Читкә йөрмәсәң – йокмас!

2016 ел башыннан республикада 2493 ВИЧ-инфекцияле кеше ачыкланган, аларның 1589ы (63,74%) – ир-атлар, 904е (36, 26%) – хатын-кызлар. 2445 кеше – Башкортстаннан. Авыру ачыкланган 486 йөкле хатын-кыз исәпкә алынган, 357 авыру хатын-кыз бала тапты. ВИЧ-инфекциядән 837 кеше һәлак булды, – ди Гөлфия Фәйзелкави кызы.

Авыручылар авылларга кара­ганда, шәһәрләрдә күбрәк булуын да билгеләде табиб. Мәсәлән, бүгенге көндә шәһәрдә 10499 кеше авыру йөртүче булса, авыл җирендә бу сан – 5724.

– ВИЧ-инфекция – җитди авыру. Аны кеше иммунодефициты вирусы китереп чыгара. Иммунодефицит – организмның төрле инфекцияләргә каршы тора алмаган халәте. ВИЧ бары тик кеше организмында гына яши һәм үрчи, – ди баш табиб урынбасары. – СПИД – алынган иммунодефицит синдромы. СПИД стадиясендә организм ВИЧ-инфекция фонында үсешкән авыруларны берничек тә җиңә алмый, кеше үлә.



Кызганычка каршы, организмда ВИЧны тулысынча юк итүче дару әлегә уйлап табылмаган. Авырудан саклануның бердән­бер юлы — аны йоктырмау һәм профилактика чараларын үтәү. Моның өчен иң башта инфекциянең йогу юлларын белергә кирәк. Алар бер­ничә:

Сексуаль контакт. Әгәр партнерда җенси юл белән бирелүче инфек­цияләр булса, ВИЧ йоктыру куркынычы тагын да арта. Хәтта презерватив та йөз про­цент­лы саклану чарасы була алмый.

Кан аша. Вирус организмга зарарланган кан аша йогарга мөмкин. Бик еш кына уртак шприцлар, энәләр кулланганда, татуировка, пирсинг ясаганда, вирус белән зарарланган кан ярага эләккән очракта, вируска тикшерел­мәгән кан күчер­гәндә. Гади шәхси гигиена таләпләрен үтәгәндә дә (теш щеткасы, кырыну һәм маникюр җи­һаз­лары­ның индивидуаль булуы мотлак) көнкүрештә ВИЧ йоктыруны урап узарга мөмкин.

Анадан балага. Авыру инфекция йөртүче анадан йөкле вакытында, бала тапканда һәм имезгәндә йогарга мөмкин. Бүген ВИЧ-инфекцияле хатын-кызлар­ның сәламәт бала таба алу мөмкинлеге зур. Моның өчен авырлы чакта һәм бала тудырганнан соң тиешле профилактик дәва алырга һәм баланы имез­мәскә, ә махсус катнашмалар белән тукландырырга кирәк.

Иммунодефицит вирусы кешенең барлык биологик сыекчаларында булырга мөмкин, ләкин алар­ның ба­ры тик өчесе генә авыруны йоктырырлык концентра­циядә була: кан, ана сөте, ир­ләр һәм хатын-кызлар сыекчалары (җенси юл аша).

— Күпләр авыру йөрт­кән кеше белән хәтта аралашырга да курка. Бу дөрес түгелдер? Нәрсәдән курыкмаска кирәк? — дип сорашам табибтан.

— Иммунодефицит вирусы бары тик кеше организмында гына яши ала, тышкы мохиттә ул шунда ук үлә. Шуңа күрә ВИЧны берничек тә бассейнда, спорт белән шөгыль­лән-гәндә, черки тешләве аша йоктырырга мөмкин түгел. Авыру кешенең тиресе, төкреге, күз яше һәм башка биологик сыекчалар (югарыда телгә алынганнардан башка) куркыныч тудырмый, — ди Гөлфия Идрисова. — ВИЧ-инфекция — СПИД стадия­сенә күчер­мичә, контрольдә тотарга мөмкин булган йогышлы хроник авыру. Бу җитди диагноз, ләкин хөкем карары түгел. Тиешле дәвалау ал­ганда пациент­ларның гомер озынлыгы статистика буенча уртача гомер озынлыгыннан аерылмый диярлек. Русия Федерациясе кешеләре өчен ВИЧ-ин­фек­циядән медицина яр­дәме бушлай.

— ВИЧ-инфекция ачыкланган кешегә иң беренче чиратта нишләргә?

— Кичекмәстән СПИДка каршы көрәш һәм профилактика үзәгенә яисә теркә­лү урыны буенча йогышлы авырулар кабинетына мө­рә­җәгать итәргә һәм исәпкә басарга кирәк. Һич кенә дә паникага бирелергә ярамый, — дип ассызыклый табиб. — Мотлак рәвештә яңадан тест үтеп карарга кирәк. Кайвакыт нәтиҗә ялгыш булырга да мөмкин. Ләкин ике тапкыр үткән тестның ялгыш нәтиҗә бирүе мөмкин түгел. Иң мөһиме, шунда ук тиешле белгечкә мөрәҗәгать итү зарур. Ул сезнең барлык сорауларыгызга да җавап табар. Махсус диета, иммунитетны нормада тотучы препаратлар кирәк булачак. Әйткәндәй, тикшеренү, дә­валану бушка. Ул никадәр иртәрәк башланса, шулка­дәр яхшы. Әлбәттә, мондый авыру ачыклану турындагы яңалыкны кабул итү җиңел түгел. Шуңа күрә психологка мөрәҗә­гать итәргә киңәш бирәм. Ул бу хәлне кабул итәргә, аңларга һәм проблемадан чыгу юлларын табарга ярдәм итәр. Үз-үзеңә бик­лә­нергә түгел, кешеләр белән аралашып, элеккечә яшәргә тырышырга кирәк. Ләкин бәйләнешкә кергән­дә башка кешенең сәла­мәтлеге һәм гомере өчен җаваплы булуыңны онытмаска кирәк. Партнердан авыруны яше­рергә ярамый. Организмдагы һәр үзгәрешне табибка әйтеп торырга кирәк.

Махсус препаратлар кулланмаганда ВИЧ йоктырган кеше ун елдан артык яши алмый. Шулай да һәр очрак индивидуаль. Тормыш рәвеше, иммунитет ныклыгы, дөрес туклану мөһим. Бүген вирус белән көрәшү өчен препаратлар күп, алар бушлай бирелә. Шуңа табибка вакытында мөрәҗәгать итү бик мөһим. Бары тик сә­ламәтлегенә игътибарлы булганда һәм дөрес дәва­лау алганда гына кеше гомерен сыйфатлы итә һәм озайта ала.