәге “Колос” агрофирмасында, Уфа янындагы “Урал-агро” җәмгыя­тендә җи­тәкче вазыйфалар башкарган. Агымдагы елның февраленнән – “Башкирагроинвест”ның Бүз­дәк бүлеге идарәчесе. Гомумән, яшь булса да, җитәкчелек дилбегәсен кыю тота егет. Бу сыйфаты инде әти­сеннән — Дәүләкән төбә­гендәге күптәнге танышым, биредә КПСС район комите­тының авыл хуҗалыгы бүлеге мөдире, аннары Казангол тәҗрибә хуҗалыгы директоры булып эшләгән Сәрвәр Әюпов­тан киләдер. Очрашып-танышкач та яшь җитәкче, озак сүз куертып тормыйча, басуга алып китте. Барышлый ук эшләр торышы, чәчү барышы белән таныштырды:
— Хуҗалыкның сөренте мәйданы 15 мең гектардан артык, — ди ул. — Язгы чәчү шу­ның 12 мең гектарында башкарылачак. Уҗым культуралары быел 1800 гектар били, шуның 520 гектарына арыш чәчелгән, калганында — көзге бодай. Бу басулар тулысынча ашлама белән тукландырылды, һәр гектар 150 килограмм химик матдә алды.

Сүз дә юк, гаять зур эш күләме бит бу, мәйданнар ким дигәндә уртача өч хуҗалыкка торырлык. Әмма монда югары җитештерүчәнле заманча техникага исәп тоталар. Шундый агрегатларның берсе — “Citan-12000” чәчү комплексы — без килгән басуда эш башларга гына тора иде.

— Агрегат кичә генә кайтты, — ди баш агроном Радмир Вәлиев. — Көйләп-сынап карадык, күз тимәсен, әйбәт эшли. Чәчкечнең киңлеге 12 метр, җитештерүчәнлеге зур, димәк. Мондый агрегат сменага 100 гектар чәчәргә сәләтле.

Әлеге 183 гектарлы басуда хуҗалык өчен яңа төр мал азыгы культурасы — люпин үстер­мәкчеләр. Аксымга гаять бай культура бу, 38 процент тәшкил итә. Моңарчы төрдәш культуралардан нут үстереп караганнар. Хәзер аңа алмашка люпин килә, димәк. Чәчү комплексына идарә итү бай тәҗрибәле механизаторлар Иван Гришин һәм Заһит Таһировка тапшырылган. Орлык белән тәэмин итү — алдынгы шофер Рим Диникеев иңнәрендә.

Гомумән, “Башкирагроинвест” җәмгыятендә икьтисади яктан файдалы культуралар игүгә юнәлеш күптән алынган. Алар арасында беренче урында, әлбәттә, шикәр чөгендере тора. Быел ул 2830 гектарда үсте­реләчәк. Аны чәчү, нигездә, тәмамланган. Гомумән, биредә кыр эшләре тәүлек әйләнәсенә алып барыла, шуңа да эшне тиз тоталар. Моңа инде механизаторлар Илмир Зөбәеров, Фәдис Галәвиев, Фәйруз Моратов һәм Рим Әхмәев тырышлыгы белән ирешелә.

Бөртеклеләрдән иң зур мәйданнар арпа өлешенә туры килә. Соңгы елларда төбәктә эре дуңгызчылык комплекслары эшли башлау белән, мал азыгы буларак, бу культурага да ихтыяҗ сизелерлек артты. Шуны күздә тотып, быел арпа басуларын 2360 гектарга җиткер­гәннәр. Әлбәттә, мул уңышка исәп тоталар. Әлеге максатта минераль ашламалар нәтиҗәле кулланыла. Атап әйткәндә, бөртеклеләрнең һәр гектарына — 100, ә чөгендер план­та­цияләренең һәр гектарына 200шәр килограмм исәбеннән химик препаратлар кертелгән.

Чәчү эшләре белән беррәт­тән, үсентеләр күтәрелгән басуларны химик утау да оештырылган. Димәк, быелгы уңышка нигез ныклы салынган.