-4 °С
Болытлы
Барлык яңалыклар
Сәламәтлек саклау
9 август 2021, 10:30
“Прививка ясатмыйм, чөнки...”
Вакциналауга шикләнеп караучыларны борчыган көнүзәк сорауларга белгечләр җавап бирде.
“Прививка ясатмыйм, чөнки...”
Республикада коронавируска каршы киңкүләм вакциналау дәвам итә. Һәркайсыбызның элекке нормаль тормышка кире кайтасы килә. Моны бер генә юл белән башкарып була, ул — вакцина ясату. Әмма прививка турында төрле имеш-мимешләр дә ишетелеп кенә тора. Без бүген шуларның кайберләренә тукталырга булдык. Сорауларга билгеле табиблар ачыклык кертә.
— Прививкадан соң да чирне авыр үткәрәләр, диләр, шул дөресме?
— Вакциналау үзенең нәтиҗәлелеген раслады. Авырудан организмның максималь яклануы беренче вакцинадан соң 42 көн узгач була, ә инде беренче прививка вирус йоктыру ихтималлыгын 70-80 процентка киметә.
Әгәр дә интенсив рәвештә вакциналансак һәм битлекләр киеп йөрсәк, минем фараз — оптимистик. Пик ике-өч айдан үтәчәк, — ди медицина фәннәре докторы, БДМУның эпидемиология кафедрасы мөдире, Республика клиник инфекция дәваханәсенең баш табибы Азат Мөхәммәтҗанов.
— Күптән түгел салкын тидердем. Әлегә сиңа прививка ясатырга ярамый, диделәр. Ә кайчан ярый?
— 2-4 атнадан прививка ясатырга була. Ә кайбер очракларда авыр симптомнар узганнан соң ук прививка ясатырга мөмкин. Һәр конкрет очракта сезгә дәвалаучы табиб төгәлрәк җавап бирәчәк, — ди Башкортстанның баш инфекционисты, БДМУның йогышлы авырулар кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Дамир Вәлишин.
— Прививкадан соң 1 ай алкоголь кулланырга ярамый, имеш...
— Нәрсә ул прививка? Сезнең организмга көчсез вирус кертәләр, иммун системасы аны “җиңәргә” һәм алга таба иммунитет эшләп чыгарырга тиеш. Алкоголь иммунитет системасына турыдан-туры йогынты ясамый, ләкин бу — сезнең организмга өстәмә йөкләнеш. Айлык “коры закон” турында сүз бармый, әмма һәр этаптан соң берничә көн тыелып тору яхшырак. Бу — барлык прививкалар вакытында да шулай, — ди БДМУның микробиология һәм вирусология кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Марсель Тойгынов.
— Миндә антитәнчекләр бар, димәк, прививка ясату кирәкми?
— Тестларга һәм тикшеренүләргә вакытыгызны һәм акчагызны сарыф итмәскә мөмкин, әгәр үзегезне яхшы хис итәсез һәм авырмыйсыз икән, прививка ясатыгыз. Антитәнчек булу прививка ясатуга каршы күрсәткеч түгел, — ди Уфаның Дим районы клиник дәваханәсе терапия бүлеге мөдире Руслан Гомәров.
— Прививкадан соң мин сәламәт бала тудыра алачакмынмы?
— Вакциналау белән йөклелек агышы һәм сәламәт бала туу арасында бәйләнеш юк. Киресенчә, хәзер, тикшеренүләр сериясеннән соң, йөкле хатын-кызларга да прививка ясатырга кирәклеге ачыкланды, чөнки коронавирус балада гипоксия барлыкка китерә, — ди БДМУның йогышлы авырулар кафедрасы профессоры, медицина фәннәре докторы Рәсимә Морзабаева.
— Прививкадан соң үземне начар хис итсәм, нишләргә?
— Вакцинадан соң организмның реакциясен тикшерү өчен сездән 15 минут чамасы поликлиникада калуны сораячаклар һәм анафилактик шок булмавын тикшерәчәкләр. Бу — барлык прививкалардан соң гадәти таләп, һәм моны күпертү дөрес түгел. Кайвакыт вакциналаудан соң температура күтәрелә, буыннар сызлый, хәлсезлек башлана. Бу да — билгеле һәм көтелгән реакция, ул, гадәттә, бер көннән соң уза, — ди БДМУның 2нче госпиталь терапиясе кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Булат Бакиров.
— COVID-19дан ясатылган вакцина кешенең ДНКсын үзгәртә, дип тә куркыталар. Бу дөресме?
— Бу мөмкин түгел. Вакциналар ДНКга йогынты ясамый. Алар башкача йогынты ясый — коронавирусның генетик материалы фрагментлары булган иммун күзәнәкләрен “таныштыралар”. Аларның күзәнәкләре вируслардан саклаучы антитәнчекләр эшләп чыгара башлый. ДНКның монда бөтенләй катнашы юк, — ди биология фәннәре докторы, профессор, Башкортстан Фәннәр академиясе академигы, Биохимия һәм генетика институты директоры вазыйфасын башкаручы Эльза Хөснетдинова.
— Болай да иммунитетым йомшак. Прививка хәлемне тагын да начарайтмасмы?
— Сезгә вакцина ясаганда коронавирусның үзен түгел, ә аның бернигә дә сәләтле булмаган кечкенә өлешен кертәләр. Мәсәлән, машинаның руле, фаралары үзләре генә бара алмый, автомобиль тулысынча кирәк. Бу — иммун системасын чын, тулы бер вирус белән таныштыруның ике ысулының берсе. Икенчесе — чын-чынлап коронавирус белән авыру. Йомшак иммунитеты булган кешеләр өчен беренче ысул яхшырак, ул организмны вирус белән йомшак кына “таныштыра”.
Миф буталчыклык аркасында барлыкка килгән: микроблар нигезендә вакциналар бар. Бу күп кенә балалар вакциналарында, мәсәлән, холера, туберкулездан прививкада бар. Әгәр иммун системасы бөтенләй начар икән, кешенең җиңел формада авыру ихтималы бар, — ди Өстәмә һөнәри белем бирү институтының лаборатория диагностикасы кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Александр Гыйльманов.
— “Спутник-V” — бик куркыныч вакцина, диләр. Башка илләрнең аны кабул итмәве хакмы?
— Бу дөрес түгел! Беренчедән, “Спутник V” инде 67 илдә теркәлгән. Икенчедән, бу вакцина өч клиник сынау фазасы узды: препарат хәвефсез һәм нәтиҗәле. Өченчедән, вакцина турында дөньяви билгеле галимнәр, шул исәптән Нобель премиясе лауреатлары, яхшы фикердә, — ди медицина фәннәре докторы Александр Гыйльманов.
— Коронавирустан вакцина организмга ничек тәэсир итә?
— Иммунитет вакцина белән беренче тапкыр “танышканда”, ул иммун күзәнәкләренең ике төрен эшли башлый: В һәм Т типлары. Күзәнәкләрдә антитәнчекләр актив эшләп чыгарыла, әмма вакцинаның икенче дозасыннан башка берничә атнадан бу иммуноглобулиннарның саны кискен кими. Т-лимфоцитлар — иммунитет системасының төп коралы. Нәкъ менә шушы күзәнәкләр вирусны эзләп таба һәм патогенны юк итә. Т-күзәнәкләрнең төп проблемасы шунда: вакциналауның беренче этабыннан соң иммунитет системасы бик аз санда Т-лимфоцитлар тудыра, һәм организм вирус белән очрашуга әзер булмый.
Икенчесе — бустерная — вакцина дозасы иммунитет җавабының икенче өлешен кертә, нәтиҗәдә, организм күбрәк Т-күзәнәкләр эшләп чыгара һәм озак вакытлы иммунитет “хәтерен” формалаштыра. Бу процесс, шулай ук, В-күзәнәкне вирус бәреп керүгә тизрәк җавап бирергә, тизрәк бүлешергә һәм нәтиҗәлерәк антитәнчекләр эшләргә күнектерә.
Бүгенге көндә COVID-19 вакциналарында булган барлык медицина тикшеренүләре нәтиҗәләре икенче дозаның саклану дәрәҗәсен берничә тапкыр арттыруын күрсәтә. Израиль галимнәре коронавирус ясау өчен вакцина алган пациентларның антитәнчекләре бер тапкыр прививка ясатучыларныкыннан 6-12 тапкыр югарырак, дигән нәтиҗәгә килде. Күргәнебезчә, вакциналауның икенче этабы ышанычлы саклану өчен мөһим, — диде медицина фәннәре докторы Александр Гыйльманов.
— Прививкадан соң да чирне авыр үткәрәләр, диләр, шул дөресме?
— Вакциналау үзенең нәтиҗәлелеген раслады. Авырудан организмның максималь яклануы беренче вакцинадан соң 42 көн узгач була, ә инде беренче прививка вирус йоктыру ихтималлыгын 70-80 процентка киметә.
Әгәр дә интенсив рәвештә вакциналансак һәм битлекләр киеп йөрсәк, минем фараз — оптимистик. Пик ике-өч айдан үтәчәк, — ди медицина фәннәре докторы, БДМУның эпидемиология кафедрасы мөдире, Республика клиник инфекция дәваханәсенең баш табибы Азат Мөхәммәтҗанов.
— Күптән түгел салкын тидердем. Әлегә сиңа прививка ясатырга ярамый, диделәр. Ә кайчан ярый?
— 2-4 атнадан прививка ясатырга була. Ә кайбер очракларда авыр симптомнар узганнан соң ук прививка ясатырга мөмкин. Һәр конкрет очракта сезгә дәвалаучы табиб төгәлрәк җавап бирәчәк, — ди Башкортстанның баш инфекционисты, БДМУның йогышлы авырулар кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Дамир Вәлишин.
— Прививкадан соң 1 ай алкоголь кулланырга ярамый, имеш...
— Нәрсә ул прививка? Сезнең организмга көчсез вирус кертәләр, иммун системасы аны “җиңәргә” һәм алга таба иммунитет эшләп чыгарырга тиеш. Алкоголь иммунитет системасына турыдан-туры йогынты ясамый, ләкин бу — сезнең организмга өстәмә йөкләнеш. Айлык “коры закон” турында сүз бармый, әмма һәр этаптан соң берничә көн тыелып тору яхшырак. Бу — барлык прививкалар вакытында да шулай, — ди БДМУның микробиология һәм вирусология кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Марсель Тойгынов.
— Миндә антитәнчекләр бар, димәк, прививка ясату кирәкми?
— Тестларга һәм тикшеренүләргә вакытыгызны һәм акчагызны сарыф итмәскә мөмкин, әгәр үзегезне яхшы хис итәсез һәм авырмыйсыз икән, прививка ясатыгыз. Антитәнчек булу прививка ясатуга каршы күрсәткеч түгел, — ди Уфаның Дим районы клиник дәваханәсе терапия бүлеге мөдире Руслан Гомәров.
— Прививкадан соң мин сәламәт бала тудыра алачакмынмы?
— Вакциналау белән йөклелек агышы һәм сәламәт бала туу арасында бәйләнеш юк. Киресенчә, хәзер, тикшеренүләр сериясеннән соң, йөкле хатын-кызларга да прививка ясатырга кирәклеге ачыкланды, чөнки коронавирус балада гипоксия барлыкка китерә, — ди БДМУның йогышлы авырулар кафедрасы профессоры, медицина фәннәре докторы Рәсимә Морзабаева.
— Прививкадан соң үземне начар хис итсәм, нишләргә?
— Вакцинадан соң организмның реакциясен тикшерү өчен сездән 15 минут чамасы поликлиникада калуны сораячаклар һәм анафилактик шок булмавын тикшерәчәкләр. Бу — барлык прививкалардан соң гадәти таләп, һәм моны күпертү дөрес түгел. Кайвакыт вакциналаудан соң температура күтәрелә, буыннар сызлый, хәлсезлек башлана. Бу да — билгеле һәм көтелгән реакция, ул, гадәттә, бер көннән соң уза, — ди БДМУның 2нче госпиталь терапиясе кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Булат Бакиров.
— COVID-19дан ясатылган вакцина кешенең ДНКсын үзгәртә, дип тә куркыталар. Бу дөресме?
— Бу мөмкин түгел. Вакциналар ДНКга йогынты ясамый. Алар башкача йогынты ясый — коронавирусның генетик материалы фрагментлары булган иммун күзәнәкләрен “таныштыралар”. Аларның күзәнәкләре вируслардан саклаучы антитәнчекләр эшләп чыгара башлый. ДНКның монда бөтенләй катнашы юк, — ди биология фәннәре докторы, профессор, Башкортстан Фәннәр академиясе академигы, Биохимия һәм генетика институты директоры вазыйфасын башкаручы Эльза Хөснетдинова.
— Болай да иммунитетым йомшак. Прививка хәлемне тагын да начарайтмасмы?
— Сезгә вакцина ясаганда коронавирусның үзен түгел, ә аның бернигә дә сәләтле булмаган кечкенә өлешен кертәләр. Мәсәлән, машинаның руле, фаралары үзләре генә бара алмый, автомобиль тулысынча кирәк. Бу — иммун системасын чын, тулы бер вирус белән таныштыруның ике ысулының берсе. Икенчесе — чын-чынлап коронавирус белән авыру. Йомшак иммунитеты булган кешеләр өчен беренче ысул яхшырак, ул организмны вирус белән йомшак кына “таныштыра”.
Миф буталчыклык аркасында барлыкка килгән: микроблар нигезендә вакциналар бар. Бу күп кенә балалар вакциналарында, мәсәлән, холера, туберкулездан прививкада бар. Әгәр иммун системасы бөтенләй начар икән, кешенең җиңел формада авыру ихтималы бар, — ди Өстәмә һөнәри белем бирү институтының лаборатория диагностикасы кафедрасы мөдире, медицина фәннәре докторы Александр Гыйльманов.
— “Спутник-V” — бик куркыныч вакцина, диләр. Башка илләрнең аны кабул итмәве хакмы?
— Бу дөрес түгел! Беренчедән, “Спутник V” инде 67 илдә теркәлгән. Икенчедән, бу вакцина өч клиник сынау фазасы узды: препарат хәвефсез һәм нәтиҗәле. Өченчедән, вакцина турында дөньяви билгеле галимнәр, шул исәптән Нобель премиясе лауреатлары, яхшы фикердә, — ди медицина фәннәре докторы Александр Гыйльманов.
— Коронавирустан вакцина организмга ничек тәэсир итә?
— Иммунитет вакцина белән беренче тапкыр “танышканда”, ул иммун күзәнәкләренең ике төрен эшли башлый: В һәм Т типлары. Күзәнәкләрдә антитәнчекләр актив эшләп чыгарыла, әмма вакцинаның икенче дозасыннан башка берничә атнадан бу иммуноглобулиннарның саны кискен кими. Т-лимфоцитлар — иммунитет системасының төп коралы. Нәкъ менә шушы күзәнәкләр вирусны эзләп таба һәм патогенны юк итә. Т-күзәнәкләрнең төп проблемасы шунда: вакциналауның беренче этабыннан соң иммунитет системасы бик аз санда Т-лимфоцитлар тудыра, һәм организм вирус белән очрашуга әзер булмый.
Икенчесе — бустерная — вакцина дозасы иммунитет җавабының икенче өлешен кертә, нәтиҗәдә, организм күбрәк Т-күзәнәкләр эшләп чыгара һәм озак вакытлы иммунитет “хәтерен” формалаштыра. Бу процесс, шулай ук, В-күзәнәкне вирус бәреп керүгә тизрәк җавап бирергә, тизрәк бүлешергә һәм нәтиҗәлерәк антитәнчекләр эшләргә күнектерә.
Бүгенге көндә COVID-19 вакциналарында булган барлык медицина тикшеренүләре нәтиҗәләре икенче дозаның саклану дәрәҗәсен берничә тапкыр арттыруын күрсәтә. Израиль галимнәре коронавирус ясау өчен вакцина алган пациентларның антитәнчекләре бер тапкыр прививка ясатучыларныкыннан 6-12 тапкыр югарырак, дигән нәтиҗәгә килде. Күргәнебезчә, вакциналауның икенче этабы ышанычлы саклану өчен мөһим, — диде медицина фәннәре докторы Александр Гыйльманов.
Читайте нас:
© 2019-2024 “KizilTan” электрон басмасы элемтә, мәгълүмат технологияләре һәм киңкүләм коммуникацияләр өлкәсендә күзәтчелек буенча федераль хезмәт тарафыннан теркәлгән.
Теркәлү саны: 2019 елның 24 маендагы Эл сериясе № ФС 77-75682.
Басманың яшь категориясе 12+
___________________
Сетевое издание «KizilTan» зарегистрировано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (РОСКОМНАДЗОР)
Регистрационный номер: серия Эл № ФС 77-75682 от 24 мая 2019 г.
Возрастная категория издания 12+
Гамәлгә куючылары: Башкортстан Республикасы Матбугат һәм киңкүләм мәгълүмат чаралары агентлыгы, Башкортстан Республикасының “Республика Башкортостан” Нәшрият йорты дәүләт унитар предприятиесе.
____________________
УЧРЕДИТЕЛИ: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан, Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом «Республика Башкортостан».
Баш мөхәррир Фаил Камил улы Фәтхетдинов.
Кабул итү бүлмәсе телефоны: 8 (347) 272-13-61.
___________________
Главный редактор: Фатхтдинов Фаил Камилович.
Телефон приемной: (347) 272-13-61.
Телефон
8(347)272-13-61
Электрон почта
kyzyltan@mail.ru
Адресы
450079, Уфа шәһәре, Октябрьнең 50 еллыгы урамы, 13 нче йорт
Реклама хезмәте
8(347)272-62-27
Хезмәттәшлек
8(347)272-62-27